Þjóðviljinn - 07.07.1985, Blaðsíða 6

Þjóðviljinn - 07.07.1985, Blaðsíða 6
Defays bóndi bjó í þessu húsi - hann hafði mikið umleikis eins og sést á því, að einu sinni sendi hann 129 kartöfluafbrigði á Landbúnaðarsýninguna í Brussel. fregnir höfðu borist af frægð og frama íslenskra kartaflna í Frakk- landi og í Belgíu. Fréttirnar eru kontnar frá Borring, háskóla- kennara í frönsku, sem mun hafa verið sendur til Parísar í miðju Slésvík-Holsteinstríði sem blaða- fulltrúi til stuðnings við Moltke sendiherra Dana. í þeirri reisu hittir Borring Robert, náttúru- fræðing úr Gaimardleiðangrinum sem hefur þau tíðindi að segja, að ,Jarðeplategund sem hann hafði haft heim með sér frá íslandi“ hafi svo „ágætlega þróast í Belgíu að hún þótti langt bera af öllum öðrum og var sú eina sem sýkin hafði eigi við komið“. Danir vildu líka í stríðum og byltingum tímans hefur Borring þessi svo hugann við íslenskar kartöflur. Þegar hann kemur aftur til Hafnar setur hann sig í samband við Ragnar í Smára þeirra Dana í þann tíð - Collin, sem var formaður Land- búnaðarfélagsins, stjórnarfor- maður í Konunglega leikhúsinu og verndari H. C. Andersens skálds. Segir hann Collin, að hann skuli verða sér úti um útsæðiskartöflur beint frá íslandi - og sendir reyndar um leið sýni af Islandskartöflum frá Belgíu og Hollandi. Landbúnaðarfélagið danska sýndi málinu áhuga, skrifaði hingað til stiftamtmanns til að biðja hann að útvega nokkur jarðepli eins og þá var sagt. Ros- enörn stiftamtmaður var þá á för- um, en bað Þórð Sveinbjörnsson, sem þá bjó á Nesi við Seltjörn, að senda til Danmerkur útsæðis- kartöflur og fór sending með skonnortunni Reykjavík í októ- ber 1849 (Önnur sending kom svo að norðan). Collin lætur svo dreifa þessum dýrgripum meðal danskra bænda, útsæðið er mjög eftirsótt óg fá ekki aðrir en gildir menn. Einn höfðingi, Múller á Hallandi í Svíþjóð skrifar t.d. herra Hald í Landbúnaðarfé- laginu og biður hann blessaðan Á fimmta áratug síöustu aldar herjaöi skæö kartöflupest á Evrópu og lagðist ekki síst á Bretlandseyjar: þaö var þá aö milljón íra dó úr hungri. Menn brugðust svo viö þessum vá- gesti aö þeir leituöu sem mest þeir máttu aö ósýktum stofni eða ónæmum fyrir fári þessu. í þeirri leit koma viö sögu ís- lenskar kartöflur sem monsjör Robert, náttúrufræöingur meö leiöangri Paul Gaimards, haföi haft með sér til Frakk- lands og hlutu svo frama á garðyrkjusýningum í Belgíu. Varö þaö mönnum nokkurt keppikefli í Danmörku og víðar aö fá íslenskt útsæði - og gáfu sér góöan tíma til að standa í slíku, enda þótt bylt- ingargeisuðu og stríö um Slésvík-Holstein og annaö argaþras væri uppi. Þetta var einskonar fjárkláða- saga með öfugum formerkjum: nú var það íslenskur stofn sem átti að koma í staðinn fyrir þá sýktu. Frá Reykjavík til Chokier Fagnaðarerindi íslenskra kartaflna í Belgíu í kartöflusýkinni um miðja síðustu öld bundu margir vonir við ósýktan stofn frá íslandi Árni Bergmann rœðir við Pétur Pétursson Það er Pétur Pétursson þulur og fræðaþulur sem hefur í fram- haldi af áhuga sínum á leiðangri Gaimards skoðað nánar þessa kartöflusögu. Hann fór í fyrra í vettvangskönnun til Flamalle í Belgíu. En þar í plássi sem Chok- ier heitir, bjó bóndi, mektar- bóndi sá, Franqois-Erneste Defays-Dumonceau, sem var Þessi teikning af verðlaunakartöflunni íslenskar langar fylgdi ritgerð Charles Morren um „skynsamlega og farsæla tilraun”. forseti Konunglega garðyrkju- félagsins Liege, og hlaut árið 1848 verðlaun á árlegri garðyrkjusýning í Brússel fyrir ís- lenska kartöflutegund sem hann kallaði „langar íslenskar“. Pétur heimsótti sögufélagið í Flamalle og afhenti ritara þess, Suzanne Deleau, ýmis gögn að heiman um þetta mál. Og sögufélagsmenn brugðust vel við - þeir hafa nú sent frá sér skemmtilegt rit fjöl- ritað sem kallað er „Frá Reykja- vík til Chokier eða kartöflusaga“. Þar er safnað ýmsum fróðleik um kartöflusögu Evrópu og Belgíu - og svo er rakin ítarlega sú saga, hvernig ljúffengar kartöflur í Chokier reynast íslenskrar ættar. í formála er Pétri þakkað vel fyrir að hann hafi ært upp sagnfræði- legan kartöflusult hjá áhuga- mönnum þar suður við Maas- fljót. Þótti bera af Mér þykir við hæfi að minna á þetta, segir Pétur í spjalli við Þjóðviljann um kartöfluævintýri sín, nú þegar það er mjög í tísku að hnýta í landbúnað hér og mæla með því að hann verði helst lagður niður. En þessi reisa mín spratt af Ga- imardgrúskinu. Ég rakst á það í Reykjavíkurpóstinum 1849 að DE REYK3AV1K A CHOKIER OU...LA SA6A D’UNE POMME DE TERRE Etude réalisée rar la Commission Histopiiue de FLEMALLE Titilsíða ritsins „Frá Reykjavík til Chokier eða Kartöflusaga". 6 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 7. júlí 1985

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.