Þjóðviljinn - 29.10.1983, Blaðsíða 6

6 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Helgin 29.-30. október 1983
DJÚDVIUINN
[Málgagn sósíalisma, verkalýðshreyf-
ingar og þjóðfrelsis
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Framkvæmdastióri: Guðrún Guðmundsdóttir.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Einar Karl Haraldsson, Kjartan Ólafssen.
Umsjónarmaður Sunnudagsblaðs: Guðjón Friðriksson.
Auglýsingastjóri: Sigríöur H. Sigurbjörnsdóttir.
Afgreiðslustjóri: Baldur Jónasson.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Kristin Pétursdóttír.
Blaðamenn: Auður Styrkársdóttir, Álfheiður Ingadóttir, Helgi Ólafsson,
Lúðvík Geirsson, Magnús H. Gíslason, Ólafur Gíslason,
Óskar Guðmundsson, Sigurdór Sigurdórsson, Valþór Hlöðversson.
íþróttafréttaritari: Víðir Sigurðsson.
Útlit og hönnun: Guðjón Sveinbjörnsson, Þröstur Haraldsson. t
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Magnús Bergmann. 1
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elias Mar.
Auglýsingar: Áslaug Jóhannesdóttir, Ólafur Þ. Jónsson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Jóhannes Harðarson.
Símavarsla: Sigríður Kristjánsdóttir, Margrét Guðmundsd.
Húsmóðir: Bergljót Guðjónsdóttir.
Bflstjórl: Ólöf Sigurðardóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson. Gunnar Sigurmundsson.
Ólafur Björnsson
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir
Útkeyrsla, afgreiðsla og auglýsingar:
Síðumúla 6, Reykjavík, sími 81333.
Umbrot og setning: Prent.
Prentun: Blaðaprent h.f.
ritstjórnargrein starf og kjör
Bensínhallirnar
I Þjóðviljinn birti í þessari viku fyrstu greinarnar í
! úttekt blaðsins á fjárfestingu milliliðanna í íslensku
íþjóðfélagi. Um allt land má sjá merki þess að fjár-
magnsöflin eru önnum kafin við að koma gróða sínum í
járnbenta steinsteypu. Höfuðborgarsvæðið er þó að-
lalgósenland þessarar fjárfestingar.
Fyrsta úttekt Þjóðviljans fjallaði um bensínhallir ol-
íufélaganna. Á fjórða tug bensínstöðva eru nú starfandi
í 100.000 manna byggð. Fáeinir kílómetrar frá heimili
til vinnustaðar eru svo vel búnir bensínhöllum að hægt
er að stoppa 5-7 sinnum á stuttri leið til að tryggja að
bifreiðin verði ekki án hins dýrmæta vökva.
Það er merkilegt að framleiðendur bifreiða í heimin-
um skuli ekki hafa aðlagað sig að sölukerfi olíufélag-
anna á höfuðborgarsvæði íslands. Það er alger óþarfi
að vera að útbúa bifreiðar með 40 lítra tankrými og
þaðan af stærra þegar innan við 1 lítri dugir milli bensín-
stöðva.
f úttekt Þjóðviljans kom fram að bensínsalan hefur
|nánast staðið í stað á undanförnum árum. Samt er
Ihaldið áfram að byggja sífellt fleiri, stærri og íburðar-
meiri hallir utan um staðnaðan bensínmarkað. í hverju
hverfi borgarinriar keppast olíufélögin við að reisa
margar bensínhallir og ekki er linnt látum fyrr en
byggðarlög með fáeinar þúsundir íbúa út um land eru
komin með þrjár bensínhallir hvert.
í svörum forsvarsmanna olíufélaganna kom fram að
þeir saka hver annan um fjárfestingarbruðlið. Olíufé-
lag X segist vera algerlega saklaust. Það sé Y sem standi
fyrir hallarkapphlaupinu. Síðan kemur Z og kennir
i bæði X og Y um bruðlið sem almenningur býsnast yfir.
ÍÞannig dansa Esso, Olís og Shell með sakleysissvip í
ikringum hvert annað. Enginn á sök á offjárfestingunni
; þótt hver um sig sé sammála ásökunum um bruðlið hjá
! hinum.
Bensínhallirnar eru bara einn þáttur af mörgum sem
sýnir gróðamyndunina í þjóðfélaginu. Út um allt eru
rismikil merki þess að peningarnir streyma til ákveð-
inna afla í okkar þjóðfélagi. Þjóðviljinn mun á næstu
vikum halda áfram að leiða lesendur sína um þessar
glæsigötur þar sem minnismerkin um auðfenginn gróða
standa í þéttum röðum.
