Þjóðviljinn - 07.07.1985, Qupperneq 11

Það var

°9 'a"®9jSUt
•■sísí*- 0,4,4
ivartur
fi»"Mo,aA
" 'óm«
Hvað er hægt að gera meira í tón-
list? Er þörf á meiru?
- Þetta fer nú langt.
Fyrir þann sem ekkert rekur á
eftir. Það er engin ógn og skelf-
ing; ég skal upp úr þessari fátækt,
ég skal berjast til frama hér í
hverfinu, ég skal sýna þeim það.
Ég gat farið í Háskólann, í
læknisfræði eða lögfræði,
meiraðsegja viðskiptadeildina
fór ég einu sinni í, ha,til þess að
verða bissnissmaður. Á meðan
voru yngri menn en ég byrjaðir
að blása, Björn R. Einarsson,
Mummi bróðir hans og fólkið í
kringum þá, þetta eru menn sem
eru ekkert að fikta við hljóðfæra-
leik. Björn R. Einarsson fer á
fætur klukkan fjögur á nóttunni
og fer niður í Hljómskála til að
blása á básúnu. Þá sváfu heiðar-
legir borgarsynir heima og þótt-
ust ætla að fara í Háskólann
klukkan tíu til að stunda við-
skiptafræði. Pað er reglan sem
Hemingway hefur um boxarana;
a good fighter is a hungry fighter.
Pað var líka til á heimilinu
gömul kenning úr fornum
bókum. Hún var ósköp einföld.
Árni þessi frá Múla, sem var al-
veg svakalega mikill bassi og
frægur söngmaður, hann sagði;
það er ekkert á móti því að menn
kunni svolítið í músík, það ættu
allir að kunna sem allra mest í
henni, þetta er göfugasta listin.
En við megum ekki gleyma hinu,
- Rómverjar hinir fornu létu
þrælana syngja fyrir sig, þeir voru
ekkert að því sjálfir þó þeir gætu
það. Kenningin er sú, ha, see.
Einnig fylgdi sú hættulega kenn-
ing, kannski hefur hún verið sönn
á þeim árum, því þá einsog oft vill
verða, ég tala nú ekki um í
dansmúsík og jazzmúsík, og líka í
öðrum listgreinum á fslandi, hjá
söngvurum, leikurum, málurum,
rithöfundum, að ekki sé nú
minnst á ljóðskáldin; þá var
eiginlega list, allt sem hægt var að
kalla list - og fyllerí, eitt og hið
sama. Gerðu það fyrir mig að
fara ekki út í listina - það var sagt
einhvers staðar á bak við sko -
vegna þess að fylleríið, sem er nú
nóg af hér í þessari ætt, og list er
eitt og hið sama.
Að búa til lög
Eins og þú veist nú best sjálfur
þá súrrar jazzmúsík gegnum
hausinn á manni alla tíð, frá
morgni til kvölds, a.m.k. meðan
maður er ungur og það er fólk af
þessari gerð alveg fram undir
sjötugt. Það er sama hvaða lag-
línu þú ætlar að brjóta upp á inn í
þér, áður en þú veist af er það
orðið að jazzmúsík. Þegar ég var
á síld fyrir norðan og það rifjaðist
allt í einu upp fyrir mér, kannski í
miðju kasti, trompetsóló Joe
Smith úr Miss Hannah með
McKinley’s Cotton Pickers, þá
komst ég ekki hjá því að syngja
hana eða blístra. Og nótabassinn
leit á mig og sagði; viltu hætta
þessu helvítis symfóníugauli
hérna rétt á nteðan við erum að
draga!
Hitt kom seinna, þegar við
Jónas fórum að berja saman smá
gamansketsur fyrir útvarpsþætti,
þá var maður að koma svona að
sjálfum sér, því alltaf vantaði
efni. Og nú þá er best að gera
svona einsog Vilhjálmur Þ.
Gíslason orðaði það; við gerðum
þetta nú allt sjálfir hérna áður
fyrr og þótti bara takast vel. Það
var samkvæmt þeirri reglu og svo
varð þetta smám saman að Deler-
íum Búbónis. Þá vantaði lög og
það var búið að fara svakalega í
taugarnar á mér lengi að þegar
var verið að setja saman revíur
hérna, þá var alltaf stolið ein-
hverjum melódíum. Okkur
fannst alveg ótækt að nota svo-
leiðis og þá spyr maður sjálfan
sig; fyrst nú öll hin helvítin í
kringum rnann geta búið til lög og
svo telur maður upp á fingrunum,
ég nefni engin nöfn, það er nú
þessi, og þessi... og heyrðu, það
eru bara tíu manns hérna sko. Nú
fyrst að hinir geta það, er þá
nokkur vandi að gera þetta? Og
þá var nú að leita fyrir sér. Þá
komum við aftur að einu. Komi
manni í hug falleg laglína sem
minnir á Verdi, þá má alls ekki
nota hljómana hans, heldur á að
leita í Schubert og Schumann. Nú
eru þeir dálítið þekktir sko og þá
er að leita í Ellingtonheftinu, þar
eru nú líka dálítið skrítnir hljóm-
ar. Þegar maður er búinn að
kombínera þetta saman, þá fara
að koma útúr þessu kannski allt
aðrir hlutir en maður ætlaði í
upphafi. Og þegar búið er að
hreinsa burt allan Verdi, Schu-
mann, Schubert og Ellington, þá
virðist þetta bara hafa verið búið
til á íslandi. Svo kemst þetta ekki
upp fyrr en kannski löngu seinna.
En ætli þetta sé ekki angi af sjálf-
stæðisbaráttunni? Þetta er þjóð-
ernisrembingur. Ég held að þetta
hjá okkur Jónasi hafi verið í
fyrsta skipti sem þetta var gert
svona hérna...
