Þjóðviljinn - 06.10.1985, Blaðsíða 13

MINNING
aðferð sem menn vilja nota til að
grisja skóginn og fækka félögum,
en á því tapa allir, og það er ver-
sta aðferðin fyrir þann tryggða.
Sá sem er tryggður hjá fyrirtæki,
sem verður gjaldþrota, hann tap-
ar sínu.
Trygginga-
eftirlitið
Verðstríð er hafíð og ef það
breiðist út til allra greina trygg-
inganna með fyrrgreindum af-
leiðingum hugsanlega, hvert er
þá hlutverk Tryggingaeftirlitsins
í þessu máli, er það ekki til að
vernda hlut neytandans?
Það er rétt, Tryggingaeftirlitið
er til þess að gæta hagsmuna hins
tryggða, og það er beinlínis hlut-
verk þess að sjá um að trygginga-
iðgjöldin fari ekki svo langt nið-
ur, að tryggingafélögin lendi á
fjárhagslegum brauðfótum. Hitt
er svo spurning, hvaða vald
Tryggingaeftirlitið hefur til þess
og hvernig það getur beitt því, til
þess að koma í veg fyrir slíka þró-
un. Mér sýnast vera áhöld um
það, hve ríkar lögheimildir eftir-
litið hefur til þessa. Að vísu er
það svo að við þurfum að fá sam-
þykktar iðgjaldaskrár okkar hjá
Tryggingaeftirlitinu. Ég veit
ekki, hvað yrði uppá teningnum,
ef eftirlitið neitaði að samþykkja
þessa iðgjaldalækkun nú.
Gæti það gerst?
Já, það gæti alveg eins gerst, ef
eftirlitið teldi gjaldþoli trygginga-
félaganna stefnt í hættu. Eg vil
taka það fram, að ég tel Trygg-
ingaeftirlitið standa vel fyrir sínu
og það er tryggingafélögunum
ráðholt, en það hikar kannski af
því að það telur sig skorta lög-
heimildir til ýmissa hluta, sem
það vill gera.
Nú er það svo að trygginga-
greinum er haldið aðskildum
hvað iðgjöld varðar, þannig að ef
gróði er af einni tryggingagrein,
en tap á annarri, þá er ekki milli-
fært. Er það eðlilegt; ber ekki að
líta á afkomu tryggingafélagsins í
heild, þegar iðgjöld eru ákveðin?
Nei, aldeilis ekki. Það má
aldrei gera það, vegna þess að þá
missa menn tökin á því að geta
verið með rétt iðgjöld. Það er al-
veg útilokað að láta' þá sem
greiða iðgjöld af fasteignatrygg-
ingum greiða iðgjaldið niður fyrir
bifreiðaeigendur, svo dæmi sé
nefnt. Menn verða að taka hverja
grein fyrir sig og miða iðgjaldið
við áhættuna þar og tjónareynsl-
una.
Þú tryggir ekki
eftir á
Það er býsna góð auglýsing hjá
Almennum tryggingum h.f. „Þú
tryggir ekki eftir á“. Ég öfunda
þá af henni. En það minnir mig á,
ef til vill vegna þess að ég er lög-
fræðingur, hvernig þetta var á
þjóðveldistímanum okkar. Þá
tryggðu menn eftir á. í því skipu-
lagi, sem þeir höfðu þá lögfest,
var það svo.Menn borguðu ekki
iðgjöld af tryggingum en í hrepp-
unum voru tryggingar uppi fyrir
það. Það var það þannig, að þeg-
ar tjón hafði orðið, brunninn bær
eða búpeningur fallinn, þá kall-
aði tjónþoli til næstu nágranna
sína og settur var kviðdómur til
að meta tjónið og jafna því niður
á alla hreppsbúa, vel að merkja
eftir á. Þá var eigináhættan slík,
að tjónþoli tók 50% á sig, en hin-
um helmingnum var jafnað nið-
ur. Ef það brann þrisvar í röð hjá
sama manninum, þá fékk hann
engar bætur. Menn voru þá með
stóra eigin áhættu og viðkomandi
bar ábyrgð á brunavörnum sín-
um, og varð að gæta vel að, svo
ekki brynni trekk í trekk, því þá
var ekki bætt.
