Þjóðviljinn - 06.02.1985, Blaðsíða 13

Klukkan stillt til baka
eftir Guðrúnu Ágústsdóttur
Á árunum 1975-1982 var gert
töluvert átak í byggingu þjónust-
uíbúða fyrir aldraða. t>á voru
teknar í notkun 32 einstaklings-
íbúðir í Lönguhlíð 3,46 einstak-
lingsíbúðirog 18 hjónaíbúðir við
Dalbraut og vistdeild fyrir 36 og
hjúkrunardeild fyrir 32 að Drop:
laugarstöðum við Snorrabraut.,1
Furugerði voru byggðar 60 ein-
staklingsíbúðir og 14 hjónaíbúð-
ir.
Áður höfðu verið byggðar
íbúðir að Austurbrún 6 (1966)
fyrir 40 aldraða og að Norður-
brún 1, 52 einstaklingsíbúðir og 8
hjónaíbúðir (1972). í íbúðunum
við Austurbrún, Norðurbrún og
Furugerði var ekki gert ráð fyrir
sérstakri þjónustu fyrir íbúana,
svo sem mötuneyti o.fl. Gert var
ráð fyrir að íbúarnir væru sjálf-
bjarga að mestu leyti. Það hefur
komið í ljós, að ekki var hjá því
komist að taka upp þjónustu á
þessum stöðum. Auðvitað er
æskilegt að fólk geti búið sem
lengst á sama stað. Það getur ver-
ið erfitt fyrir fólk á þessum aldri
að standa í flutningum og þurfa
stöðugt að aðlagast nýjum og
breyttum aðstæðum og umhverfi.
Frá árinu 1975 hefur sú stefna
verið ríkjandi að byggja ekki
íbúðir fyrir aldraða, án þess að
gera ráð fyrir sérstöku þjónustu-
rými og ýmiss konar aðhlynn-
ingu. Annað hefur verið talið ó-
raunhæft.
Áður var minnst á hjúkrunar-
„Engin ný íbúð
fyrir aldraða hefur
bœstviðfrá 1982.
Aldraðir eiga ekki
upp á pallborðið
hjá Davíð borgar-
stjóra og hirð
hans. “
deild að Droplaugarstöðum. All-
ir þeir sem til þessara mála
þekkja, vita hve þörf fyrir aukið
hjúkrunarrými fyrir aldraða er
brýn. B-álma Borgarspítalans á
að leysa mikinn vanda þar. Sú
álma er nú risin, en einungis 2
hæðir af 7 hafa verið teknar í
notkun fyrir 58 sjúklinga. Hinar
standa enn auðar og
óinnréttaðar.
Til þess að standa við þá fram-
kvæmdaáætlun sem gerð hefur
verið fyrir B-álmuna hefði þurft
61 milljón króna á fjárlögum
þessa árs, en rfkið gat aðeins séð
af 8 milljónum, vegna skilnings-
skorts. Framlag úr Fram-
íbúa 67 ára og eldri, aukinn fjöldi
háaldraðs fólks, sem skortir ör-
yggi og einnig sú staðreynd að
engin ný i’búð fyrir aldraða hefur
bæst við frá árinu 1982.
Hjá ellimáladeild Reykjavík-
urborgar hefur verið tekið saman
yfirlit yfir biðlista vegna íbúða
fyrir aldraða:
forgangshóp, 92, en í janúar 1984
voru þeir 139.
Þegar talað er um brýna þörf,
þá er þar átt við að aðstæður um-
sækjenda séu svo bágar að
ábyrgðarhluti sé að veita þeim
ekki úrlausn. Þess vegna undrast
maður að núverandi meirihluti
skuli hafa horft á þetta neyðará-
kvæmdasjóði aldraðra gæti orðið
svipuð upphæð, svo ekki er mikil
ástæða til bjartsýni um úrbætur á
þessu ári.
Á meðan ríkir algjör neyð hjá
mörgum fjölskyldum.
En það er ekki einungis hjúkr-
unarrými fyrir aldraða sem nú
vantar tilfinnanlega. Það ríkir
mikil neyð hjá fjölmörgum
Reykvíkingum sem þurfa á þjón-
ustuíbúðum að halda.
