Þjóðviljinn - 28.06.1984, Blaðsíða 17

FRÉTT ASKÝRING
Lyfjaskortur
G. Ólafsson hfhefur brugðist lagalegum skuldbindingum um að eiga
nægar birgðir sérlyfja í landinu.
Tvívegis hefur heilbrigðisráðuneytinu borist kœrur á fyrirtœkið. Vald
ráðuneytisins til aðgerða er hins vegar takmarkað.
Óþœgindi fyrir sjúklinga.
Lyf sem skorti
í samtölum við lyfjafræðinga kom fram að fjölmargar tegundir lyfja skorti hjá G.
Ólafsson h.f. Þannig sagði Óli Sverrir Sigurjónsson í Keflavíkurapóteki að lyf „úr
öllum flokkum lyfja" hefði skort. En þau lyf sem sérstaklega voru nefnd af lyfjafræð-
ingunum voru:
Fenýtóín: krampastillandi lyf sem gefið er í stungulyfinu epínútíni.
Orbenín: fúkkalyf, sem notað er gegn sérstökum bakteríusýkingum.
Glóbendíl: kvalastillandi lyf, sem hefur það fram yfir önnur svipuð lyf, að hafa
mun minni blæðingarhættu í för með sér og er því afar þarft fyrir
sjúkrahús þar sem þarf oftlega að gefa stóra skammta af slíkum
lyfjum.
Ventólín: astmalyf.
Sorbangíl: hjartalyf.
Jafnframt má geta þess, að sum sjaldnotuð lyf sem G. Ólafsson h.f. hefur umboð
fyrir, eru flutt inn af apótekum spítalanna sjálfra á undanþágum, þar eð þau telja
erfitt að reiða sig á þjónustu fyrirtækisins.
Yfirlyfjafræðingur Borgarspít-
alans kærði fyrir skömmu lyfja-
heildsöluna G. Ólafsson hf. fyrir
að hafa vanrækt að sjá um að
nægilegar birgðir af krampastill-
andi lyfi, Fenýtóíni, væru til
reiðu, en illa haldinn sjúkling á
Borgarspítalanum skorti lyfið.
Þjóðviljinn komst á snoðir um
kæruna og sjálfstæð rannsókn
blaðsins leiddi í ljós að G. Ólafs-
son hf. hefur staðið sig mjög illa í
öflun sérlyfja sem fyrirtækið hef-
ur umboð fyrir.
Skortur á þýðingarmiklum
sérlyfjum getur að sjálfsögðu haft
alvarlegar afleiðingar fyrir sjúkl-
inga. Til marks um það má taka
ummæli Kristjáns Linnet yfirlyfj-
afræðings Borgarspítalans, en
þegar hann var spurður hvort
skortur á innfluttum sérlyfjum G.
Ólafssonar hf. gæti stefnt lífi
sjúklinga í voða, var svar hans:
„Sú staða gæti komið upp“.
Keyrt um þverbak
Erlend lyf sem skráð eru sem
sérlyf eru ófáanleg hér á landi
nema hjá því fyrirtæki sem hefur
umboð fyrir hinn erlenda fram-
leiðanda. Af þeim sökum hefur
hið opinbera sett lagalega skyldu
á innflytjendur lyfja um að hafa
ævinlega til reiðu nægar birgðir
sérlyfja. Þetta kemur fram í grein
27, í reglugerð 289 frá 1970, þar
sem þess er ennfremur getið, að
þrjóti tiltekið sérlyf skuli innflytj-
andi tafarlaust útvega það, flug-
leiðis ef þurfa þykir.
Þjóðviljinn ræddi af handahófi
við þrjá lyfjafræðinga í al-
mennum apótekum í Reykjavík
og einn utan Reykjavíkur, auk
tveggja lyfjafræðinga í sjúkra-
húsapótekum. Allir höfðu sömu
sögu að segja: G. Ólafsson hf.
hafði ekki staðið við hinar laga-
legu skuldbindingar og staðið sig
ver en önnur fyrirtæki uppá síð-
kastið.
Skylt er að geta þess, að margir
lyfjafræðinganna gátu þess, að af
og til kæmu upp „göt“ hjá vel-
flestum innflytjendum, þe. til-
tekið lyf skorti einhverra hluta
vegna um skamma hríð. Hjá G.
Ólafssyni hf. hefði hins vegar
keyrt um þverbak, mörg lyf hefði
skort og sum lengi, og hjartalyfið
Sorbangíl var tekið sem dæmi af
nokkrum lyfjafræðingum.
Apótekarafélagið
kœrir
Aðalfundur Apótekarafélags
íslands samþykkti á sínum tíma
að kæra G. Ólafsson hf. til
heilbrigðisráðuneytisins fyrir að
standa ekki við lagalegar skuld-
bindingar sínar. Engin mótat-
kvæði voru greidd gegn tillög-
unni, sem sýnir ef til vill betur en
annað hvers álits G. Ólafsson hf.
naut meðal apótekara.
Apótekarafélagið lét ekki þar
við sitja, heldur sendi líka bréf til
hinna erlendu umbjóðenda G.
Ólafsson hf., þar sem greint var
frá kærunni. í fljótu bragði virðist
sem heil stétt manna snúist tæp-
lega á þann hátt gegn einu fyrir-
tæki nema þung rök liggi að baki.
