Þjóðviljinn - 29.10.1983, Blaðsíða 8

8 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Helgin 29.-30. október 1983
fréttaskýring
•>•>
PENN ASTRIKIÐ
11
JóhannK. Sigurðsson: Kristján Ragnarsson: Már Elísson:
Án útgerðar lifum Ölmusumenn viljum Feiminn við penna-
við ekki á Islandi. við ekki vera. strikið.
Síðan Þjóðviljinn birti frétta-
viðtal við Kristján Ragnarsson
framkvæmdastjóra LÍÚ, þar sem
hann sagði að óþarfi væri að
stöðva flotann til að knýja á um
aðgerðir, hann væri að stöðvast.
af sjálfu sér, hefur umræða um
stöðu sjávarútvegsins verið
linnulaus í fjölmiðlum. Um svip-
að leyti kom Albert Gumundsson
fram á fundi í Vestmannaeyjum,
þar sem hann varpaði fram hug-
myndinni um að strika skuldir út-
gerðarinnar út með einu penna-
striki. Hann ítrekaði síðan þessa
hugmynd sína á Alþingi. Síðan
gengur hugmynd hans undir
nafninu „pennastrikið".
Hrikaleg staða
Sannarlega hefur „pennastrik-
ið“ komið róti á hugi manna sem
um vanda útgerðarinnar fjalla.
Flestum þykir hún fjarstæða, en
samt sem áður þess virði að ræða
hana, ef til vill vegna þess að hún
er ný og óvænt. Við skulum þá
fyrst reyna að gera okkur grein
fyrir stærð þess vanda sem verið
er að ræða og glíma við. í blaðinu
„Fiskifréttir" var fyrir skömmu
birtur listi yfir þau skip sem
skulda 9 miljónir króna eða
meira og einnig er greint frá því
að 20 skip séu með 400 miljónir
króna í vanskilum. Lítum þá fyrst
á þennan lista og skoðum töflurn-
ar tvær hér á síðunni yfir skuldir
við Fiskveiðisjóð og Byggðasjóð.
Verða
aldrei greiddar
Fjármálaráðherra hefur sagt
opinberlega að þessar skuldir og
ef til vill fleiri skuldir útgerðar-
innar muni aldrei verða greiddar
vegna þess að þótt nýju skipin,
sem mest skulda, afli eins vel og
hugsast getur, dugi það ekki til,
vegna þess hve fjármagns-
kostnaður er gífurlegur.
„Það er mjög mismunandi
hverjir borga sínar skuldir, það
sjáum við best á því að sumir eru í
miklum vanskilum, aðrir eng-
um,“ sagði Kristján Ragnarsson
framkvæmdastjóri LÍÚ um þetta
mál. „Ég hef og raunar margir
fleiri menn, bent á það, að þau
skip sem smíðuð eru innanlands
geti aldrei aflað svo mikið að þau
geti greitt skuldir sínar, enda hef-
ur það líka komið á daginn,“
sagði Kristján.
Már Elísson, framkvæmda-
stjóri Fiskveiðasjóðs, sagði að
það væri vissulega rétt að fjár-
magnskostnaður útgerðarinnar
væri gífurlega mikill. Hann benti
á að uppbygging togaraflotans
hefði verið hröð og Fiskveiða-
sjóði ofviða að fjármagna hana
og því hefði orðið að taka erlend
lán, sem væru dýr, þar sem þau
væru að sjálfsögðu gengistryggð.
Varðandi innlendu skipasmíðina
sagði Már, að þau skip væru dýr-
ari en erlend, en aftur á móti
mjög sterk og endingargóð og
tæknilega góð, jafnvel betri en
erlend f mörgum tilfellum.
Már Elísson benti einnig á að ef
skip sem miklar skuldir hvíldu á
væri tekið útúr, þá mætti til sanns
vegar færa að það stæði ekki
undir sér. En á hitt bæri að líta að
mörg þessara skipa hefðu öflug
' fyrirtæki að baki sér, sem hjálpa
til. í rauninni væri skipið sem
færði afla að landi aðeins einn lið-
ur í heilu dæmi, sem væri fisk-
veiðar og fiskvinnsla og sala sjá-
varafurða. Það væri því of mikil
alhæfing að segja að skuldir allra
skipanna yrðu aldrei greiddar.