- Revíu?
Það var ekki revía! Ég neita því
að þetta hafi verið revía. Delerí-
um Búbónis er engin revía, held-
ur ekki söngleikur, ég veit ekki
hvur fjandinn það er, það er bara
Deleríum Búbónis. Það er bara
hlutur sem verður svona til sko.
Eiginlega í gamni, hasar og
gamni, þetta gerðist bara á ör-
stuttri stund, sem og lögin. Það er
gott fyrir dægurlagahöfunda að
velja sér einhvern stað til að
standa á. Mér reyndist ákaflega
vel um skeið að standa á bak við
vissan skáp niðrí Útvarpi og
halda mig þar. Einnig var gott að
fara í Njálsgötustrætó, sem gekk
Njálsgata-Gunnarsbraut þá. Ég
hef ekki prófað þetta til sjós, en
það er sennilega gott, sjáðu bara
Gylfa Ægis, ha, og Stolt siglir
fleygið mitt.
í miðri
atómstöð
- Jassmúsík er fremur af því
vonda í skrifum margra á fimmta
áratugnum. Tengdist það Kefla-
víkursamningnum og ásœlni
Bandaríkjamanna?
Sko, nú ferðu of hratt yfir sögu.
Það voru margir sem héldu því
fram fyrir 17. júní 1944 að allur
þessi hamagangur væri liður í því
að einfaldara væri að selja
Bandaríkjamönnum landið. Þess
vegna voru margir harðlínukom-
múnistar einsog ég sem neituðu
að greiða atkvæði í lýðveldis-
kosningunum. Það eru fyrstu op-
inberu föðurlandssvik mfn. Ég
vissi eftir öðrum heimildum og
þær voru ekki frá kommúnistum,
að hér var verið að búa til þá djöf-
ulsins svikamyllu með því að
draga þjóðina á asnaeyrunum
inní einhverja Nýsköpun, þará-
meðal allan kommúnistalýðinn
og gáfnaljósin þar. Það tók íhald-
ið og þess lið, tvö ár að ganga frá
öllu saman. Margir af kommúni-
stunum í Nýsköpunarstjórninni
eru ekki búnir að fatta þetta enn-
þá. Það var verið að halda þeim
uppá snakki, henda í þá pening-
um frá Englandi. Kaupa 27 síð-
utogara og bjarga við þjóðinni?
Það var alls ekki meiningin. Þeir
sem áður voru að berjast í útgerð
með einhverja djöfulsins ryðk-
láfa, þeir sáu fyrir sér flugvelli og
atómsprengjur. Það er miklu
meira upp úr því að hafa. Ég er
ekki frá því að sumir þeirra séu
hluthafar í DuPont, það voru þeir
sem smíðuðu fínustu atómspren-
gjurnar.
Og öll þjóðin búin að gleypa
þetta, ha? Forsætisráðherrann
stendur á 17. júní enn einu sinni;
við og landið okkar fagra, hver á
sér fegra föðurland og það á það
enginn nema við einir og við
ráðum því alveg sjálfir, - þó þeir
sitji í miðri atómstöð Kananna
sem eru rétt að byrja að leggja
undir sig landið.
- Margir virðast hafa sett jafn-
aðarmerki milli jazzins og banda-
rískra áhrifa og spillingar, sbr.
Atómstöðina og Vögguvísu?
Ég hef aldrei botnað neitt í
þessu. Ég skildi aldrei þetta hel-
vítis röfl um uppreisn borgara-
unglinganna gegn sínum yfir-
mönnum. Ég skildi aðeins eitt og
það var löngun mannanna til að
spila þessa músík og þó sérstak-
lega bandarísku negranna, að
sýna hinum sem voru búnir að
gera allt sem þeir gátu til að stúta
þeim í 300 ár að það var ekki
hægt.
Málin gátu tekið svo undarlega
stefnu að t.d. eftir að MÍR er
stofnað, þá hafði ég ákveðið að
hætta að vera amatör á grammó-
fón og réði mig þess vegna í Út-
varpið. Það var þá eins gott að
gera það á kaupi. Ég var snemrna
kominn með jazzþætti, en
jazzmúsík var þá dálítið vont garg
og þótti jafnvel bíræfni að spila
Duke Ellington, ég tala nú ekki
unt Louis Armstrong. Þá kom
það einu sinni upp á MÍR fundi
að það væri undarlegt að í stjórn
MÍR væri einn ákafasti áróðurs-
maður bandarískrar menningar á
íslandi, Jón Múli Árnason, sem
væri með vikulega jazzþætti í út-
varpinu, fyrir nú utan allt hitt sem
hann gæti skreytt þar á milli, ha,
og þess vegna bæri að vísa honum
burt úr þessu félagi. Þá hvíslaði
ég að gáfuðum manni sem sat við
hliðina á mér, spurðu hvað þeir
ætli þá að gera eftir byltinguna í
Bandaríkjunum, hvort það eigi
að banna jazzmúsík? Og hann
hóf upp raust sína; Á þá að banna
jazzmúsík..., - þeir hættu við að
vísa mér úr félaginu.
Það er alltaf fullt af djöfulsins
vitleysingum í gangi alls staðar,
ég tala nú ekki um ef svokallaðir
pólitíkusar ætla að fara að skipta
sér af málunum. Þegar ég tala um
pólitíkusa, þá er ég ekki að tala
um kommúnista. Það er allt ann-
að mál. Ég kalla kommúnista
ekki pólitíkusa, no sir.
Sunnudagur 7. júlí 1985 ÞJÓÐVILJiNN — SÍÐA 11