Þjóðviljinn hefur undir höndum
afrit af þessu bréfi.
Þrátt fyrir kæru Apótekarafé-
lagsins virðist ástandið þó lítið
hafa batnað. Um það vitna um-
mæli lyfjafræðinga hér í Þjóðvilj-
anum. Annan vitnisburð má
einnig leiða fram: Vitað er að
sum sjúkrahús hafa flutt sjálf inn
ýmis sjaldnotuð, þýðingarmikil
lyf sem G. Ólafsson hf. hefur um-
boð fyrir. Tæpast myndu þau
standa í slíku vafstri ef hægt væri
að reiða sig á umboðið sjálft til
þeirra hluta.
Einsog fyrr er sagt kærði svo
yfirlyfjafræðingur Borgarsþítal-
ans fyrirtækið fyrir skömmu til
heilbrigðisráðuneytisins. Páll
Sigurðsson ráðuneytisstjóri hefur
einnig staðfest í viðtali við Þjóð-
viljann að engin önnur lyfjafyrir-
tæki hefðu verið kærð formlega
til ráðuneytisins, nema G. Ólafs-
son hf.
Valdlítið
ráðuneyti
Könnun Þjóðviljans á málinu
leiddi jafnframt í ljós að jafnvel
þó heilbrigðisráðuneytið telji
eitthvert lyfjafyrirtækjanna sýna
vanrækslu eru hendur þess
bundnar. Páll Sigurðsson ráðu-
neytisstjóri sagði að þeir fælu
Lyfjaeftirlitinu að kanna birgð-
astöðu fyrirtækisins sem kvartað
væri yfir, einkum með tilliti til
þýðingarmikilla lyfja. Ef úrslit
þeirrar könnunar gæfu ástæðu til,
myndi ráðuneytið kvarta skri-
flega við fyrirtækið. Léti það sér
hins vegar ekki segjast gæti ráðu-
neytið lítið annað gert en skrifa
bréf til umbjóðenda fyrirtækisins
erlendis og skýra frá vanrækslu
þess. Það væri hins vegar fráleitt í
valdi ráðuneytisins að svipta fyr-
irtækið umboðum sínum.
Lífsháski
Einar Birgir eigandi lyfja-
heildarverslunarinnar G. Ólafs-
son hf. hefur sagt í Þjóðviljanum
að „það hafa aldrei verið nein
mannslíf í hættu vegna aðgerða
G. Ólafsson hf“. Það breytir því
hins vegar ekki, sú staða kynni að
koma upp að skortur á sérlyfi frá
G. Ólafssyni hf. eða öðrum leiddi
líf í háska.
í fyrsta lagi er mögulegt að
skortur á tilteknu sérlyfi gæti
beinlínis dregið til dauða.
í öðru lagi þá er vitað að þurfi
sjúklingur, sem er í fastri lyfja-
meðferð, að skipta um lyf sökum
utanaðkomandi þátta einsog
lyfjaskorts, þá getur það valdið
ýmsum óþægindum og vand-
kvæðum fyrir sjúklinginn. Tveir
lyfjafræðingar, annar úr almennu
apóteki og hinn úr sjúkrahúsapó-
teki tóku þetta einmitt sem dæmi
um þann baga sem sjúklingum
stafar af vanrækslu G. Ólafsson
hf. En þetta dæmi er hins vegar
sjálfsagt að rekja lengra: Segjum
sem svo að sjúklingur í fastri lyfj-
ameðferð sé illa haldinn og tví-
sýnt um líf hans. Ef ofaná vand-
ræði hans bætast líkamleg óþæg-
indi sökum breyttrar lyfjameð-
ferðar af því G. Ólafsson hf. eða
annað fyrirtæki hefur ekki haft
rænu á að útvega nægar birgðir
lyfja, kynni það ekki að ríða
baggamuninn - og lífi hans að
fullu?
Að sjálfsögðu. Einmitt þess-
vegna lætur ríkisvaldið lyfjafyrir-
tæki sæta 'agalegum skuldbind-
ingum um að hafa ævinlega næg-
ar birgðir sérlyfja í landinu.
Þetta dæmi er hér rakið, vegna
þess að illa haldinn sjúklingur
hefur þurft að breyta um lyfja-
meðferð einmitt af því að lyf frá
G. Ólafssyni skorti.
Áhrifaleysi
Það aðhald sem felst í opin-
berri gagnrýni einsog G. Ólafs-
son hf. hefur sætt hér í Þjóðvilj-
anum mun væntanlega leiða til
þess að það og önnur fyrirtæki
kappkosti betur en áður að gegna
skyldum sínum um tímanlega
öflun lyfja.
Eftir stendur samt sem áður að
bæti lyfjafyrirtæki ekki ráð sitt
þegar undan er kvartað, þá hafa
opinberir aðilar í rauninni engin
tök á að grípa til aðgerða. Hið
eina sem heilbrigðisráðuneytið
getur gert, ef lyfjaheildverslanir
láta sér ekki segjast við umkvart-
anir heilbrigðisráðuneytisins, er
að skrifa umbjóðendum þess er-
lendis bréf!
Og það er umhugsunarvert.
-ÖS
Fimmtudagur 28. júní 1984 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 17