Að lifa
eða deyja
Jóhann K. Sigurðsson fram-
kvæmdastjóri Síldarvinnslunnar í
Neskaupstað, en það fyrirtæki
skuldar lítið í sínum skipum,
enda eru þau orðin nokkuð
gömul, sagði að auðvitað væri
það mismunandi hverjir greiða
sínar skuldir og hverjir ekki. Aft-
ur á móti benti hann á að jafnvel
þótt skuldir Síldarvinnslunnar
væru ekki miklar af skipunum þá
gengi útgerðin ekki vel. Ástæðan
er fyrst og fremst hin gríðarlega
hækkun á olíu á síðustu árum og
eins alltof mikill fjármagns-
kostnaður. Það væri alveg ljóst
að vegna ' þessara tveggja liða
gætu nýju skipin aldrei náð
endum saman. Olíukostnaðurinn
væri nú orðinn 25% til 30% af
rekstrarkostnaði skipa í stað 6%
til 5% áður en hinar hrikalegu
olíuhækkanir skullu yfir. Jóhann
benti hinsvegar á að þegar menn
væru aö tala um hrikalega skuld-
astöðu ’ útgerðarinnar sem væri
undirstaða alls hér á landi, þá
mættu menn ekki gleyma því að
skuldir hennar væru aðeins um
16% af öllum okkár erlendu
skuldum. Aðrar greinar sem
færðu þjóðarbúinu minna í aðra
hönd skulduðu afganginn.
Þá sagði Jóhann: „Menn muna
eflaust eftir „nýsköpunar“-togur-
unum, sem bæjarútgerðir keyptu
til landsíns stuttu eftir stríð. Þess-
ir togarar voru alla tíð reknir með
tapi, svo miklu tapi að bæjarfé-
lögin gátu ekki einu sinni inn-
heimt útsvar af skipverjum sinna
eigin skipa. En þessir togarar
voru undirstaða þess að atvinna
hélst hér á landi, án þeirra hefði
verið hér atvinnuleysi um allt
land og alger ördeyða. Tökum
dæmi af Patreksfirði. Togararnir
þar komast ekki á veiðar vegna
skulda og frystihúsið hefur stöðv-
ast af sömu orsökum. Ætla menn
að láta allt sökkva á Patreksfirði?
Sigurdór
, Sigurdórsson
skrifar
Láta fólkið yfirgefa eignir sínar
og flytjast burt allslaust, eða ætla
menn að halda uppi byggð á Patr-
eksfirði? Þessu verða menn að
svara. Stöðvist útgerðin og þar af
leiðandi fiskvinnslan, verður hér
landauðn. Þess vegna verður að
finna leiðir til að leysa þennan
vanda.“
„Pennastrikið(<
Og þá komum við aftur að
„pennastrikinu“ hans Alberts.
Jóhann sagði að sér sýndist sú
hugmynd ansi erfið í fram-
kvæmd, auk þess sem hún myndi
koma óréttlátt niður vegna þess
að sumir standa í skilum en aðrir
ekki og þannig myndu þeir verð-
launaðir sem ekki standa í
skilum. „En á hitt vil ég leggja
þunga áherslu, að með einhverj-
um hætti verður að bjarga málun-
um við“, sagði Jóhann.
Kristján Ragnarsson tók undir
þetta sjónarmið og sagði „penna-
strikið“ ósanngjarna leið. Það
myndi ekki leysa vanda útgerðar-
innar og í raun myndi það gera
útgerðarmenn að ölmusu-
mönnum og það vildu þeir ekki
vera. „Við viljum aðeins fá eðli-
legan rekstrargrundvöll og til
þess yrði að finna leið.“
„Ég er nú feiminn við þessa hug-
mynd,“ sagði Már Elísson um
„pennastrikið". Hann spurði
hvort þeir sem standa sig vel og
standa í skilum ættu að borga
fyrir hina. Aðspurður um hvort
þeir hjá Fiskveiðasjóði hefði ein-
hverjar hugmyndir til lausnar
vanda útgerðarinnar sagði Már
að vissulega hefðu þeir ýmsar
hugmyndir. Spurning væri hins-
vegar frekar hver geta útgerðar-
manna til að greiða skuldirnar
væri. „Við megum ekki gleyma
þeim mikla aflabresti sem verið
hefði og að auki óheppilegri afl-
asamsetningu og síðast en ekki
síst sölutregðu á erlendum
mörkuðum sem orsakaði mikla
birgðasöfnun hér heima.“
Ljóst er að engin ákveðin hug-
mynd hefur komið fram opinber-
lega, þótt margir ^egist hafa hug-
myndir um lausn vanda út-
gerðarinnar, nema „pennastrik-
ið“ hans Alberts. Hafni menn
því, sem flestir virðast gera, þá
verða þeir líka að benda á leiðir,
sem þeir telja færar. Án útgerðar
lifum við íslendingar ekki í þessu
landi.
