Þjóðviljinn - 01.05.1985, Page 13

1. MAI
UNGT FOLK I BARATTUHUG
Þörf á
harðari
baráttu
Páll Valdimarsson, línumaöurhjá Rafmagnsveitu Reykjavíkur:
Fólk vill ekki að menn sitji of lengi íforystunni. Ekki hrifinnaf
skattalækkunarleiðinni.
Þörf fyrir ráðstefnu í vor til að leggja línur fyrir baráttuna í haust
Páll Valdimarsson stend-
ur á þrítugu og hefur síð-
astliðin sex ár unnið sem
línumaður hjá Rafmagns-
veitu Reykjavíkur. Þar er
vinnuvikan 44 stundir en
fyrir það framlag fer því
fjarri að menn fái lífvænleg
laun, en svokallað kaup-
aukakerfi gerir mönnum
kleift að lifa. Og að sögn
Páls stendur nú slagur um
kaupaukakerfið því ýmsir
vilja það feigt. En hvernig á
að bæta hag launafólks?
„í komandi kjarasamningum
verður að tryggja verulegar kjar-
abætur og ganga þannig frá mál-
um að það verði ekki allt tekið
strax til baka. En það er líka
mikilvægt að bæta réttarstöðu
launafólks, þannig að það sé ekki
hægt að senda fólk bara heim
einn daginn eftir kannski 40-50
ára starf. Þetta er ekki einungis
hægt í fiskvinnslu, réttindaleysi
launafólks er almennt og mikið. i
Nú er til dæmis hægt að reka trún-
aðarmenn án þess að tilgreina
nokkra ástæðu.
Menn verða að draga lærdóma
af síðustu samningum, þar sem
verið var að ræða sitt hvora
leiðina í sitthvoru húsi. Skatta-
lækkunarleið hér, kauptrygging
þar. Það verður að sameinast um
eina leið. Þegar hillti undir
BSRB- samningana í haust þá
vildi ég taka við stöðunni einsog
hún var og knýja á um vísitölu-
bindingu; að Dagsbrún og önnur
félög hefðu boðað verkfall og
þrýst á. En þetta fékk ekki hljóm-
grunn, menn eru seinir að taka
við sér.
Verkalýðsforystan er of lin.
Hún er heldur ekki einhuga. Ég
held að það væri ráð að afnema
þetta flokkspólitíska kvótakerfi í
forystunni. En auðvitað verðum
við, almennir félagsmenn, að
byrja á sjálfum okkur. Virkni fé-
lagsmanna er alltof lítil. Verka-
lýðsbaráttan hefur misst dálítið
taktinn á síðustu árum. Ætli það
sé ekki einhver hræðsla í fólki
sem blandast inn í þetta, en fólk
vill líka breytingar á forystunni,
það vil ekki að menn sitji þar of
lengi.
Það eru til peningar í þjóðfé-
laginu, það er engin spurning.
Bankar og bensínstöðvar á
hverju horni segja okkur það.
Launafólk verður því að sækja
fram, en það er auðvitað enginn
til í verkfall fyrir ekki neitt. Eg er
til dæmis ekki hrifinn af svokall-
aðri skattalækkunarleið. Fólk
gerir ákveðnar kröfur til þjóðfél-
agsins, við viljum hafa skóla,
sjúkrahús, dagvistarstofnanir og
fleira. Þessir hlutir eru nú í lamas-
essi og ég er hræddur um að ef
skattalækkunarleið verður farin
þá verði þarna enn meiri skerð-
ing.
En það þýðir ekki að Ieggja
árar í bát. Verkalýðsbarátta hef-
ur mikilvægan tilgang og það
hlýtur að vera hægt að sameinast.
Mér finnst að verklýðsforystan
ætti að efna til ráðstefnu strax í
vor og leggja þar línurnar svo að
haustið geti orðið árangursríkt“.