Öryggisleysi
Á síðustu árum hefur eftir-
spurn eftir íbúðum fyrir aldraða
hér í borg aukist mjög. Ástæður
eru taldar vera vaxandi fjöldi
í des. 1980 voru 500 einstaklingar á biðlista og 75 hjón
í jan. 1982 voru 502 einstaklingar á biðlista og 82 hjón
í feb. 1983 voru 761 einstaklingar á biðlista og 115 hjón
í jan. 1984 voru 800 einstaklingar á biðlista og 92 hjón
Fjölgun umsækjenda á biðlist-
um hefur hlutfallslega orðið mest
í elstu aldurshópunum:
í des. 1980 voru 150 umsækjenda 81 árs og eldri af 500
í jan. 1982 voru 182 umsækjenda 81 árs og eldri af 502
í feb. 1983 voru 303 umsækjenda 81 árs og eldri af 761
í jan. 1984 voru 371 umsækjenda 81 árs og eldri af 800
Samhliða þessari miklu
aukningu háaldraðs fólks á bið-
listum hefur þeim einstaklingum
sem eru í brýnni þörf fyrir skjóta
úrlausn fjölgað mjög. í janúar
1982 voru 23 umsækjendur taldir
vera í mjög brýnni þörf fyrir að
komast í þjónustuíbúð. í janúar
1984 var þessi tala komin upp í
99. Svipaða sögu er að segja um
þá sem þurfa á íbúðum (án mikill-
ar þjónustu) að halda. f janúar
1982 voru þeir sem metnir voru í
stand, án þess að hafa drifið í
skjótum úrlausnum. Starfsmenn
eilimáladeildar hafa staðið í
ströngu. Það er mjög erfitt að
þurfa stöðugt að vísa öldruðu
fólki sem býr við algjört öryggis-
leysi í húsnæðismálum frá, með
þeim orðum að engin lausn sé í
sjónmáli. „Talaðu við okkur
1986, þá gæti verið möguleiki'",
er að vísu ekki það svar sem gefið
i Framhald á bls. 14
Víetnam, Nicaragua, El Salvador:
Þess vegna svona mikið um stuðning!
Ég ætlaði alltaf að leggja dá-
lítið út af grein Árna Bergmann í
Þjóðviljanum 3. janúar sl.:
„Stríðið í Afganistan. Hvers
vegna er svo lítið um mótmæli?“.
Læt ég nú loks verða af því.
Vöngum velt
Árni er að velta því fyrir sér,
hvers vegna „hernaður Sovét-
manna í Afganistan hafi ekki
valdið jafnmiklum öldum mót-
mæla og til að mynda hernaður
Bandaríkjanna í Víetnam“.
Fyrstu ástæðuna telur Árni
vera þá að stríðið í Víetnam hafi
verið aðgengilegra frétta-
mönnum en stríðið í Afganistan.
Þessi fullyrðing er út í hött. Árni
verður að útskýra hvað hann
meinar. Varla áttu við að fjöllin
séu hærri í Afganistan. Þá kæmi
væntanlega á móti að skógurinn
er þéttari í Víetnam. í alvöru tal-
að, hvað áttu við?
Fréttir frá Víetnam voru ekki
alltaf miklar. Þegar ég kom til
Svíþjóðar haustið ’63 hafði verið
fjallað mjög lítið um stríðið í
Víetnam í þarlendum fjölmiðl-
um. Hafði þetta stríð þó verið
hatrammt árum saman. Þær frétt-
ir sem sænsk blöð birtu þetta
haust voru afturhaldssamar, í
meira lagi. Ég tók eftir því að ég
vissi margfalt meira um þetta
stríð en fólk almennt í því
háskólaumhverfi sem ég hrærðist
í. Samt hafði ég þá ekki sinnt
þessu máli neitt sérstaklega. Ég
eftir Ragnar Stefánsson, jarðskjálftafrœðing
„Þjóðviljinn á ekki
að láta niðurstöður
nýlegra skoðana-
kannana leiða sig
út í að gera lítið úr
mikilvœgi barátt-
unnar gegn Nató“.
hafði hins vegar lesið Þjóðviljann
og fylgst með skrifum hans um
þetta stríð í meira en áratug.
Þjóðviljinn hefur líklega ekki
tekið mið af „almennu“ frétta-
mati á þessum tíma, en leitast við
að útskýra vanda lítilmagnans,
þar sem hann átti undir högg að
sækja, lítilmagnans sem svo
gjarnan er kúgaður í hinum „al-
menna“ fréttaflutningi. Á næstu
2-3 árum reis Víetnamhreyfingin
í Svíþjóð í slíkt veldi að hún
breytti allri umræðu um þetta
stríð, m.a. í sænskum dag-
blöðum. Ég hygg að íslendingar í
öðrum löndum Vestur-Evrópu á
þessum tíma hafi svipaða
reynslu.
