Þjóðviljinn - 22.06.1983, Blaðsíða 8

8 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 22. júní 1983
Einar Hjörleifsson skrifar frá Suður-Ameríku_
Skæruliðar báru Heilaga
jómfrú um plássið
Lítið þorp á hásléttu Perú.
Eitt ágústkvöld á liðnu ári voru
sprengdir í loft upp nokkrar
háspennustöðvarfyrirutan
Lima, höfuðborg Perú. 6 milljón
mannastórborg var
rafmagnslaus í sólarhring.
Samtímis þessu og næstu
dagaáeftirvoru aðspringa
sprengjur í kvikmyndahúsum
og stórmörkuðum Lima og olli
vitaskuld mikilli skelfingu
meðal borgarbúa. Forsetinn,
Belaún De Terry kom fram í
fjölmiðlum og fordæmi
sprengjutilræðin. Hann lýsti
jafnframt yfir ábyrgð á hendur
erlendum aðilum, sem hefðu
gert samsæri við innlend öfl um
að veikja stöðu hins unga
perúanska lýðræðis. Belaúnde
nefndi í þessu sambandi
mannréttindasamtök í N-
Evróþu, nánartil tekið með
heimilisfang í Stokkhólmi, en
fyrir tilstilli þeirra hefur lengi
rignt bréfum og símskeytum yfir
hérlend stjórnvöld um að láta
lausa pólitíska fanga. -
Á bak við sprengjuregnið stóðu
skæruliðasamtökin Sendero
Luminoso, sem á íslensku
myndi útleggjastsem „Lýsandi
sendiboðinn". Til þess að skilja
tilurð þessara samtaka verðum
við að halda svo sem 15 ár aftur
ítímann,
Þriðja leiðin
Lýðræðisstjórn komst aftur á í
Perú árið 1980, eftir 14 ára valdat-
ímabil herforingjastjórna. Hin fyr-
ri, sem var við völd frá 1967-1975
var rnjög óvenjuleg miðað við
aðrar herforingjastjórnir álfunnar.
A stefnuskrá hennar voru margir
góðir hlutir, svo sem róttækar
endurbætur í landbúnaðarmálum,
aukið efnahagslegt sjálfstæöi þjóð-
arinnar og útrýming fátæktar.
Stofnuð voru ný samyrkjubú um
land allt, er nutu stuðnings stjórn-
valda og jarðnæði var úthlutað til
fátækra fjölskyldna. Herforin-
gjarnir sögðust hvorki aðhyllast
kapítalisma né kommúnisma,
heldur vilja fara þriðju leiðina og
stefna að þjóðfélagi, þar sem ynni
stétt með stétt og allir þjóðfélags-
þegnar nytu góðs af efnahagslegum
framförum.
Til þess að takast mætti að
hrinda slíkri stéttasamvinnu-stefnu
í framkvæmd, leitaðist stjórnin við
að ná sem flestum hagsmunasam-
tökum og öðrum félagsmyndunum
innfyrir sitt áhrifasvið. í því skyni
var komið á fót nýjum ríkisstofn-
unum, t.d. fyrir aðila vinnumark-
aðarins. Þessi nýja þjóðernisstefna
fékk góðan byr og hlaut m.a.
óvæntan stuðning frá Sovétríkjun-
um. PCP, einn 2ja þáverandi kom-
múnistaflokka (Moskvukommar)
studdi þar af leiðandi stefnu herf-
oringjanna, meðan PC del P (maó-
istar) fordæmdi hana sem vonlausa
stéttasamvinnustefnu.
Skipbrot
Pótt herforingjarnir kæmu ýmsu
góðu til leiöar, sérstaklega þó í
landbúnaðarmálum, tókst þeim
ekki að framfylgja háleitum stefn-
umiöum sínum. Verkamenn og
bændur kröfðust áþreifanlegra
kjarabóta og iðjuhöldar streittust á
móti tilraunum til að beina fjár-
magninu a þjóðfélagslega hag-
kvæmar brautir. Við tók ný hægri-
sinnuð herforingjastjórn, sem fylg-
di klassísku valdbeitingarmódeli í
þágu óbreytts ástands. Hún lafði
frá '75-’80 aö gömlu pólitíkusarnir
tóku aftur viö.
Hin vopnaða
barátta hefst
Sendero L.uninoso, sem einnig
kallar sig PCP, gerði engan
greinarmun á herforingjastjórnun-
um tveimur og notaði tímann frá
stofnun flokksins í upphafi áttunda
áratugarins, til nákvæmrar skil-
greiningar á eðli perúanska
þjóðfélagsins. Árið 1980, nokkrum
dögum fyrir valdtöku nýju stjórn-
arinnar, sprungu svo fyrstu
sprengjurnar. Sendero lýstu yfir
því að hafin væri vopnuð barátta
gegn lénsskipulagi og burgeisum
borgaralegs lýðræðis. Samkvæmt
kínverskri fyrirmynd var ætlun
þeirra að virkja fátæka smábændur
og byggja upp bændaher, sem
smám saman myndi umkringja
borgirnar og brjóta burgeisana á
bak aftur.
Pað var ekki laust við, að ýmsir
skelltu upp úr við þessar há-
stemmdu yfirlýsingar, enda var
litið á Sendero sem lítinn mátt-
lausan hóp róttækra mennta-
manna. Strfðsyfirlýsing skæruliða
dró þó strax dilk á eftir sér, því
stjórnin renndi „hermdarverka"-
lögum í gegnum þingið og þann dag
í dag sitja inni þúsundir pólitískra
fanga í fangelsum Perú.