-pv
Jafnrétti í
launamálum
Sigurlaug Egilsdóttir saumakona:
Yfirleitt karlar sem fá hæstlaunaðar stöður
Sigurlaug Egilsdóttir: Ekki nóg fyrr en jafnt er orðið. Ljósm. E.ÓI.
„Kjör kvenna á sauma-
stofum eru slæm. Það er
fyrst og fremst kaupið sem
er lágt. Byrjunarlaunin eru
12.978 og eftir 7 ár er kaupið
ekki nema 14.925. Það er
erfitt að lifa á þessum
launum,“ sagði Sigurlaug
Egilsdóttir, 22 ára sauma-
kona og trúnaðarmaður
Iðju á saumstofunni Tinnu.
„Við eru hér ekki í bónus en
fáum 25% álag á kaupið. Það ger-
ir í byrjunarlaun um 15.209 og
18.220 eftir 7 ár.
Mér finnst að verkalýðsforyst-
an mætti semja mikið betur og
gera meira í sambandi við konur
sem alltaf eru láglaunaðar. Yfir-
leitt eru það karlar sem fá hæstu
stöðurnar og á flestum vinnu-
stöðum eru yfirmennirnir karlar.
Ég tel það mikilvæga kröfu og
vildi sjá hana setta á oddinn að
bilið milli karla og kvenna verði
brúað. Hugsum okkur til dæmis
einstæðar mæður. Þær eru yfir-
leitt láglaunaðar, karlarnir eru
ekki með börnin, eru með betri
laun og mikil fríðindi. Það hefur
kannski ýmislegt verið gert en
það er ekki nóg fyrr en jafnt er
orðið.
Sjálf myndi ég vilja vera virkari
til að komast inn í málin og geta
komið kröfum mínum á fram-
færi. Ég var kosin trúnaðarmaður
því samstarfskonum mínum
fannst tími til komin að vekja
okkur unga fólkið og fá okkur til
að axla ábyrgð og berjast fyrir
bættum kjörum.
Ríkisstjórnin finnst mér eigin-
lega ómöguleg. Hún hefur gert
stór mistök, en ef hún segir af sér
núna væri það að flýja. Ég vil
ekki kosningar núna því þá stend-
ur allt í stað, nei, stjórninni væri
nær að reyna að laga það sem hún
fór illa að í sambandi við okkur
laut)afólk“.
Krafan hærra tímakaup
Kaupið á að vera nógu hátt til að maður þurfi ekki að
slíta sér út í bónus
Páll Valdimarsson: Verkalýðsforystan er of lin.
Margrót Friðriksdóttir: Bónusinn hagur atvinnurekenda. Ljósm. E.ÓI.
„Launin eru alltof lág og
hjá mér sem er ein og barn-
lausná endarnir varla sam-
an. Ég skil ekki hvernig það
fólk sem hefur fyrir fjöl-
skyldu að sjá lifir á þessu
kaupi,“ sagði Margrét Frið-
riksdóttir, fiskverkunar-
kona í Bæjarútgerð Rvk.
„Það vita allir að þau laun sem
við erum með eru ekki bjóðandi
fólki og auðvitað er það í verka-
hring verkalýðsforystunnar að
semja um mannsæmandi laun.
Mér finnst hún ekki hafa staðið
sig nógu vel í því, það sést á
kaupinu sem við höfum núna“.
„Mín krafa er sú að tímakaupið
verði nógu hátt til þess að maður
þurfi ekki að slíta sér út í bónus,
það þolir það enginn til lengdar.
Það væri æskilegt að maður gæti
hægt á sér í 5 mínútur án þess að
þess sæjust merki í launaums-
laginu. En ég hef enga trú að
bónuskerfið verði lagt niður. Það
fengist enginn í fiskvinnu meðan
tímakaupið er svona lágt ef ekki
væri bónus, 'og atvinnurekendur
sjá sér hag í þessu kerfi vegna
afkastanna“.
