Þjóðviljinn - 17.04.1984, Qupperneq 11

Þriðjudagur 17. aprfl 1984 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 15
Barátta fyrir búsetu
Eftirfarandi tvö erindi voru meðal þeirra erinda, sem fyrir þinglok. Arnór PéturssonstarfarhjáTryggingastofn-
flutt voru á stórfundi húsnæðissamvinnufélagsins Búseta í un og er virkur félagi innan samtaka fatlaðra og m.a.
Háskólabíói í Reykjavík sunnudaginn 8. apríl. Fundinn formaður íþróttafélags fatlaðra. Ásdís Ingólfsdóttir er
sóttu milli sjö og átta hundruð manns og þarna var stefna kennari við Menntaskólann við Sund og á sæti í stjórn
félagsins kynnt og settar fram kröfur á hendur þingmanna Búseta.
um að þeir afgreiði húsnæðisfrumvarp félagsmálaráðherra
Hagkvæmt húsnæði
öllum til handa!
Ræða Ásdísar
Ingólfsdóttur,
kennara:
Kæru félagar og gestir.
Einn af ráðherrum landsins er
kærður fyrir það lögbrot að halda
tík í Reykjavík. Allt ætlar af göfl-
unum að ganga. Lagalegan rétt
ráðherra til tíkarhalds verður að
tryggja.
Tvöþúsund og fimmhundruð
manns ganga í félag sem hefur það
að markmiði að tryggja fólki þak
yfir höfuðið. Krafa okkar til Al-
þingis er að lagalega verði félagið
viðurkennt og það tryggt með
lögum, að braskarar og bófar mis-
noti ekki hugmynd þessa.
Og hvað gerist? Hvað segja vorir
landsfeður - vort háa Alþingi?
EKKERT!
Við sem hér erum í dag erum
ekki tíkarvirði.
Hvað er orðið af húsnæðisfrum-
varpinu? Hvað er að gerast í þing-
inu? Skyldi nokkur maður hafa trú-
að því að jafn sjálfsögð
mannréttindi og öruggt húsaskjól
eru þyrftu að kosta áralanga bar-
áttu við yfirvöld? Þeir hafa kannski
komist að því mennirnir, sem árið
1919 þýddu bæklinginn um hús-
næðissamvinnufélög.
Hvernig skyldi málum verða
háttað eftir önnur 65 ár þegar
bamabörn mín eru vaxin úr grasi?
Kemur eitthvert þeirra til með að
finna gulnað eintak af Búsetanum
okkar í skrifborðsskúffu og spyrja:
Hvað er nú þetta?; NEI. Það má
aldrei verða - og til þess erum við
hér í dag:
- að þau börn sem eru að vaxa úr
grasi og þeirra börn þurfi ekki
að upplifa það að vera á götunni
eða í dýru leiguhúsnæði...
- að þeir unglingar utan af landi,
sem sækja þurfa skóla til
Reykjavíkur, verði ekki að búa í
Gistiheimilinu í Brautarholti
eða við Snorrabraut, eins og ég
veit að sumir nemenda minna
neyðast til að gera...
- og við erum hér einnig vegna
þess unga fólks, sem ekki getur
flutt úr foreldrahúsum sökum
þess að það fær ekki húsnæði við
hæfi.
Og afa þeirra og ömmu vantar
líka hentugt húsnæði, en verða að
sitja í of stórum íbúðum, sem þau
geta ekki losnað við.
Slíkur er glundroðinn í húsnæð-
ismálum á höfuðborgarsvæðinu -
og víðar.
En... við erum ekki hvað síst
„Okkar leið í húsnæðismálum er
hagkvæmasta leiðin fyrir þjóðarbú-
ið“, sagði Ásdís Ingólfsdóttir, kenn-
ari, í ávarpi sínu á fundi Búseta í
Háskólabíó sl. sunnudag. (Ljósm.