Á sama tíma er svo verið að færa kjör almennings
niður fyrir það sem þekkist í nokkru nágrannalanda
okkar. Þúsundir heimila í landinu hafa ekki hugmynd
um hvernig eigi að láta hina skertu tekjur endast fyrir
mat, húsnæðiskostnaði, hita og rafmagni.
Um síðustu helgi birti Þjóðviljinn viðtal sem lýsti
martröð einstæðra mæðra. Sú lýsing á eymdinni og
vonleysinu sem heltekið hefur þúsundir launafólks er í
hrópandi andstöðu við hallarbyggingarnar sem millilið-
irnir eru að reisa fyrir hinn skjóttekna gróða.
Kolbeinshausinn
Fjörurnar og hafið eru aðalsmerki hins einstæða set-
urs höfuðborgarinnar. Fuglalífið hefur frá því fyrst fór
að myndast þorp við sundin milli eyjanna verið sterk-
asta einkenni þess lífríkis sem ber að varðveita.
Þjóðviljinn hefur vakið athygli á því að yfirvöld ætli
; nú að fórna Kolbeinshausnum og lífríki hans. Þorsteinn
Einarsson lýsti í viðtali við blaðið í gær hvernig hann og
dr. Finnur Guðmundsson hefðu barist fyrir varðveislu
fuglalífsins í höfuðborginni. Fyrst hefði Elliðavogurinn
|og síðan Grafarvogurinn tapast í því stríði. Nú væri
; röðin komin að Kolbeinshausnum.
Saga borgarinnar og lífríki knýja á um að Kol-
beinshausnum verði hlíft við malbiksdrukknun.
ór
Helgi Guðjónsson pípulagn-
ingarmaður hefur ekki getað
unnið í tvö ár. Hann er öryrki:
- Það byrjaði þannig að ég fékk
heiftarlega ristilbólgu „crons“ og
varð fyrst óvinnufær um tíma
1981. Sjúkdómurinn tók sig aftur
upp 1982 og hef ég ekki losnað úr
viðjum hans síðan.
- Hvernig ég framfleytti mér?
Ég hef verið heppinn að mörgu
leyti. En fyrst og fremst hefur það
kostað baráttu við kerfið.
Þegar ég varð óvinnufær í
fyrra, stóð þannig á, að konan
mín var bundin yfir börnunum
okkar tveimur - og hvorki þá né
síðar hef ég getað verið mikið
heima á meðan hún ynni úti.
Heilsa mín leyfir það ekki. Ég
verð að ganga á göngudeild og
hef þurft að leggjast inná sjúkra-
hús. Þess utan á ég ekkert alltof
gott með gang og hreyfingar
vegna sjúkdóms míns.
- Til að byrja með fékk ég
greiðslur frá sjúkrasjóði stétt-
arfélags míns. Það var góður
styrkur í því. En síðan tók verra
við.
- Á meðan fólk er að bíða eftir
örorkumati og bótum geta liðið
allt að því ár. Á þeim tíma á fólk
að lifa af sjúkradagpeningum.
Það er erfiðasti tíminn fyrir okk-
„Þá sér maður hvers
virði samhjálpin er”
ur, iíka af því konan gat ekki
heldur unnið úti. Sjúkradagpen-
ingar nema í kringum fjögur þús-
und á mánuði. Það er enginn
grundvöllur fyrir því að lifa af
sjúkradagpeningunum. Mér er í
rauninni óskiljanlegt hvernig fólk
í þeirri aðstöðu fer að því að lifa.
Þess skal getið að ég fékk sjúkra-
dagpeninga miðað við tvö börn
og það er meira en einstaklingar
fá.
Þetta var erfiðasti tíminn í
veikindunum og lífsbaráttunni.
Auðvitað hefur svona lagað áhrif
á heimilislífið og kona mín hefur
þurft að leggja mikið á sig vegna
þessa alls.
Við vorum svo heppin að eiga
íbúð sem við vorum að vísu ekki
búin að borga, en það hafðist allt
saman með góðra manna hjálp.
Þegar ég var alveg að gefast
upp á því tímabili sem sjúkradag-
peningarnir nægðu okkur ekki
fyrir nauðþurftum leitaði ég ásjár
góðra manna í pólitíkinni - og
þeir aðstoðuðu mig við að þrýsta
á. Ég vil taka fram að ég hef ekki
uppá neinn sérstakan að klaga í
kerfinu, þetta er alltsaman gott
fólk sem hefur gert það sem það
getur fyrir mig. Heimilislæknir-
inn minn hefur reynst okkur sér-
staklega vel.