„Um ríkisstjórnina hef ég það
að segja að það er eins með hana
og allar aðrar ríkisstjórnir að
stjórnarandstaðan telur sig alltaf
geta gert betur. Kosningar breyta
engu þar um, og stjórnarmyndun
tekur sinn tíma, og þá yrði enn
meiri dráttur á því að launamis-
gengið yrði lagað. Stjórnin er all-
avega búin að viðurkenna að hún
hefur gert mistök og verður að
gera eitthvað í því að leiðrétta
þau strax,“ sagði Margrét. -aró
Úreltar aðferðir ASÍ
Hannes Jónsson verkamaður: Þarf að opna upplýsingastreymi frá
forystunni til hins almenna félagsmanns
Á athafnasvæði Eim-
skips við Sundahöfn starfar
Hannes Jónsson, þrjátíu og
eins árs gamall við gáma-
þrif.Hann gagnrýndi þær að-
ferðir sem nú er beitt í kjara-
baráttunni og deildi enn-
fremur hart á fjölmargt sem
honum finnst fara miður í
þjóðfélaginu.
„Ég held að þær aðferðir í kjar-
abaráttu sem ASÍ beitir séu urelt-
ar. Það þarf að fara aðrar leiðir
við samningagerðir, fyrst og
fremst að einfalda samningana.
Það er ekki hægt að koma bara
með fullgerða samninga og
undirritaða og leggja þá þannig
fyrir hinn almenna félagsmann,
sem þá þarf að setja sig inn í þá á
allt of stuttum tíma. Þarf að opna
upplýsingastreymið frá foryst-
unni til almennra félagsmanna.
Ég er dálítið hræddur um að þeir í
verkalýðsforystunni séu að missa
tengslin við fólkið sem þeir eiga
að vera að vinna fyrir.
Auðvitað þarf að leggja mesta
áherslu á að tryggja lífvænleg
dagvinnulaun og með lífvænleg
þá meina ég yfir 30 þúsund krón-
ur á mánuði sem lágmark. Og
skilyrðislaust verður að tryggja
kaupmáttinn. Við verðum komn-
ir 3-4% í mínus í haust miðað við
síðustu samninga. Ég er líka óá-
nægður með að lífeyrissjóðirnir
skuli skikkaðir til þess að kaupa
af ríkinu, þetta á allt að vera ós-
kert í höndum verkalýðsfélags-
ins“ sagði Hannes og félagi hans
Guðni skaut því að að það væri
langt gengið þegar atvinnurek-
endur væru sjálfir farnir að lýsa
því yfir að það þyrfti að tvöfalda
launin til þess að lifa að þeim. En
Hannes hélt áfram:
„Það eru til peningar í þjóðfé-
laginu, en bankastjórar, heildsal-
ar og fleiri hirða gróðann. Og
fyrst þingmenn geta fengið
kauphækkun þá hljótum við að
geta fengið eitthvað líka. En til
þess þarf að sameina kraftana.
Mér finnst oft eins og það sé
óbein togstreita milli verkalýðs-
félaganna, sem ekki á að vera.
Verkalýðsbarátta er hiklaust til
gagns, en til þess verða menn að
skilja hvað stéttvísi er. Það vant-
ar mikið uppá að svo sé“.
Hannes þvertók fyrir að við
fengjum að taka myndir af hon-
um og því boði hlýddum við að
sjálfsögðu og skýrir það mynd-
leysi viðtalsins.
-pv
Geysileg mis-
skipting auðs
Finnur G. Rósbergson: Draumurinn er 35 stunda vinnuvika.
Finnur G. Rósbergsson
er 22ja ára og vinnur við
endurvinnslu brotajárns
hjá Sindrastáli. Hann sagði
sig og vinnufélaga sína
vera óánægða með launin;
tímakaupið fyrir dagvinn-
una væri frá94kr-114 kr.
