Þjóðviljinn - 16.12.1984, Blaðsíða 4

Á beini dagsins (mjúku hæg-
indi f Alþingishúsinu) situr Guð-
mundur Einarsson þingmaður
Bandalags jafnaðarmanna úr
Reykjaneskjördæmi. Viðtalið
byrjaði kurteislega.
- Til hvers er Bandalag jafnað-
armanna eiginlega til í dag?
Til hins sama og í byrjun; að
halda fram hugmyndafræði gegn
hagsmunagæslu og samtryggingu
flokkanna í kerfinu.
Þegar Bandalag jafnaðar-
manna fór af stað, iagði Vilmund-
ur Gylfason stundum áherslu á
nauðsyn þess að flokkakerfið yrði
stokkað upp - ertu á sama máli?
- Já, mér sýnist íslenska flokk-
akerfið einmitt vera í slíkri gerjun
í dag að það hlýtur að hafa upp-
stokkun í för með sér. Sjáðu t.d.
Sjáifstæðisflokkinn sem nú er
svipur hjá sjón frá því gömlu
leiðtogarnir Ólafur og Bjarni
réðu ríkjum. Núna er þetta sund-
urtætt skrímsl ólíkra hagsmuna-
hópa. Þetta á allt saman eftir að
fokkast upp.
Mörgum finnst þið hafa annað
yfirbragð í vetur heldur en í
fyrra, finnst að þið hafið verið að
þokast til hægri og í því sambandi
er bent á ýmis stórmál; álmálið,
skattfríðindi til fyrirtækja,
auglýsingaútvarp... ?
- Eg held að það sé rangt að við
höfum verið að færast til hægri
eins og þú kallar það. Þó viður-
kenni ég að vegna þessara mála
mætti álykta sem svo en það er
einfaldlega vegna þess að þessi
mál hafa verið á döfinni, en ekki
vegna þess að við höfum breytt
um afstöðu til þeirra. Sé hins veg-
ar litið til lengra tímabils sést að
það er samkvæmni í okkar mál-
flutningi. Við erum ekki í því
hólfi sem flokksmálgögnin vilja
setja okkur í; það er ekki hægt að
sjóða okkur niður í þær pólitísku
niðursuðudósir sem flokkarnir
hinir setja svo merkimiða á hægri
eða vinstri. Ég minni á að Morg-
unblaðið kallaði okkur í fyrra att-
aníossa Alþýðubandalagsins.
Er það ekki til marks um að þið
hafið þokast til hægri?
- Nei alls ekki. Ekkert af þeim
málum sem þú tilgreinir hefur
kallað á breytta afstöðu af okkar
hálfu, þau eru öll þannig skýr-
greind í málefnadrögum BJ, að
við höfum ekkert þurft að endur-
skoða okkar afstöðu. Við erum
sjálfum okkur samkvæm.
I álmálinu svo dæmi sé tekið,
lýsið þið ykkur efnislega andvíg
velflestum atriðum í álsamningn-
um, en engu að síður réttið þið
upp hendur einsog Sjálfstæðis-
flokkurinn, kallarðu þetta sam-
kvæmni?
- Láttu ekki svona. Við vorum
óánægð með fjölmörg atriði í ál-
samningnum en saga álmálsins er
hins vegar þannig að við áttum
ekki aðra kosti. Annað hvort var
að samþykkja þennan samning
sem gefur nokkra orkuverðs-
hækkun í aðra hönd, ellegar þá
eiga á hættu að loka verksmiðj-
unni, við vildum ekki axla ábyrgð
af slíku.
í umræðunum um þennan
samning kvartaði einn þing-
manna BJ undan því að opinber-
lega hefði verið sagt frá efnisat-
riðum varðandi samskipti ál-
hringsins við íslensk stjórnvöld.
Hér áður fyrri þóttust þið vera
prinsippsmenn í upplýsingamál-
um, og töluðuð um upplýsinga-
skyldu stjórnvalda. Á hún bara
stundum við?
- Þú verður að gæta að því að á
viðkvæmu stigi í stjórnmálum og
viðskiptum verður að ríkja ein-
hver lágmarkstrúnaður, það gef-
ur auga leið. Ég býst við að um-
ræddur þingmaður hafi bara átt
við það. Það hefði verið hægt að
segja meira án þess að skaða við-
ræðurnar.
Þegar þið talið um frelsi er erf-
itt að skilja ykkur öðruvísi en sem
svo að þið eigið einungis við frelsi
fjármagnsins, þið styðjið skatt-
fríðindi fyrirtækjanna, þið styðj-
ið auglýsingaútvarp og annað þar
sem peningurinn ræður en ekki
fólkið?
Hvaða, hvaða læti eru þetta.
Sjáðu nú til, skattfrelsið fyrir fyr-
irtækin sem þú kallar svo er bara
til þess að hvetja fólk til að fjár-
festa í atvinnulífinu og fá þar
meiri áhrif. Lög og reglur um slík
atriði eru í öllum nágranna-
löndum okkar.
Já, en Guðmundur samhengið
hér á landi er þó það að launafólk
hefur á skömmum tíma fengið
skert laun um fjórðung, í ná-
grannalöndunum sem þú vitnar
til er kaupmáttur launanna alltað
helmingi hærri en hér. Hverjir
eru hér aflögufærir í hlutabréfa-
braskið?
Þú mátt ekki blanda þessu
tvennu saman: Peningarnir eru
til, það er betra að þeir fari í
atvinnulífið en lúxusinn.