-S.dór
Skuldir við Skuldir við
Byggðasjóð Fiskveiðasjóð
Vanskil íVaxtahl. Áhvílandi Vanskil Vaxtahl. Samtals
Byggðasj .vanskila heild íFiskv.si.vanskila áhvílandi
Nafn skips í millj. (þús.kr.) (þús.kr.) í millj. í Fiskv.sj.
Sigurfari 2.SH 1.6 1.3 9.7 Sigurfari SH105 42.8 34.4 178.0
HilmirSU 39 15 82 HilmirSU 171 26.6 169.6
Kolbeinsey ÞH 3.2 2.1 19.4 KolbeinseyÞH 10 34.4 25.9 168.6
OttóN. Þorláksson RE... 3.5 1.8 12.5 OttóN. Þorláksson RE.... 33.2 21.9 213.4
Eldborg HF 1.4 7 5.9 Eldborg HF13 29.5 16.1 95.9
Sölvi Bjarnason BA 2.4 1.6 12.4 Sölvi Bjarnason BA 23.9 14.7 115.2
Sigurbjörg ÓF 8 5 6.1 SigurbjörgÓF 1 23.9 5.8 123.8
ÓskarMagnússon AK ... 2.7 1.2 14.6 Óskar Magnússon AK .... 20.3 4.4 90.2
Arinbjörn RE 6.2 3.1 13.6 Arinbjörn RE 54 19.7 2.1 76.2
'K 5 1.6 4 5 JúpiterRE 161 18.3 8.4 68.8
SjávarborgGK 2 2.2 SjávarborgGK60 16.1 12.9 126.7
SiglfirðingurSI 0 0 0 Siglfirðingur SI150 14.6 3.1 31.2
SæbjörgSU 0 0 0 SæbjörgSU 403 14.4 6.6 31.8
ErlingurGK 1.5 618 3.2 ErlingurGK6 11.4 1 32.1
Júlíus Havstein ÞH 3.7 1.6 7.3 JúlíusHafstein ÞH 1 11.0 1.7 49.4
Elín Þorbjarnard.íS 5.2 2.3 11.2 Elín Þorbjarnardóttir 10.6 7 64.0
Bjarni Herjólfsson AR... 3.4 2.2 7.6 Bjarni Herjólfsson 9.9 8 49.7
GígjaRE 0 0 0 GígjaRE340 9.5 4.2 20.2
HeiðrúníS 4.9 2.5 11.0 HeiðrúníS4 9.3 0 57.0
Hólmatindur SU 0 0 0 Hólmatindur SU 220 9.0 1.8 41.8
Gullberg NS 2.7 1.5 4.2
ritstjornargrein
Geir styður innrásina
ínnrásin á Grenada er að því
leyti velheppnuð frá sjónarmiði
Bandaríkjastjórnar, að fyrstu
daga hennar var öllum frétta-
mönnum haldið í burtu og herinn
einn var til frásagnar. Að þessu
leyti hafa Bandaríkjamenn lært
af reynslu Breta á Falklands-
eyjum. Fréttaflutningi hefur að
meira eða minna leyti verið stýrt,
og Iagt ofurkapp á að sannfæra
umheiminn um að hér sé um að
ræða hetjulega baráttu Reagans
Bandaríkjaforseta við
heimskommúnismann og helstu
útflutningsaðila hans, Kúbu-
menn.