-eik-)
stödd hér í dag til að koma því til
leiðar, að fólk á öllum aldri geti
valið sér lífsform, en sé ekki neytt
út í áralangt strit og endalausar af-
borganir vegna húsakaupa.
Fólk hefur leyft sér að segja við
mig, að það sé aumingjaskapur og
leti að vilja ekki eignast sitt eigið
þak yfir höfuðið. En ég segi við
ykkur: Ég er ekki sá aumingi að
láta neyða mig út í það að eyða
bestu árum ævi minnar í að koma
mér upp einhverju þaki - á meðan
börnin mín ganga sjálfala eða er
komið fyrir hjá vandalausum.
Og ég segi enn: Ég tel ekki að
það sem við krefjumst af ríkisvald-
inu sé svo ósanngjarnt að ástæða sé
til að berja okkur af sér, rétt eins og
við værum að reyna að stela síðustu
krónunum upp úr vösum ráðherr-
anna. Það má jú öllum vera ljóst,
að okkar leið í húsnæðismálum er
hagkvæmasta leiðin fyrir þjóðar-
búið.
Okkar krafa er: Hagkvæmt
húsnæði öllum til handa!
Arnór Pétursson, formaður íþróttafélags fatlaðra:
að ljúka
Skylda þingmanna
verkinu fyrir vorið
Amór Pétursson: „Búseti er búinn að rétta út höndina. Ég skora hér með á
stjórnvöld að taka í hana“. (Ljósm. Atli)
Það er sama í hvaða stétt menn
eru, hvaða stjórnmálaskoðanir
þeir aðhyllast - allir viðurkenna að
þrjár frumþarfir manns í hinu
siðmenntaða þjóðfélagi séu fæði,
klæði og húsnæði.
Útlendingar, sem koma til ís-
lands, dást gjarna að því hvað við
byggjum stórt og vel. Alkunn er
sagan af Bandaríkjamanninum
sem fyrir nokkrum árum var búinn
að vera í Reykjavík í hálfan mánuð
og spurði oft hvar fátæklingarnir
byggju. Alltaf fékk hann svarið:
þeir eru ekki til. Síðan fór hann
með rútu til Akureyrar og er ekið
var framhjá kartöfluskúrunum í
Árbæ á hann að hafa sagt: „O yes,
here live the poor people“.
Enginn virðist hafa getað sagt
honum, að í mörgum af þessum
stóru og fallegu húsum væru ris-
íbúðir, súðarherbergi og kjallara-
holur, sem í mörgum tilfellum væru
leigð út, og jafnvel fyrir okurleigu,
þeim sem einhverra hluta vegna
gátu ekki komið sér þaki yfir höf-
uðið.
Einn hópur fólks er þar í hvað
erfiðastri aðstöðu, en það eru fatl-
aðir. í könnun sem gerð var á mál-
efnum fatlaðra í Reykjavík og ná-
grenni 1981 kom fram, að þriðj-
ungur svarenda búa í húsnæði, sem
byggt er fyrir 1950, að tæplega
helmingur einstæðra foreldra með-
al fatlaðra og um helmingur einbúa
búa í húsnæði, sem aðrir eiga.
Að sjálfsögðu hafa fatlaðir átt
nokkra valkosti varðandi húsnæði
og eru þeir m.a. að byggja eða
kaupa á hinum almenna markaði,
kaupa hjá Verkamannabústöðum,
leigja í þeim húsum sem félaga-
samtök þeirra hafa byggt í því
skyni, leigja á hinum almenna
markaði - en allir hafa þessir val-
kostir sína galla og sín takmörk.
Má þar nefna að fæstir fatlaðir hafa
fjárráð til að byggja eða kaupa á
hinum almenna markaði. Margir
hafa alls ekki fjárráð til að kaupa
hjá Verkamannabústöðum; þeir
hafa alls ekki notið þess forgangs,
sem ég tel að þeir ættu skýlaust að
njóta, og nánast enginn verka-
mannabústaður hefur uppfyllt þær
kröfur og skilyrði sem búseta fatl-
aðra krefst og er það ekki fyrr en
nú síðustu ár sem úr því var bætt.
