Þjóðviljinn - 04.05.1984, Blaðsíða 6

6 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN, Föstudagur 4. maí 1984
,Jtið heilaga stríð
er sfrangur skóli..
Andspyrnuöflin
í Afghanistan
afneita vestrœnu
lýðrœði jafnt
og sovéskum
kommúnisma
Á tjaldsamkomunni upplifð! ég skyndllega sömu stemmningu og ég minnist
fré samkomum hvítasunnusafnaðarins í Smálöndum, segir Sven Lindquist.
— Ljósm.: Sven Lindquist.
í Peshawar í Pakistan búa nú
um 2-3 miljónir afghanskra
flóttamanna. Þar eru einnig
þjálfunarbúðir andspyrnu-
hreyfingarinnar í Afghanistan
og þaðan kemur mikið af þeirri
aðstoð sem andspyrnuhreyf-
ingin hefur fengið erlendis frá.
Sænski rithöfundurinn Sven
Lindquist hefur undanfarið
kynnt sér ástandið í Afghanist-
an og meðal annars dvalið í
Peshawar. Þar hitti hann nýver-
ið Yaya Masud, bróðir og opin-
beran talsmann skæruliðafor-
ingjans Ahmeds Masud, sem
stjórnað hefur andspyrnunni í
Panjshírdalnum, og Sovét-
menn segjast nú hafa hand-
tekið.
Bróðirinn sýndi Lindquist bréf
frá Ahmed Masud, þar sem hann
sagði frá fyrirhugaðri stórsókn
Rússanna, og voru þær fréttir hafð-
ar eftir njósnurum andspyrnu-
hreyfingarinnar innan stjórnarher-
búðanna í Kabúl. Yaya Masud
sagði þá enn fremur að Rússarnir
væru vanir að tilkynna „endan-
legan sigur“ sinn yfir andspyrnu-
hreyfingunni, eins og þeir hafa nú
gert. Árásin nú á Panjshirdalinn er
sú sjöunda sem sovéska innrásar-
liðið hefur gert, og sagði Yaya
Masud að um 80% af byggð og ak-
urlendi í dalnum hafi verið eyðilagt
í fyrri sóknum. Engu að síður
hefðu íbúarnir ekki flúið til Pakist-
an, heldur flutt sig yfir í nálæga dali
eða til Kabúl.
Yaya Masud sagði að skæruliðar
bróður hans í Panjshírdalnum
þyrftu að flytja með sér matvæli og
vistir, því akrarnir í dalnum væru
ónýtir og búpeningur sömuleiðis á
þrotum. Eitt stærsta vandamál
uppreisnarmanna væri að sjá sjálf-
um sér fyrir vistum og viðurværi.
Yaya sagði að í síðustu árás Sovét-
manna hefði þeim tekist að verða
sér úti um 2000 sovéska riffla. Auk
þess hefðu þeir þungar vélbyssur
sem dygðu gegn herþyrlunum og
brynvögnunum. Hins vegar sagði
hann að uppreisnarmennirnir væru
varnarlausir gagnvart herþotum og
sprengiflugvélum, þar sem þeir
hefðu ekki yfir neinum loftvarnar-
byssum að ráða.
Yaya Masud segir í viðtalinu að
góð samvinna hafi náðst á milli
hinna persneskumælandi tadjíka í
Panjshír-dalnum og
afghönskumælandi pashtóna, sem
búa í nágrannabyggðunum. Hins
vegar sé það stefna Sovétmanna og
allra heimsvaldasinna að efna til
sundrungar á milli þessara þjóð-
flokka til þess að geta drotnað yfir
þeim. Kemur fram í viðtalinu að
Masud er ekki síður tortrygginn í
garð Bandaríkjamanna og Kín-
verja en Sovét.
Lindquist spyr Masud hvort
bróðir hans þekki til fræðirits um
skæruhernað og hvort hann hafi
lesið Regis Debray. - Jú, hann hef-
ur bæði lesið Debray og aðrar bæk-
ur um skæruhernað. Hann hefur
lært af reynslu margara þjóða, en
þó ekki hvað síst af þjóðfrelsisbar-
áttu Alsírbúa, segir bróðirinn.
í greinaflokki sem Sven Lind-
quist birtir um þessar mundir í
sænska blaðinu Dagens Nyheter
kemur fram af kynnum hans af
andspyrnuhreyfingunni í flótta-
mannabúðunum í Peshawar að hin
trúarlegu viðhorf eru mótandi fyrir
andspyrnuhreyfinguna, þar sem
saman fara bókstafstrú, meinlæta-
lifnaður, kynferðisleg bannhelgi á
konum og fjandskapur við mennta-
menn, sem Lindquist segir að rekja
megi til þeirra fjölmörgu Afghana
sem stunduðu nám í Sovétríkj-
unum og fluttu með sér sovéska
hugmyndafræði og guðleysi.
