Þjóðviljinn - 16.12.1984, Blaðsíða 6

Fyrir réttum tuttugu árum
var ungur maður á leið í
flugvél frá Austur-
Þýskalandi til íslands. Þeg-
arflugvélin varyfir
Vestmannaeyjum leit mað-
urinn út um gluggann, sá
Heimaey og hugsaði með
sjálf um sér: - Þetta er ekki
stór staður, hvernig á tón-
listarmaður að geta þrifist
þarna? Það gerði hann
samt á sjötta ár. Þetta var
verðandi organisti Landa-
kirkju, Martin Hunger, sem
nú heitir Marteinn Friðriks-
son og er dómorganisti í
Reykjavík.
„Ég kom hingað árið 1964, í
desember, frá námsborg minni
Leipzig, þá nýútskrifaður organ-
isti. Ástæðan fyrir komu minni
voru gömul tengsl Páls ísólfs-
sonar við skólann minn. Kennari
Páls, Grisch, starfaði við skólann
og hafði verið í heimsókn hjá Páli
og var þá spurður hvort hann gæti
ekki útvegað organista, það van-
taði einn slíkan til Vestmanna-
eyja. Það varð úr að ég færi, ég
var ráðinn til tveggja ára í fyrstu.
Þetta var spennandi fyrir ungan
mann, en þegar ég sá Heimaey út
um gluggann á flugvélinni brá
mér. Hvernig gat tónlistarmaður
þrifist á svona litlum stað? Ótti
minn reyndist ástæðulaus,
Vestmannaeyingar reyndust mér
vel. Ég var hjá þeim í hálft sjötta
ár, lék á orgelið í kirkjunni,
stjórnaði Samkór
Vestmannaeyja og kenndi við
tónlistarskólann. “
Af kirkjufólki
kominn
- Hvað réð því að þú komst til
íslands?
„Ég veit það ekki. Ævintýra-
löngun kannski. Það gæti verið
eitthvað af ævintýrablóði í ætt-
inni, langafi minn var td. trúboði
á Grænlandi í 17 ár.“
- Ertu af kirkjufólki kominn?
„Já, afi minn var prestur í
Þýskalandi, svona gamall og ynd-
islegur sveitaprestur. Faðir minn
var ekki prestur en hann og móð-
ir mín voru kirkjurækið fólk.“
- Er tónlist í ættinni?
„Nei, ég hlaut þetta ekki í arf
eins og Bach sem var kominn af
organistum langt aftur í ættir.
Móðir mín söng að vísu í kirkju-
kór, en það sem réð mestu um að
ég fór í tónlistarnám var að það
var ýtt mikið undir það á þessum
árum og mjög algengt að börn
væru látin læra tónlist. Organist-
ar náðu sér gjarnan í aukastörf
við einkakennslu og ég var send-
ur til organista að læra á píanó.
Aðalkennari minn og fyrirmynd
var organisti við dómkirkjuna í
fæðingarbæ mínum, Meissen.
Mér fannst þetta starf vera
skemmtilegt svo ég hélt áfram í
nárninu."
- Uppeldisár þín eru stríðið og
eftirstríðsárin, voru þau ekki erf-
ið?
„Stríðsárin fóru alveg framhjá
mér, ég var svo lítill, en auðvitað
var mér sagt mikið frá þeim
eftirá. Meissen slapp óskemmd
en hún er rétt hjá Dresden sem
sprengd var í rústir. Á eftirstríðs-
árunum var næg atvinna en matur
af skornum skammti og margar
fjölskyldur í sárum. Eg missti
föður minn í stríðinu en það stóð
svipað á í flestum fjölskyldum.
Ég slapp við að upplifa sorgina,
hún var falin fyrir okkur börnun-
um. Eins var matarskorturinn
ekki látinn bitna á börnunum,
þeir fullorðnu neituðu sér frekar
um mat. Annars á ég erfitt með
að gera mér grein fyrir því hvort
við liðum mikinn skort, ég hef
engan samanburð við það hvern-
ig ástandið var annars staðar á
þessum tíma.“
- Þú kemur úr trúuðum for-
eldrahúsum og elst upp í ríki sem
kennir sig við sósíalisma. Lentuð
þið ekki í neinum árekstrum við
yfirvöld?
Trúin og
ríkisvaldið
„Jú, það kom fyrir. Það má
margt gott segja um Austur-
Þýskaland. Þar er gott skólakerfi
og tryggingakerfi og næg atvinna.
Allt er þetta til fyrirmyndar. En
öðruhvoru braust út hjá yfirvöld-
um hræðsla við kirkjuna og það
bitnaði ma. á skólagöngu minni.
Það stóð ekki til að börn kirkju-
fólks kæmust áfram í skólakerf-
inu og ég átti ekki að fá að ganga í
menntaskóla. Svo þegar ég var
kominn á háskólaaldur var búið
að setja á kvóta eftir stéttum. Það
þýddi td. ekki fyrir mig að sækja
um í háskóla nema ég hefði fyrst
gerst verkamaður. Aðrar reglur
giltu hins vegar um tónlistarhá-
skóla, þar var það undirbúning-
urinn sem farið var eftir við inn-
töku.
Ár mín í tónlistarháskólanum
voru yndislegur tími. Síðustu 5
árin var ég á styrk frá ríkinu sem
létti mikið á móður minni. Áður
hafði ég verið í kirkjuskóla og
móðir mín orðið að greiða fyrir
uppihald mitt á heimavist. Þegar
ég lít til baka get ég ekki sagt
annað en að það hafi verið gott að
vera unglingur í Austur-
Þýskalandi, að því frátöldu að
þessi ótti yfirvalda við kirkjuna
birtist í því að unglingar frá trú-
uðum heimilum fengu minni fyr-
irgreiðslu en aðrir. Mér hefur
alltaf fundist þessi ótti ástæðu-
laus, en svona er þetta því miður í
sósíalísku ríkjunum, þar eru
trúmálin feimnismál.
Ég hef líka orðið var við þetta
hjá Þjóðviljanum," segir Mar-
teinn og lítur út undan sér á blað-
amann. „Hér áður fyrr var oft
erfitt að fá inni fyrir fréttir af
kirkjustarfinu íÞjóðviljanum. Ég
hef tekið eftir því að fólk sem
tengist Þjóðviljanum og Alþýðu-
bandalaginu afneitar ekki guði,
en það er ósátt við kirkjuna sem
stofnun. Þess vegna verða trú-
málin feimnismál fyrir því.“
Kirkjutónlistin
er svo falleg
- Var ekkert erfitt fyrir þig að
fá leyfi til að flytjast til íslands?
„Fyrst hélt ég að það væri bók-
staflega ekki hægt að flytja úr
austantjaldslandi yfir í Natóland
eins og fsland. En það var mikið
unnið að málinu hér á landi og
eftir nokkurt þref gekk það.“
- Ætlaðir þú þér strax að setj-
ast hér að?
„Nei, ég var ráðinn til tveggja
ára og ætlaði þá heim aftur. Ég
Sorgin var falin
fyrir börnunum
Marteinn Friðriksson dómorganisti ólst upp í stríðshrjóðrí Mið-
Evrópu en er nú orðinn allra manna íslenskastur
6 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 16. desember 1984
Sunnud