Mér þykir þetta sýna eðli vá-
tryggingastarfsins. Vátrygginga-
starfsemi er fjárhættuspil með öf-
ugum formerkjum. Nú vita
Tryggingafélögin hvað þau fá inn
í iðgjöldum, en ekki hvað þarf að
greiða í tjón.
Ingi, smáa letrið með skilmál-
unum og hin sífellda tilraun
tryggingafélaganna til að reyna
að koma ökumönnum, sem verða
fyrir tjóni, í sem allra mesta órétt,
þannig að þeir taki sem mest á sig;
vantar ekki umferðardómstól,
sem afgreiðir málin strax, en ekki
með seinagangi dómstólakerfísins
í landinu?
Það má vel vera, að þetta ætti
að vera með öðrum hætti, en
samkvæmt lögum eru ekki önnur
úrræði í þessum málum en nú
eru. Tryggingafélögin hafa mjög
færa lögmenn í umferðarrétti og
umferðarlögum og þau bjóða
uppá, að þessir sérfræðingar setj-
ist í hring og komi sér upp nefnd,
sem fjalli um ágreiningsmál.
Bæði getur félagið skotið málum
til nefndarinnar sem og einstakur
tjónþoli. Þetta er nefnd allra
tryggingafélaganna og fulltrúi
þess félags sem málið snertir
gengur yfirleitt úr nefndinni, þeg-
ar um hans mál er fjallað. Þá vil
ég geta þess, að nefndin verður
að rökstyðja niðurstöðu sína
skriflega. Vilji menn ekki una
niðurstöðu nefndarinnar, getur
viðkomandi skotið málin til dóm-
stóla, að sjálfsögðu.
Þú hefur ekki svarað þessu með
skilmálana og smáa letrið.
Fólk er fjarri því að vera nógu
vel upplýst um skilmála þeirra
trygginga, sem það kaupir. Það
versta er, að fólk fær skilmálana
en les þá ekki. Sagan um smáa
letrið er að sjálfsögðu grínsaga.
Það skiptir nefnilega ekki máli,
hvort letrið er stórt eða smátt.
Við verðum að skýrgreina þá
vernd, sem við veitum. Ég skal
viðurkenna það, að málin geta
verið nokkuð flókin, ef um und-
antekningar er að ræða, en við
reynum að hafa þetta eins skýrt
og hægt er. En, til þess að það
komi að gagni, verður fólk að
lesa skilmálana, og, ef það skilur
þá ekki, að leita til félaganna um
skýringar. Tryggingar skipta fólk
orðið svo miklu nú til dags, að
það er í raun óafsakanlegt, að
fólk kynni sér ekki að fullú rétt
sinn í þessum efnum, því að oft er
um svo stórar upphæðir að tefla.
Hitt má vel vera, að það standi
eitthvað uppá tryggingafélögin
hvað það varðar að fá fólk til að
kynna sér þessi mál, það má vel
vera.
Lœgstu iðgjöld
á íslandi
Svo við vendum okkar kvæði í
kross, þá langar mig að spyrja um
samanburð á tryggingaiðgjöldum
hér á landi og í nágrannalöndun-
um, tökum sem dæmi bruna-
tryggingar húsnæðis.
Eftir þá lækkun, sem nú hefur
átt sér stað hér á iðgjöldum, erum
við langt fyrir neðan allar ná-
grannaþjóðirnar. Eins og flestir
vita er skylda að brunatryggja
húsnæði hér á landi en það er
ekki svo í nágrannalöndunum,
þar ráða menn því sjálfir hvort
þeir tryggja eða ekki. En varð-
andi iðgjöldin þá eru þau hér á
landi eftir þessa lækkun 0,14 pró-
mill af brunabótamati. í Fær-
eyjum 1 prómill, í Noregi 1,3, í
Svíþjóð 1,2 og í Englandi 0,75
prómill og er þá miðað við
steinhús. Hér á landi eru iðgjöld
af brunatryggingum timburhúsa
einnig 0,14 prómill af brunabóta-
mati, á öðrum Norðurlöndum
eru þau örlítið hærri en af
steinhúsum, það munar litlu, en á
Englandi eru iðgjöld af trygging-
um timburhúsa 1,8 prómill af
matinu. Og ef við lítum þá á ið-
gjöld Brunabótafélagsins, sem
eru 0,14 prómill, þá kostar það
280 krónur á ári að tryggja íbúð
sem er 2 miljónir króna að bruna-
bóta mati, það nær ekki dag-
blaðsáskrift á mánuði. Því nemur
sú lækkun sem nú er orðin aðeins
180 krónum á 2ja milljón króna
íbúð, meira er það nú ekki, þótt
prósentutala iðgjaldalækkunar-
innar sé há.