Hjá þeim félagasamtökum fatl-
aðra, sem eiga íbúðir, eru fleiri
hundruð manns á biðlista. Ég tel,
að sú stefna að byggja fyrir fatlaða
sér sé gengin sér til húðar enda á
vissan hátt ómanneskjulegt. Eða
hvað fyndist ykkur ef allir dökk-
hærðir byggju í Árbænum og allir
sem væru yfir 200 pund í Grafar-
vogi? Fæstir fatlaðir hafa fjárráð til
að leigja á hinum almenna markaði
nema þá kannski í nánast óíbúðar-
hæfu og heilsuspillandi húsnæði.
Með tilkomu Búseta gefst fötl-
uðum stórkostlegt tækifæri til að fá
húsnæði. Þeir hafa auk þess allan
möguleika á að taka þátt í þvf
hvernig er byggt svo þarfir þeirra
varðandi búsetu ættu að koma
fram og vera vel borgið. Jafnframt
yrði fjármálahliðin væntanlega
hvað viðráðanlegust með slíku
fyrirkomulagi.
Ég er ekki að halda því fram, að
fólkið hér í sögunni að framan hafi
vísvitandi skrökvað, heldur hafi
það ekki vitað betur. Nú eru nokk-
uð mörg ár síðan þetta var og al-
menningur miklu upplýstari.Með
tilkomu Búseta ætti öllum al-
menningi og stjórnmálamönnum
að vera kunnugt um hve geigvæn-
legir erfiðleikar þessa fólks eru og
hvað vandamálið er mikið.
Þó nokkrir fatlaðir, sem áhuga
hafa á að búa í eigin húsnæði, búa á
stofnunum sem ríkissjóður greiðir
kostnaðinn af og skiptir hann þús-
undum króna á mánuði. Því yrði
eflaust um umtalsverðan sparnað
að ræða, ef þessu fólki yrði gert
kleift að komast yfir húsnæði hjá
Búseta, auk þess sem það hlýtur að
vera manneskjulegra og veita meiri
lífsfyllingu heldur en að vera nán-
ast dæmdur til æviloka inn á stofn-
un.
Ég hef hér eingöngu rætt um
hvernig þetta mál snýr að fötluð-
um, en ekki minnst á þá þætti sem
öllum eru sameiginlegir, svo sem
óöryggið og sálarstríðið sem fólk
lendir í. Til dæmis veit ég um fimm
manna fjölskyldu sem bjó á fjórum
stöðum í þremur sveitarfélögum
sama árið. Auk þess er ég
sannfærður um að slíkt óöryggi og
sífelldir flutningar geta haft stór-
skaðleg áhrif á börn og unglinga,
sem alast upp við þetta.
Almenn umræða í landinu hefur
nú síðastliðnar vikur snúist mikið
um svokallað „gat“. Ég fullyrði að
gatið sem félagsmenn í Búseta
standa frammi fyrir er miklu stærra
og miklu brýnna að fylla upp í. Það
er því skylda hæstvirtra alþingis-
manna að snúa sér strax að því,
fara úr blaserjökkunum, taka út úr
sér vindlana, bretta upp ermarnar
og ljúka verkinu fyrir vorið.
Það er skoðun mín að allir þing-
menn, hvar í flokki sem þeir
standa, þrátt fyrir mismunandi
skoðanir um stefnur, markmið,
leiðir og áherslur, gefi sig í þetta
starf, því þeir vilja fegra og bæta
mannlíf í landinu. Félagar í Búseta
stefna að því að fegra og bæta líf
þeirra þúsunda fólks, sem er hús-
næðislaust, býr í heilsuspillandi
húsnæði eða býr við ótrygga leigu.
Hér er kærkomið tækifæri til að
taka höndum saman. Búseti er bú-
inn að rétta út höndina. Ég skora
hér með á stjórnvöld að taka í
hana.