Þjóðviljinn - 16.12.1984, Blaðsíða 16

LEIÐARAOPNA
Island oa bomban
Upplýsingar William Arkins um aö bandaríska herstjórnin hafi ákveöiö
að senda hingað til lands 48 kjarnorkusprengjur ef til ófriðar drægi hefur
að vonum vakið mikinn úlfaþyt og breytt öllum viðhorfum í herstöðva-
umræðunni. Séu upplýsingar Arkins réttar hljóta íslensk stjórnvöld að
endurskoða samskipti sín við Bandaríkin og taka frumkvæðið í stefnu-
mótun í íslenskum öryggismálum. Séu upplýsingarnar réttar erum við
nefnilega komin í sigtið sem mikilvægt skotmark fyrir kjarnorkueldflaug-
ar Sovétmanna ef til kjarnorkustríðs dregur.
LEIÐARI
48 kjarnorkusprengiur
Fréttimar um leynilega áætlun Bandaríkja-
stjórnar um að flytja til íslands 48 kjarnorku-
sprengjur ef til ófriðar kemur vöktu yfirleitt mik-
inn óhug meðal manna.
Frá því eru þó til undantekningar svosem
fram kemur hjá afa okkar íslendinga í málefnum
öryggis og varna, Magnúsi Bjarnfreðssyni
gullpennasíðdegisblaðanna. Hann spyr: „Trúir
því virkilega einhver í alvöru að ef til kjarn-
orkustyrjaldar kemur, þá verði einhver ís-
lensk ríkisstjórn spurð að því hvaða vopn
megi vera hérlendis? Trúir því virkilega ein-
hver að hún verði spurð að því hvort hér
megi vera her?“ Og Magnús bætir hneykslað-
ur við: „Mikil lifandi skelfingar börn mega
menn vera ef þeir trúa því“.
Sem betur fer á vonleysi og sinnuleysi af
þessum toga ekki mikinn hljómgrunn á Vestur-
löndum. Þvert á móti hafa einstaklingar og
samtök tekið höndum saman um upplýsinga-
miðlun og aðhald við stjórnvöld í vígbúnaðarm-
álum. Smáþjóðirnar reyna eða ættu að reyna
svo fremi að þau telji sig ekki annexíu stórveld-
isins, að taka sem flestar ákvarðanir er varða
varnarmál þeirra í eigin hendur. Þannig vilja
ríkin geta sagt til um það sjálf hvenær ófriður
telst skollinn á og hvenær eru friðartímar. Á
íslandi er þetta snúnara í sögulegu samhengi,
þarsem þeir stjórnmálaflokkar sem vilja her og
styðja Nató-aðild hafa lýst þeirri skoðun sinni að
hér skyldi aldrei vera her á friðartímum.
Og framkomin þingsályktunartillaga frá full-
trúum allra flokka á alþingi um að hér skuli aldrei
vera geymd kjarnorkuvopn og að kanna beri
aðild Islands að kjarnorkuvopnalausu svæði á
Norðurlöndum er til vitnis um að hægt sé að ná
víðtækri þjóðarsátt um ákveðin grundvallarat-
riði í varnar- og öryggismálum jDjóðarinnar.
í nágrannalöndum okkar er mjög algengt að
virkir friðarsinnar séu hlynntir Nató-aðild þjóð-
arsinna um leið og þeir eru afar gagnrýnir
gagnvart stefnu Nató í einstökum málum.
A íslandi hefur hins vegar brugðið svo við
fram á okkar tíma að t.d. talsmenn Framsóknar-
flokksins, Alþýðuflokksins og Sjálfstæðisflokks-
ins hafa hrokkið í kút þegar efasemdir um ein-
hver stefnumál Nató og Bandaríkjastjórnar
koma fram. Morgunblaðið á stóran þátt í því að
pína málin uppí annaðhvort eða, svart og hvítt.
Máske hafa herstöðvaandstæðingar átt sinn
þátt í þessari einföldu niðurhólfun líka.
Ýmislegt bendir til þess að þetta sé að
breytast. Nató-sinnar á íslandi eru farnir að
krefjast upplýsinga og móta afstöðu sína til ein-
stakra mála í Ijósi þeirra. Þeir eru ekkert endi-
lega hlynntir vígúnaðarstefnu hemaðarbanda-
lagsins. Og einsog skoðanakannanir gefa ræki-
lega til kynna lætur almenningur sér fátt finnast
um ofstæki Morgunblaðsins í málefnum hersins
og Nató - og lætur í Ijósi mjög gagnrýna afstöðu
til hernaðaruppbyggingarinnar hér á landi og
annars staðar.
Hins vegar er nú Ijóst, að það þarf að verða
stefnubreyting, bæði í upplýsingamiðlun og um-
ræðu. Nýjustu upplýsingar benda til þess að
eðli herbúnaðar Bandaríkjamanna hafi verið að
breytast á síðustu misserum. Haraldur Ólafs-
son þingmaður Framsóknarflokksins spyr í við-
tali við Þjóðviljann um helgina: „Hvaða þýðingu
hafa 11 eldsneytisgeymar í Helguvík? Hvers
vegna þarf að byggja nýja niðurgrafna stjórn-
stöð fyrir herinn í Keflavík? Hvers vegna er
nauðsyn að byggja hér fleiri ratsjárstöðvar?"
Við þessu verðum við íslendingar að fá ítarleg
svör. Og Þjóðviljinn tekur undir með Haraldi:
„Meginatriðið er að brýn nauðsyn er nú á því að
endurskoða hlutverk herstöðvarinnar í Keflavík
og þarmeð öryggismál íslands í heild sinni“.