Lindquist lýsir meðal annars
tjaldsamkomu í Peshawar, þar sem
minnst er 24.000 píslarvotta er fór-
ust í Herat-uppreisninni 1979 og
talin er markaupphaf hinnar vopn-
uðu baráttu gegn stjórninni í Ka-
búl.
Á samkomunni komu meðal
annars fram rithöfundur og leið-
togi þess flokks andspyrnunnar
sem stóð að samkomunni og héldu
þeir báðir innblásnar trúarprédík-
anir: „Hið heilaga stríð er strangur
skóli. Hann kennir okkur skilyrðis-
iausa hlýðni við guð. Hann vísar
okkur leiðina að æðstu markmið-
um mannsins.. .Hið heilaga stríð er
æðsta prófraun Guðs. Við eigum
ekki að óttast slíkan dauða. Hann
er hinsta sönnunin fyrir trú vorri...,
sagði skáldið á samkomunni. Og
leiðtoginn talar í svipuðum tón á
meðan samkomugestirnir, sem all-
ir eru karlmenn, grípa frammí fyrir
honum og hrópa „Allah akbar!“,
Guð er mikill!“. Sven Lindquist
segir að skyndilega hafi sér liðið
eins og á tjaldsamkomu hjá Hvítas-
unnusöfnuðinum í Smálöndum
sem barn. Sama bókstafstrúin.
Sama ofstækið gegn lífsnautnum
og kynh'fi. Sama til-
finningaþrungna stemmningin og
sömu viðkvæmnislegu atiotin.
Anspyrnuöflin í Afghanistan af-
neita bæði sovéskum kommúnisma
og vesturlensku lýðræði, segir
Lindquist. Leiðtogar þeirra haf
ekki þann tvöfalda dýrðarljóma
sem skæruliðar Víetnam höfðu, en
þeir börðust fyrir þjóðfrelsi, land-
búnaðarumbótum og sósíalisma.
Afghönsku andspyrnuforingjarnir
gefa engar vonir eða gyllivonir um
nýja og betri framtíð fyrir landið og
þjóðina. Lénsskipulagið sem þeir
standa fyrir er úr sér gengið, en
sovéska hernámið hefur gefið því
nýja þýðingu í þjónustu við fólkið,
segir Lindquist. Baráttan fyrir
sjálfstæði þarfnast ekki frekari
réttlætingar, og fulltrúar þeirrar
baráttu þurfa ekki á tvöföldum
helgiljóma að halda. óig/DN
Sovésk
stórsókn í
Afghanistan
Sovéski herinn í Afghanistan
hefur hafið stórsókn gegn and-
spyrnuöflunum í landinu. Atökin
hafa fyrst og fremst átt sér stað í
Panjshír-dalnum norð-austur af
höfuðborginni. Sóknin hófst fyrir
um 10 dögum síðan, og um síð-
ustu helgi tilkynnti útvarpið í Ka-
búl að „glæpaflokkur Ahmed
Masud hefði beðið algjöran
ósigur“ og að Masud hefði verið
tekinn til fanga. Ahmed Masud er
einn þckktasti leiðtogi
andspyrnuaflanna í Afghanistan,
sem hefur veitt sovéska
innrásarliðinu harða mótspyrnu í
Panjshírdalnum sex sinnum frá
innrásinni 1979. Fréttir herma að
Sovétmenn hafi beitt 20.000
manna liði studdu 500 brin-
vögnum, 60-80 herþyrlum og að
beitt hafi verið háfleygum spreng-
iflugvélum í fyrsta skipti í stríð-
inu.
Fréttaskýrendur draga í efa
fréttir Kabúl-útvarpsins um al-
gjöran ósigur í Pansjhírdalnum,
enda hefur það sýnt sig áður að
fréttir útvarpsins af átökum eru
ekki trúverðugar. Hins vegar var
þetta í fyrsta skiptið sem útvarpið
nefndi Ahmed Masud á nafn, og
því ekki útilokað að þeir hafi get-
að handsamað hann. Útvarpið
sagði að Masud hafi rofið vopna-
hléð, sem staðið hefur í dalnum í
13 mánuði, og hafi það verið gert
að skipan þeirra Zia Ul-Haq og
Ronalds Reagan. Staðreyndin er
hins vegar sú að uppreinsar-
mennirnir í Panjshírdalnum vissu
um fyrirhugaða stórsókn Sovét-
manna með nokkurra mánaða
fyrirvara og höfðu búið sig undir
hana.
Ahmed Masud er 39 ára gamall
af þjóðflokki persneskumælandi
tadjíka, sem byggja Panjshírdal-
inn. Talið er að hann ráði yfir um
11.000 manna liðsstyrk þjálfaðra
skæruliða.
Austurlönd nær:___________
Aukinn vinskapur
Husseins og Arafats
Jasslr Arafat ræ&ir vi& Obeldat forsætisróðherra Jórdaníu: Þeir þurfa hvor á
ö&rum að halda.
