Þjóðviljinn - 14.12.1983, Blaðsíða 4

4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 14. desember 1983
UOOVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjóðfrelsis
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Framkvæmdastjóri: Guðrún Guðmundsdóttir.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Einar Karl Haraldsson.
Umsjónarmaður Sunnudagsblaðs: Guðjón Friðriksson.
Auglýsingastjóri: Sigríður H. Sigurbjörnsdóttir.
Afgreiðslustjóri: Baldur Jónasson.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Blaðamenn: Auður Styrkársdóttir, Álfheiður Ingadóttir, Helgi ólafsson, Lúðvík Geirsson,
Magnús H. Gíslason, Ólafur Gíslason, Óskar Guðmundsson, Sigurdór Sigurdórsson,
Valþór Hlöðversson.
íþróttafréttaritari: Víðir Sigurðsson.
Utlit og hönnun: Guðjón Sveinbjörnsson, Þröstur Haraldsson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Magnús Bergmann.
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar.
Auglysingar: Áslaug Jóhannesdóttir, Ólafur Þ. Jónsson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Jóhannes Harðarson.
Símavarsla: Sigríður Kristjánsdóttir, Margrét Guðmundsdóttir.
Húsmóðir: Bergljót Guðjónsdóttir.
Bílstjóri: Ólöf Sigurðardóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, Ólafur Björnsson.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
Útkeyrsla, afgreiðsla og auglýsingar:
Síðumúla 6, Reykjavík, sími 81333.
Umbrot og setníng: Prent.
Prentun: Blaðaprent hf.
Engir peningar
en meiri lán
í vor lofuðu stjórnarflokkarnir 80% lánum til fólks
sem er að koma yfir sig húsnæði. í sumar lækkuðu þeir
flugið og töluðu um 50% af kostnaðarverði staðalíbúð-
ar. Flestir létu sér það lynda því það gat þýtt um milljón
krónur í lán til langs tíma. Og nú loks í jóíamánuðinum
magalenda svo stjórnarflokkarnir á Alþingi með frum-
varpi um 30% lán af staðalíbúð.
í frumvarpinu um húsnæðismálin er aðförin að
verkamannabústöðum þó alvarlegasta atriðið. Það eru
lögð stóraukin verkefni á Byggingarsjóð verkamanna
um leið og tekjupóstar hans eru stórlega skertir. Það er
verið að búa þannig um hnúta að allar nýframkvæmdir
við verkamannabústaði stöðvist innan tíðar. Bygging-
arsjóði verkamanna er ætlað að veita fé til kaupleiguí-
búða og standa undir endursölu fleiri hundruð íbúða
sem hafa ekki áður tilheyrt verkamannabústaðakerf-
inu. Á sama tíma og starfsáætlun Byggingarsjóðs
verkamanna gerir ráð fyrir 700 milljónum króna þá
verður ekki annað ráðið af húsnæðisfrumvarpinu og
lánsfjáráætlun en að hann fái 400 milljónir.
Sú stefna sem fram kemur í frumvarpi félags-
málaráðherra, að kaupendur verkamannabústaða
verði sjálfir að fjármagna 20% kostnaðar, það þýðir í
mörgum tilfellum að í stað þess að eigið framlag í
byrjun verði 200 þúsund krónur þá verður það 400'
þúsund krónur, eða rúmlega tvöföld árslaun verka-
manns. Þetta hefur það einfaldlega í för með sér að
verið er að ýta þeim út úr verkamannabústöðum sem
allra verst hafa kjörin, en þá tapar stór hópur eina
möguleika sínum til þess að eignast viðunandi húsnæði.
í húsnæðisfrumvarpinu er lagt til að ákvörðun um
vexti af húsnæðislánum verði færð til ríkisstjórnar og
Seðlaþanka. Það vekur grunsemdir um að stefnt sé á
hækkun vaxtanna með þeim afleiðingum að greiðslu-
byrði lánanna muni stórlega aukast og verði oft um
30-35% af dagvinnutekjum láglaunafólks. Vextina þarf
að lögbinda og setja ákvæði um að greiðslubyrði miðist
að einhverju leyti við tekjur fólks.