Þetta þýddi auðvitað að þeir
yrðu að vinna a.m.k. 10 tíma
á dag til þess að hafa sóma-
samleg laun, en venjuleg
vinnuvika hjá þeim færi yfir-
leitt í 60-65 tíma.
„Mér finnst að stytting vinnu-
vikunnar sé mikilvægt baráttu-
mál fyrir launafólk bæði nú og í
framtíðinni. Draumurinn er 35
stunda vinnuvika og lífvænleg
laun fyrir. En auðvitað er verst
hin geysilega misskipting auðs
sem nú viðgengst í þjóðfélaginu.
Yfirstéttin malar gull meðan
launafólk hefur mátt þola 30%
kauprán.
Það hlýtur að vera grundvallar-
atriði í komandi kjarasamningum
að endurheimta kaupmáttinn.
Og það verður að hækka grunn-
flokkana mest. Það má segja að
allir launaflokkar hjá Dagsbrún
séu grunnflokkar. Prósentu-
hækkun á línuna er óréttlát því
þannig fá þeir mest sem hæst hafa
launin fyrir. En varðandi kom-
andi kjarasamninga þá finnst mér
að það þurfi að tryggja það að
elli- og örorkuþegar fái í það
minnsta lágmarkslaun, ég mundi
vilja að það yrði sett á oddinn.
Jú, verkalýðsforystan hefur
gert marga góða hluti og hún
verður að halda því áfram. Það er
bara með harðri verkalýðsbar-
áttu sem hægt er að tryggja góð
launakjör. Það verður að setja
hörku í málin í haust,- stilla þess-
um köllum upp við vegg“ sagði
Finnur að lokum og sagði góðan
móral fyrir því á sínum vinnu-
stað.
Hver lifir á
14 þúsundum?
Helena Jónsdóttir, hárgreiðslunemi: Verðum
að fá nóg til að geta sleppt þessari eilífu eftir-
og næturvinnu
Helena Jónsdóttir: Það nær enginn endum saman á dagvinnukaupi.
Ljósm. Valdís.
„Verkalýðsforystan þarf
að setja þá kröfu meira á
oddinn að fólk geti lifað af 8
tíma dagvinnukaupi án
þess að vera að þessari ei-
lífu eftirvinnu og nætur-
vinnu” sagði Helena Jóns-
dóttir, hárgreiðslunemi og
stjórnarmeðlimur í Iðnnem-
asambandi íslands.
Við hárgreiðslunemar fórum
út í aðgerðir í haust til að fá það í
gegn að okkur yrðu borguð lág-
markslaun þann tíma sem við
vinnum á stofum. Eftir 1. bekk í
skóla erum við 15 mánuði á stofu
og svo aftur 10 mánuði eftir 3.
önninna í skóla. Meistarar vildu
ekki samþykkja það í fyrstu en
það tókst. Það var einkum farið
út í aðgerðir gegn þeim stofum
sem hvorki borguðu í lífeyrissjóð
hé heldur sjúkra- og orlofs-
heimilasjóð og það voru töluvert
margar stofur. Við fáum núna um
14.075 í kaup þennan tíma. Þetta
er auðvitað framför frá þeim 8
þúsundum sem við vorum með
áður, en auðvitað er þetta ekki
neitt neitt fyrir þá sem þurfa að
fæða sig, og klæða og borga hús-
næði fyrir kaupið.'
Satt best að segja hef ég lítið
pælt í pólitík. Það var ekki fyrr en
í haust þegar við stóðum í þessum
aðgerðum að ég fór að velta mál-
unum fyrir mér. Mér líst ekkert á
ástandið og finnst hlutirnir ganga
í öfuga átt en ég held ekki að
stjórnarskipti breyti neinu þar
um, þetta er allt hálfgerður
skrípaleikur“.
12 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Mióvikudagur 1. maí 1985
Miövlkudagur 1. maí 1985 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 13