Eruð þið að leggja snörurnar
fyrir skattsvikarana að fjárfesta í
atvinnulífinu?
- Þú blandar saman tveim
hlutum. Annars vegar á að gefa
fólki kost á að fjárfesta í atvinnu-
lífinu. Hins vegar er annað mál
og eitthvert mesta hagsmunamál
þjóðarinnar að koma á virku og
réttlátu skattakerfi. Það á að
koma lögum yfir skattsvikarana.
Erum við ekki að tala um
launaþjóðina ísiensku sem hefur
lengri vinnutíma en launastéttirn-
ar í nágrannalöndunum, ber
minna úr býtum heldur en þær og
hins vegar um fyrirtæki hérlend
sem njóta vaxandi fyrirgreiðslu á
kostnað launaþjóðarinnar?
- Jú, en það þarf að byggja upp
heilbrigt atvinnulíf með þátttöku
sem flestra annars vegar og hins
vegar þarf að tryggja að einstak-
lingar og fyrirtæki taki eðlilegan
þátt í samneyslu okkar. Það gera
þau ekki nú m.a. vegna skatt-
svika.
Mér finnst enn gæta mótsagnar
í málflutningi þínum. Hér á landi
er við lýði velferðarkerfi fyrir-
tækjanna meðan frekar er gengið
á velferðarþjóðfélag launafólks-
ins?
- Það er útaf fyrir sig rétt, en
það breytir ekki því að það þarf
að hafa fleiri möguleika til at-
vinnulífs og -þátttöku í landinu.
Velferðarkerfi fyrirtækjanna
byggir á pólitískum aðgangi að
sjóðum og lánakerfi; við viljum
jafna slíkan aðgang og koma á
faglegu mati. Við verðum að líta
á fyrirtækin sem eðlilegan hluta
af þjóðarökonomíunni. Og ekki
má gleyma stóru samflotunum og
samningakerfinu sem losar fyrir-
tækin við að greiða eðlileg laun.
Hræðist þú ekki eða efast um
afleiðingarnar af fjölmiðiastefnu
BJ um auglýsingaútvarpið, nú
þegar við sjáum þegar að voldug-
ustu fyölmiðlarnir í einkaeign
byggja á ofurveldi í auglýsingum
og voldugustu fjármagnseigend-
urnir hafa stofnað með sér hring,
ísfilm?
- Við hræðumst það ekki.
Auðvitað veltir maður hins vegar
fyrir sér hvaða umhverfi verði hér
í framtíðinni. Auglýsingamálin
skipta ekki svo miklu máli heldur
hitt hvernig tæknimálin þróast;
við erum að tengjast al-
heimsvæddu fjölmiðla- og upp-
lýsingakerfi. Auglýsingamáttur
er ofmetinn og ég bendi á að
landshlutablöðin hafa tekið við
auglýsingum án þess að það komi
niður á dagblöðunum.
En það eru þó neytendur vör-
unnar og þjónustunnar sem
borga viðbótarkostnað af auglý-
singum og hefur þú einhverja
hugmynd um hugsanlegan tekjus-
amdrátt hjá ríkisútvarpinu ef ís-
film kæmi inná þennan markað?
- Nei, ég hef ekki heyrt neinar
kenningar um það, en við viljum
líka skoða þessi mál mun betur en
þegár hefur verið gert, neytendur
borga auglýsingarnar hvort sem
þær koma í ríkisútvarpinu eða hjá
Isfilm.
Uppáhaldsumræðuefnið þitt,
samningamálin. Hverju vill BJ
fórna til samvinnu og samstarfs
við stjórnarandstöðuna - hinn
hlutann?
- Bandalag jafnaðarmanna
var ekki stofnað til eilífðarnóns.
Flokkakerfið er í gerjun og ekki
ólíklegt eftir einhvern tíma að
leiði til nýrra valkosta, en það er
lengra í það en margur hyggur.
Við í stjórnarandstöðunni þurf-
um að vera mun örvæntingarfyllri
en við nú erum til að eitthvað nýtt
gerist í þeim efnum.
En strandar þetta ekki meira á
hugmyndafræðilegum ágrein-
ingi, að ykkar hugmyndafræði sé
skyldari frjálshyggju Sjálfstæðis-
flokksins en félagshyggju Alþýðu-
bandalagsins, Kvennalistans, Al-
þýðuflokksins og jafnvel hluta
F ramsóknarflokksins?
- Nei, við eigum mikilsverðari
mál sameiginleg með stjórnar-
andstöðunni. Það er brýnast í ís-
lensku þjóðfélagi að leiðrétta ó-
réttlætið í skattamálum, lífeyris-
sjóðsmálum, húsnæðismálum að
ekki sé minnst á það hvernig
sjálfsvirðingu vinnandi fólks hef-
ur verið misboðið með því að
fullfrískt fólk getur ekki unnið sér
til framfærslu jafnvel þó unnið sé
myrkranna á milli. Nei, við
eigum eira sameiginlegt með fé-
lagshyggjuflokkunum.
Hefurðu nokkuð heyrt nýjustu
kjaftasögurnar um Frjálslynda
flokkinn sem Sjálfstæðismenn
eru að hleypa af stokkunum?
- Já, ég heyrði nokkrar góðar í
gær, blessaður komdu í kaffi...
-óg
fátt
sameigin-
t m©3
flokknum
Guðmundur
Einarsson
þingmaður
Bandalags
jafnaðarmanna
situr á
beininu
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 16. desember 1984