Aðra ástæðu telur Árni vera að
Víetnamhreyfingin hafi verið öfl-
ug í Bandaríkjunum sjálfum.
Þessi fullyrðing stenst nú ekki
nema á síðustu árum stríðsins.
Víetnamhreyfingin varð miklu
fyrr sterk í Évrópu.
Þriðju ástæðuna telur Ámi
vera að Víetnamstríðið hafi verið
háð á tímum uppreisnar æsku-
fólks. Hér snýr Árni öllu á haus.
Æskan er alltaf í einhverri upp-
reisn, Árni minn. Núna t.d. í
uppreisn gegn heyrnarverndun-
araðgerðum foreldra sinna. Það
sem skeði upp úr 1965 var að
kommar, mannréttindasinnar og
aragrúi æskufólks risu upp í heil-
agri reiði, af því að þetta var bar-
átta milh góðs og ills, vegna þess
hve stíð vesturveldanna með
Bandaríkin í broddi fylkingar var
ógnarlegt, gegn réttlátum kröf-
um og samstöðu víetnömsku
þjóðarinnar. Þessu fólki varð líka
ljóst að andstaða þess við stríðs-
rekstur Bandaríkjanna í Víetnam
var í andstöðu við hagsmuni vald-
hafa í hinum vestræna heimi.
Þess vegna þróaðist þessi hreyf-
ing upp í andstöðu við þau gildi
almennt sem valdhafar auðvalds-
heimsins settu hæst. Til okkar ís-
lendinga gerðum við auðvitað
sérstakar kröfur, af því það var
okkar Nato-her sem þarna var að
verki.
Síðast nefnir Árni sem orsök
fyrir því að Víetnammótmælin
voru öflugri en Afganistan mót-
mælin, að vinstrið og hægrið séu
negld við Sovét og Bandaríkin.
Það er dálítið erfitt að skilja
hvemig þetta leiðir til þess að Ví-
etnamstarfið verði öflugra en Af-
ganistanstarfið.
Árni tínir allt til sem ástæðu til
að forðast að nefna hina raun-
vemlegu ástæðu, sem er málstað-
urinn sem barist er fyrir.
Þess vegna
Víetnam, El Salvador
Heimurinn er fullur af órétt-
læti. Okkur em takmörk sett.
Við getum ekki sinnt öllu. Við
einbeitum okkur réttilega að því,
þar sem við sjáum einhverja von,
ekki síst að stuðla að sigri í bar-
áttu sem getur orðið öðrum
stuðningur og fordæmi.
í Víetnam stóð þjóðin næstum
öll sameinuð í baráttu fyrir
þjóðfélagslegu réttlæti og fram-
förum gegn áratuga kúgun
franskra og bandarískra heims-
valdasinna búnum öllum þeim
dráps- og pyntingartækjum sem
nútíma hugvit hefur upp á að
bjóða.
í Afganistan er myndin ekki
svona skýr. Uppreisnin í Afgan-
istan gegn Kabulstjórninni var
uppreisn lénsks klerkveldis, gegn
framförum, gegn því að konur
lærðu að lesa, svo eitt lýsandi
dæmi sé nefnt.
Vfst mótmæltum við hernaðar-
íhlutun Sovét í Afganistan og ger-
um enn. Við mótmælum af því
við teljum óþolandi að sjálfs-
ákvörðunarréttur þjóða sé ekki
virtur, af því við teljum Rússa
engan vanda geta leyst. Þvert á
móti að þeir auki á vandann.
Meðal uppreisnarmanna í Afgan-
istan eru vissulega til framfara-
sinnuð öfl. Vopna- og fjáraustur
Bandaríkjanna, Pakistan og ann-
arra fylgiríkja þeirra til Afgani-
stans fer til afturhaldsaflanna.
Baráttan milli þessara afturhald-
safla og Rússa verður það sem
allt snýst um og ýtir allri
framfarasinnaðri baráttu til hlið-
ar. Vinstri menn hafa andæft og
eiga að andæfa Sovétríkjunum í
Framhald á bls. 14
Miðvikudagur 6. febrúar 1985 ÞJÓÐVIUINN - SÍÐA 13