Eins og forráðamenn Búseta, hins nýja húsnæðis-
samvinnufélags, hafa bent á er engin lausn í því fólgin
að vísa þeim hópi á Byggingarsjóð verkamanna án þess
að séð verði fyrir fjármögnun þeirra íbúða sem bætast
við. Það er ekki gert í hugmyndum stjórnarflokkanna.
Formannaráðstefna Alþýðusambands íslands hefur
harðlega mótmælt þeim atriðum í húsnæðisfrumvarp-
inu, sem hér hafa verið gerð að umtalsefni, og telur að
þau vegi að láglaunafólki sérstaklega. Stjórnarstefnan í
húsnæðismálum hefur verið fólgin í því að lofa því að
hækka og lengja lán, en vísa um leið á það að engir
peningar séu til og verði ekki veitt til húsnæðislána. Á
einhverjum hlýtur slík stefna að bitna, og það er ljóst af
húsnæðisfrumvarpinu að láglaunafólkið verður fyrst og
fremst fyrir barðinu á henni.
Skattafals
stjórnarinnar
Ríkisstjórnin upphófst ásamt ríkisfjölmiðlunum með
það að hér væri skattalækkun í vændum á næsta ári. Svo
rækilega hefur þetta verið rekið ofan í ráðherrana og
stjórnarflokkana, að tveimur vikum eftir að frumvarp
um tekju- og eignaskatt var lagt fram af fjármálaráð-
herra treystir enginn sér til þess að halda öðru fram en
það feli í sér verulega aukna skattbyrði fyrir þorra
launafólks á næsta ári. Stjórnarþingmenn segja nú að
ekki sé hægt að samþykkja það vegna þess að það leggi
alltof þungar byrðar á skattgreiðendur. Alþýðubanda-
lagsmenn á þingi og hagfræðingar ASÍ áttu stærstan
þátt í því að fletta ofan af falsáróðri stjórnarliða um
skattana. Hinir síðarnefndu sitja nú uppi með sárt enni.
-ekh
klippt
Press
Journalism Under Fire
A growing perception of arrogance threatens the American press
Rannsóknar-
blaðamennska
Það er ekki langt síðan að
rannsóknarblaðamennska var
einskonar samnefnari fyrir hetju-
skap í nútímanum og baráttu fyrir
sannleika og réttlæti. Þetta var á
þeim árum þegar ýmsir blaða-
menn í Bandaríkjunum náðu eft-
irminnilegum árangri bæði í
glímu sinni við herstjóra sem
vildu fá að ráða því hvað birtist og
hvað birtist ekki um stríðið í Víet-
nam - og endaði með frægum
uppljóstrunum Watergatemáls-
ins sem hröktu Nixon forseta úr
embætti.
Blaðamannaskólar bandarísk-
ir fylltust af fólki sem vænti sér
frægðar og frama á fjölmiðlavett-
vangi og öldur rannsóknarblaða-
tísku fóru víða um heim.
Traust
þverrandi
Nú er ástandið allt annað, eins
og nýlega var rakið í bandaríska
vikuritinu Time. Þar kemur m.a.
fram, að árið 1976 hafði um þriðj-
ungur Bandaríkjamanna „mikið
traust á blöðunum“, en nú er svo
komið að þeir sem þetta álit hafa
eru aðeins 13.7% þeirra sem
spurðir eru. Blaðamenn eru ó-
spart sakaðir um falsanir, hroka
og tillitsleysi við einkalíf fólks.
Almenn tilhneiging til að ná sér
niðri á blaðamönnum kemur
m.a. fram í því, að síðan 1976
hafa blaðamenn tapað flestum
meiðyrðamálum sem gegn þeim
hafa verið höfðuð í Bandaríkjun-
um (um 85% meiriháttar mála)
en þetta hlutfall mun hafa verið
allt annað fyrr.
Og Reaganstjórnin hefur ber-
sýnilega kunnað að notfæra sér
vaxandi óvinsældir fréttamanna.
Til dæmis var komið í veg fyrir að
blaðamenn gætu fylgst með
innrásinni á Grenada, og hvað
sem blöðin höfðu hátt um að þar
með væri verið að meina fólki að
fylgjast með því sem gerðist - þá
hlutu þær umkvartanir lítinn
stuðning.