Það er komin alllöng reynsla á
það að einhliða fréttaflutningi
Hvíta hússins og Pentagon er
ekki að treysta, og það er einnig
altítt að eftir slíkar áróðurslotur
taki bandarískir fjölmiðlar sig til
og fletti ofan af blckkingunum.
Meðan Bandaríkjastjórn er ein-
ráð um frásagnir af aðdraganda
innrásarinnar og gangi hennar
verður að hafa það fyrir satt sem
hún segir, en í málefnum ríkja við
Karabíahafið og í Suður-Amer-
fku hafa bandarísk stjórnvöld
mörgu Iogið og notað lýðræði og
frelsi sem yfirvarp í hlutverki
hákarlsins sem eltist víð
hornsílin.
Brot á
alþjóðalögum
En hver sem verður eftirskrift
innrásarinnar í Grenada er ljóst
,að hún erskýlaust brot á alþjóða-
lögum og á Sáttmála Sameinuðu
þjóðanna um sjálfsákvörðunar-
rétt þjóða. Á þessum forsendum
hafa ríkisstjórnir margra þjóða á
Vesturlöndum, fordæmt innrás-
ina. Steingrímur Hermannsson
forsætisráðherra sagði í viðtali
við Þjóðviljann á fimmtudag, að
hann fordæmdi hana persónúlega
eins og allar innrásir í sjálfstæð
ríki hvar sem væri í heiminum.
„Þetta er fyrir neðan allar hell-
ur“, sagði forsætisráðherra. En
það kom einnig fram að málið
yrði ekki tekið fyrir í ríkisstjórn-
inni nema að frumkvæði utan-
ríkisráðherra.
Geir Hallgrímsson utanríkis-
ráðherra sagði málið vera of flók-
ið til þess að fordæma einn þátt
þess, það er innrásina! Eyjólfur
Konráð Jónsson flokksbróðir
utanríkisráðherra sagði einnig á
þingi að það væri smekksatriði
hvort telja ætti framferði Banda-
ríkjamanna til stórglæpa. Þetta
þus Sjálfstæðismanna á Alþingi
Islendinga er til stórskammar
sjálfum þeim og þjóðinni. Málið
er hvorki flókið né háð einhverj-
um sérstökum smekk. Viður-
kennt er að um brot á alþjóða-
lögum og Sáttmála Sameinuðu
þjóðanna er að ræða. Á þeim for-
sendum ber að fordæma innrás-
ina. Annars verður að álykta sem
svo að utanríkisráðherra og
flokkur hans telji að íhlutun í
innanríkismálefni smáríkja sé
góð og gild ef réttir aðilar efu að
verki að hans dómi, en vond og
fordæmanleg ef rangir aðilar
standa að slíku athæfi. Ihlutun og
innrás af hálfu Bandaríkjastjórn-
ar sé alltaf af hinu góða en íhlutun
og innrás af hálfu Rússa sé alltaf
af hinu vonda. Ef menn ætla að
vera sjálfum sér samkvæmir í
utanríkismálum er svart-hvít
stefna af þessu tagi ekki til annars
fallin en sannfæra umheiminn um
Einar Karl
Haraldsson
skrifar
undirlægjuhátt íslenskra
stjórnvalda við Bandaríkja-
stjórn.
Hjörleifur Guttormsson al-
þingismaður hóf umræðu utan
dagskrár á Alþingi í fyrradag, og í
þeirri umræðu kom greinilega í
ljós að í rauninni er Sjálfstæðis-
flokkurinn í einstrengislegri
undirgefni við bandarísk sjón-
armið í utanríkismálum einang-
rast. Það má vel vera að Banda-
ríkjastjórn hafi þurft á því að
halda líkt og Thatcher stjórnin að
vinna sigur í stríði. Þá er viður-
hlutaminnst að ráðast gegn dver-
gríki sem ekki telur fleiri en 110
þúsund íbúa á landsvæði sem er
eins og Kjósarsýsla. En það er
atlaga gegn sjálfsákvörðunarrétti
smáríkja um allan heim að láta
svo berlega í ljós með vífilengjum
og ákafri málsbótaleit, að ís-
lenska utanríkisráðuneytið styð-
ur í raun innrás Bandaríkja-
manna á Grenada. - ekh
ir '■5=i