Nú er hláturinn þagnaður. 3ja
ára barátta stjórnvalda gegn þess-
um hatramma andstæðingi borg-
aralegs lýðræðis, hefur ekki dregið
úr styrk Senderos. Hvað eftir ann-
að hefur lögreglan lýst þvt yfir, að
búið væri að ganga milli bols og
höfuðs á samtökunum, en þau
jafnskjótt svarað með vel sam-
ræmdum aðgerðum víða um
landið, er komið hafa yfirvöldum í
opna skjöldu. í byrjun desember
'82 hélt Sendero t.d. upp á afmæli
leiðtoga síns, Guzmans, með fjöl-
breyttum aðgerðum í nokkrum
helstu borgum Perú og um nýárs-
leytið voru gerðar harðar árásir á
lögreglustöðvar og opinbera emb-
ættismenn í Ayacudio-héraði
Ráðist á fangelsi
Sem dæmi um virkni skæruliða
má nefna, að á 3 mánuðum liðins
árs (júlí, ágúst, september) stóðu
samtökin á bak við 180 mismun-
andi aðgerðir um land allt. 86
flokkast undir bein hermdarverk,
svo sem sprengjutilræði á fjölförn-
um stöðum; 21 undir skemmdar-
verk á mannvirkjum og 11 sinnum
gerðu vopnaðar sveitir áhlaup á
lögreglustöðvar. Einnigvoru tekn-
ir af lífi 16 manns, sem svikarar við
málstaðinn eða sem tæki í þjónustu
kúgunarvaldsins. - Best heppnaða
aðgerðin var líklega áhlaupið á
fangelsið í Ayacuchoborg, í mars-
byrjun '82. Þar frelsuðu samtökin.
fjölda handtekinna liðsmanna
sinna og sýndu um leið hernaðar-
legan mátt sinn á áþreifanlegan
hátt.
Háskólafólk
og sveitabörn
Sendero Luminoso er í eðli sínu
staðbundin hreyfing og hefur tak-
mörkuð bein áhrif annars staðar en
í heimahéraðinu Ayacucho.
Upprunalegur kjarni hópsins
samanstendur af róttækum stúd-
entum og kennurum frá San Cristo
Bal háskólanum í Ayachuco. Samt
er ókleift að afgreiða Sendero með
hæðnisbrosi sem þröngan hóp
háskólaborgara, því flestir
meðlimirnir eru synir og dætur fá-
tækra smábænda í héraðinu.
Tengsl hópsins við daglegt líf land-
verkafólks og smábænda eru ein-
mitt helsti styrkur þeirra. - Um-
mæli Maos Tse Tungs um að skær-
uliðar skuli geta athafnað sig meðal
fólksins eins og fiskur syndir í
vatni, standa hér áþreifanleg, enda
er hér skýringuna að finna á því að
yfirvöldum hefur enn ekki tekist að
berja þá niður.
Markviss
undirbúningur
Undirbúningurinn undir hina
vopnuðu baráttu var ekkert
skammtímaverk, hún tók langan
tíma. Sendero lét sér ekki nægja að
fremja hefðbundna skilgreiningu á
perúanska þjóðfélaginu, sem hálf-
gildings lénsskipulagi með kapítal-
ísku nýlendusniði. Þeir gerðu sér
einnig far um að vega og meta hag-
stæðasta tímann fyrir upphaf bar-
áttunnar. M.a. spáði helsti forkólt-
urinn Guzman í byrjun áttunda ár-
atugsins fyrir um þá efnahagslegu
kreppu hins kapítalíska heims sem
nú er komin á fremsta hlunn með
að setja fjölda 3ja heimslanda á
hausinn. Og árið 1980 var tíminn
sem sé kominn, eftir 7-8 ára þolin-
móðar bollaleggingar!
Stigmögnun
baráttunnar
Samkvæmt starfsáætlun Sender-
os skal baráttan þróast stig af stigi í
3 áföngum. Fyrsti áfanginn felst í
því að gera landsmönnum öllum
ljóst, að baráttan er hafin, með
byltingaráróðri og skemmdarverk-
um sem víðast um landið. Annar
áfanginn felst í beinni ögrun við
hernaðarlegan mátt kerfisins, töku
vopnabirgða og árásum á lögregl-
ustöðvar (hér í álfu er lögreglan
yfirleitt þrælvopnuð). Samtímis
skal unnið að því að koma á fót
„frelsuðum svæðum" sem bak-
hjarli byltingarinnar og nauðsyn-
legri forsendu 3ja áfangans, sem
felst í algjöru stríði og sókn bylting-
arherjanna í átt til borganna.
Fyrsti áfanginn er á enda. Lands-
menn allir þekkja nú af afspurn, úr
nær daglegum fréttum af starfsemi
þeirra. Og þótt bein áhrif Senderos
séu hverfandi lítil annars staðar en í
heimahéraðinu, eru óbein áhrif
þeirra víðtæk. Pólitísk samtök á
vinstri væng stjórnmálanna komast
ekki hjá því að taka afstöðu til
Sendero, enda er tilvist þeirra not-
Indjánabændur í Perú: umbæturnar létu standa á sér.
Þegar forsetinn lýsti nýjum lögum um jarðnæði