Áföll af
ýmsu tagi
Ástæðurnar fyrir þessari þróun
mála í Bandaríkjunum eru marg-
ar og ýmsar þeirra tengdar sér-
einkennum bandarískum eða tíð-
indum sem hafa vakið mikla at-
hygli þar í landi. Til dæmis var
það mikið áfall fyrir stórblað eins
og Washington Post þegar upp
komst, að starfsmaður blaðsins,
Janet Cooke, hafði logið upp
sögu átta ára eiturlyfjaneytanda í
höfuðstaðnum, sem hún hafði
fengið Pulitzerverðlaun fyrir. En
það dæmi var eitt af nokkrum
sem minna á það, að hin grimma
samkeppni í bandarískum fjöl-
miðlaheimi hefur oftar en ekki
freistað manna til þess að láta
sanleikskröfur lönd og leið - bara
ef þeir gætu af ýmsum máluin,
einatt erfiðum og viðkvæmum,
grætt stöðuframa og peninga.
Annað veigamikið atriði í
þessu sambandi er sú frekja sem
blaðamenn sýna einkalífi fólks í
sambandi við slys, morð,
hneykslismál og annað. Einna
mest verða menn varir við þetta
af sjónvarpi, en þar er átroðsla
fréttamanna partur af sjálfum
fréttaflutningnum (og því ekki að
undra, að samkvæmt fyrrnefndri
skoðanakönnun hafa menn enn
minna álit á sjónvarpi en blöðun-
um bandarísku). Eða eins og einn
lögfræðingur segir: „Blöðin fást
við sölumennsku og góð verk
seljast illa. Það sem selst er ótti
og glæpir og svik“.
En hvað sem bandarískri sér-
stöðu líður er þessi þróun fróðleg
fyrir alla - svo mjög sem menn
hafa haft tilhneigingu til að dep-
endera af bandarískum siðum í
fjölmiðlum hér á landi sem ann-
arsstaðar.
Og svo þingið!
Eitt mætti þó verða nokkur
huggun þeim sem kynnu að hafa
áhyggjur af lágu gengi fjölmiðla í
voldugasta ríki heims. Hún er sú,
að þeir eru þó enn nokkru fleiri
sem hafa trú á blöðum en þeir eru
sem t.d. hafa trú á háttsettum
embættismönnum stjórnvalda
(13.3%). Og enn færri eru þeir
sem hafa verulega trú á banda-
ríska þinginu - þeir eru aðeins
10.2% af þeim sem spurðir eru.
Helst virðist bandarískur al-
menningur treysta læknum.
Rösklega helmingur þeirra sem
spurðir eru bera enn mikið traust
til þeirra.
- áb.
og skorið
Geir kaupmaður
í Verslunartíðindum, mál-
gagni Kaupmannasamtaka ís-
lands er viðtal við Matthías Á.
Mathiesen viðskiptaráðherra.
Með viðtalinu er birt ljósmynd af
Matthíasi í einhverri veislu.
Myndatextinn er svohljóðandi:
„Viðskiptaráðherra í góðum fé-
lagsskap“.
Þetta er í sjálfu sér ekki frá-
sagnarvert nema vegna þess, að
með Matthíasi er annar ráðherra,
nefnilega Geir Hallgrímsson.
Eftir að hann lét formennskuna í
Sjálfstæðisflokknum af hendi, er
hann ekki titlaður öðruvísi en
sem „kaupmaður" meðal
flokksbræðra sinna - og má færa
nafngiftina til sanns vegar.
Frjálst brennivín
„Hér á landi er við lýði ennþá
einokun af ýmsu tagi á sölu ýmiss
varnings. Eg get nefnt tóbak,
áfengi og grænmeti sem dæmi.
Það er stór spurning hvort þetta
eigi að vera svona mikið lengur",
segir Matthías í viðtalinu. Græn-
meti og brennivín - það er allt
sama tóbakið. Það stendur ekki á
yfirlýsingunum: Þorsteinn Páls-
son vill bjór, Albert víninnflytj-
andi vill aukna samkeppni meðal
innflytjenda og Matthías vill
frjáls brennivín með kálinu sínu.
Hvað ætla Árni Helgason í
Stykkishólmi og aðrir mætir
Sjálfstæðismenn að kjósa í næstu
kosningum? - óg