Eftir að fyrst (sraelar og síðan
Sýrlendingar og uppreisnar-
menn í PLO, hröktu Jassir
Arafat og sveitir hans frá Líban-
on hafa flestir fréttaskýrendur
spáð Frelsissamtökum Palest-
ínu dauflegri framtíð. En að-
stæður hafa nú gert Arafat og
Hussein Jórdaníukonung að
bandamönnum á nýtt og það
breytir möguleikum PLO nokk-
uð. Að líkindum verða höfuð-
stöðvar PLO fluttar til Amman,
höfuðborgar Jórdaníu innan
tíðar.
Það hefur verið stefna ráðandi
afla í ísrael að vísa Palestínu-
mönnum frá sér með því að segja
að þeirra ríki sé í Jórdaníu. Og sú
hætta að ísraelar innlimi hin her-
numdu svæði á vesturbakka Jór-
danar með einum eða öðrum hætti
hefur leitt til þess smám saman, að
fomir fjéndur, Hússein Jórdaníu-
kóngur og Arafat, oddviti PLO,
hafa fundið hvor annan upp á nýtt.
Það hefði þótt ólíkleg þróun fyrir
nokkrum árum. Árið 1971 voru
vopnaðar sveitir PLO hraktar út úr
Jórdaníu af her Hússeins konungs í
stríði sem síðan er kennt við Svart-
an september: Eftir það var Húss-
ein um hríð talinn höfuðsvikari við
arabískan málstað meðal allra
þeirra sem höfðu samúð með Pal-
estínumönnum. Menn töldu að
fjandskapurinn væri til frambúðar.
En í Austurlöndum nær er enginn
fjandskapur til frambúðar og engin
vinátta heldur. Aðstæður ráða.
/ sama báti
Og aðstæður knýja mjög á um
það, að PLO og Jórdanía nái sam-
an. PLO getur ekki lifað án arab-
ískra bandamanna og það eina sem
gæti komið í veg fyrir að ísrael
innlimaði Vesturbakkann í raun
væri stofnun einskonar ríkis Palest-
ínumanna. Og ef ísraelar innlima
Vesturbakkann er Hússein í mikilli
hættu. Enn fleiri Palestínuarabar
mundu flýja af hernumdu svæðun-
um til Jórdaníu og ísraelar myndu
reyndar reyna að hrekja sem flesta
austur yfir Jórdan. Og ef Vestur-
bakkinn væri glataður, þá er og
mögulegt að PLO endurskoðaði þá
afstöðu sína, að láta í friði stjórn
Hússeins (sem er svosem engin
garpur í lýðræði og mannréttind-
um, öðru nær). Átta af hverjum tíu
íbúum Jórdaníu koma frá Palestínu
- og því er það augljóslega Hússein
í hag að reyna að styðja Palestínu-
menn til að stofna eigið ríki.
Hússein hefur að vísu einatt
daðrað við þá hugmynd, að hann
eigi sjálfur að ráða yfir Vestur-
bakkanum, sem laut jórdanskri
stjórn lengst af eftir stofnun ísra-
elsríkis 1948, en líkur benda til þess
að hann fáist til að gefa þau áform
alveg upp á bátinn. Ein vísbending
er nýleg yfirlýsing Khaleds Al-
Hassans, miðstjórnarmanns í
PLO, um að miðstöðvar PLO verði
að líírindum fluttar frá Túnis til
Amman áður en mjög langt um líð-
ur.
Nýtt stríð?
í viðtali við sænska vikublaðið
Ny dag segir Khaled Al-Hassan að
allar útleggingar á sundrung og
hnignun PLO séu orðum auknar.
Hann er bölsýnn á framtíðina, og
býst við nýju stríði í Austurlöndum
nær fljótlega. Hann er mjög gram-
ur í garð Evrópuríkja, sem hafa
áhrif á ástandið á þessu svæði -
líklega vegna þess að þau þora ekki
að gera neitt sem sé stjórn Reagans
óþægilegt.
Hann sagði ennfremur: „Við
getum ekkert gert án þess að fá
stuðning. Nú eru vondir tímar,
staðan er læst. Samskipti okkar við
Gyðingana eru ekki það sem mestu
máli skiptir, heldur hinar miklu
andstæður á alþjóðlegum vettvangi
sem Austurlönd nær eru veiga-
mikill hluti af. Vandi okkar varð til
í refskák stórveldanna og þar er
lausnar að leita. í bili getum við í
PLO ekki annað en reynt að hafa
áhrif á sem flesta til stuðnings við
okkur“.
Fyrrgreindur talsmaður PLO
býst við stjórnarskiptum í fsrael
eftir kosningarnar í sumar, en hann
sér ekkert gott við horfur á því að
Verkamannaflokkurinn taki þá við
völdum. Þeir munu, segir hann,
reyna að blanda eitrið sem þeir
byrla okkur sykri, en hægriblökkin
reynir barasta að reka eitrið niður í
okkur og því er auðveldara að verj-
ast þeim.
(byggt á Ny dag -áb)