- Æ þetta er ósköp erfitt - og
þegar maður loks hefur komið
sínum málum á þurrt þá sækja að
manni efasemdir. Auðvitað líta
margir hornauga að aðrir skuli
geta lifað lífinu án þess að vera í
vinnu. Því miður er ég hræddur
um að margir sem svipað er ástatt
um hafi ekki atorku til að standa í
þessu stríði við kerfið til að fá
lífsviðurværi. Og þá verður mis-
mununin meiri en ella. En það er
erfitt að sætta sig við að vera ung-
ur og geta ekki unnið - í sj álfu sér
getur ekkert bætt það upp.
- í dag höfum við það mjög
gott. Tryggingabæturnar nema
segir Helgi
Guðjónsson
sem er 31 árs
gamall öryrki
um 11 þúsund krónum á mánuði.
Og þegar ég um síðir komst að
því að ég átti rétt á greiðslum úr
lífeyrissjóði, þá reyndist sjóður
minn mjög sterkur - og þaðan fær
ég svipaða upphæð á mánuði.
-Ég er heppinn, en það sem er
alvarlegra er það sem ég sé hjá
öðru fólki sem ekki nýtur Iífeyris-
réttinda.
Það er líka hörmulegt að fólk
skuli ekki fá það sama út úr líf-
eyrissjóðunum, heldur er haldið
áfram að mismuna fólki út yfir
gröf og dauða. Þannig fær ekkja
eftir mann sem ekki hefur verið í
lífeyrissjóði margfalt minni tekj-
ur heldur en ekkjur eftir menn
sem hafa greitt í lífeyrissjóði. Og
meðal þeirra er líka mismunun
þannig að ekkjan eftir hálauna-
manninn fær mun meira en ekkj-
an eftir láglaunamanninn, sem
þyrfti jafnvel mun frekar á meiri
stuðningi að halda. Lífeyrissjóð-
irnir eru svo misjafnlega sterkir.
Af þessu má sjá að brýn nauð-
syn er á því að allir landsmenn
séu í einum lífeyrissjóði og ég skil
ekki hversvegna það réttlætismál
er ekki komið í höfn.
- í þessu sambandi vil ég geta
þess, að ég er búinn að vera á
örorkubótum um dálítinn tíma
áður en ég frétti nánast fyrir til-
viljun að ég ætti rétt á greiðslum
úr lífeyrissjóði. Og þannig hefur
þetta yfirleitt verið. Það er eng-
inn sem segir manni neitt um rétt-
indin þú verður að ganga á eftir
þeim spyrja og ýta.
- Þegar réttindin eru komin, þá
er maður ekkert alltof ákafur við
að brúka þau. Ég vill ekki fá það á
mig að ég sé að „nota kerfið“.
Þess vegna er maður alltaf í vafa
um það hvað á að leyfa sér. Og ég
spyr sjálfan mig hvað öðru fólki
finnist um það sem ég geri. Og oft
er maður í vafa um hvar réttindin
eru fyrir örykja. Þannig stendur
t.d. á örorkuskírteininu mínu, að
hluti tannlæknakostnaðar sé
greiddur niður. En þegar ég loks
áræddi að fara til tannlæknis af
því mig vantaði tönn, þá upplýsti
hann mig um að einmitt sá kostn-
aður væri ekki greiddur af Trygg-
ingastofnuninni, svo ég iét það
vera.
- Nei ég þarf ekki að kvarta. !
Hins vegar hefur manni lærst af
þessari dapurlegu reynslu þegar
maður hefur gengið í gegnum
svona, þá sér maður hvers virði
samhjálp er í þjóðfélaginu, í stað
þess að útvaldir gæðingar njóti
einir góðs af þjóðarauðnum",
meðan aðra brauðið vantar“.
- Þrátt fyrir að ég hafi það núna
sæmilegt efnahagslega þá vildi ég
fyrir hvern mun skipta og komast
í vinnu aftur. Og það er nauðsyn-
legt að líta í kringum sig og taka
eftir því hvernig fólk hefur það
hjá okkur. Það eru margir sem
eiga mj ög erfitt og þarfnast h j álp-
ar og aðstoðar. Otrúlega margir
sem sjá ekki fram úr skuldunum
hjá sér.
- Svo sér maður það í blöðun-
um að fjármálaráðherrann vill
strika út allar skuldir hjá útgerð-
inni, miljarðarskuldir, með einu
pennasktriki. Maður vonar bara
að heimilin sem riða á barmi
gjaldþrots vegna fjárskorts megi
eiga von á slíku pennastiki. En
því miður sýnist mér fátt benda til
þess, að ríkisstjórnin rétti upp
pennann þeim bágstöddu til
hjálpar, sagði Helgi Guðjónsson
að lokum. _óg