-S.dór
Sunnudagur 6. október 1985 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 13
Helga Sigurðardóttir
Fœdd 30. júlí 1896. Dáin 29. sept. 1985.
Sunnudagsmorgunn, haustið
skartar sínu fegursta, logn og
rigning.
Laufin falla af trjánum eitt og
eitt, hljóðlega, tignarlega. Vetur-
inn nálgast.
Hún Helga amma er dáin.
Helga amma, sem staðið hefur
af sér öll haust og öll hret í hart
nær níutíu ár.
Hún hefur nú fellt sitt síðasta
lauf og er fallin til foldar - með
fullri reisn.
Helga amma er ógleymanleg
öllum, sem henni kynntust. Hún
var lág vexti, kvik í hreyfingum,
dökk á brún og brá, fínleg, falleg
kona. Fátt vflaði hún fyrir sér og
gafst aldrei upp. Hún var hrein-
skiptin og sjálfstæð kona í þess
orðs bestu merkingu.
Eins og flest samtímafólk
hennar, kynntist Helga kornung
hörku lífsbaráttunnar. Ekki hefir
það verið tekið út með sældinni
að vera í vist og þurfa að ganga að
nánast hvaða verki sem var. Jafnt
vetursem sumar,úti sem inni. Og
mikið var ungri stúlkunni mis-
boðið, er hún þurfti að aka kolum
á hjólbörum gegnum bæinn. En
þó að hún þyrfti að þvo þvott úti
undir berum himni, í misjöfnum
veðrum og bera hann meira og
minna á sjálfri sér langar leiðir,
þá þótti henni það ekkert tiltöku-
mál!
Hún var enn ung er hún stóð
uppi ein, með fjögur börn innan
við fermingu. Þá fluttu foreldrar
hennar á heimilið til hennar
ásamt Eiði, bróður Helgu, sem
eftir það dvaldi hjá henni þar til
bæði fóru á elliheimili.
Helga amma stóð svo sannar-
lega á meðan stætt var. Ekki eru
mörg árin síðan hún eitt sinn á
jólaföstu dreif sig á fætur á miðri
óttu til að ljúka við smáköku-
baksturinn. Hún óttaðist að hún
væri að verða lasin og kökurnar
óbakaðar!
Þetta var Helga amma.
Eitt sinn varð mér á í messunni.
Ég kallaði Helgu ömmu langöm-
mu. Að sjálfsögðu fyrtist hún við
og ég hef aldrei getað fyrirgefið
sjálfri mér fáviskuna. Helga
amma er, var og verður aðeins
Helga amma, hvort sem hún var
amma manns eða ekki.
Ég er stolt af því að börnin mín
skuli vera afkomendur slíkrar
stólpakonu sem Helgu Sigurðar-
dóttur.
Blessuð sé minning hennar.
Áslaug Benediktsdóttir.
c§3Húsnæðisstofnun ríkisins
BREYTTUR EINDAGI UMSOKNA
UM LÁN
TIL BYGGINGAFRAMKN/ÆMDA
Á ÁRINU 1986
VERÐUR EINDAGI FRAMVEGIS
í STAÐ 1. FEBRÚAR
Þess vegna purfa umsóknir vegna framkvæmda á árinu 1986
að berast fyrir 1. nóvember nk.
Lán þau sem um ræðir eru þessi:
- Til byggingar á íbúðum eða kaupa á íbúðum í smíðum.
- Tii byggingar íbúða eða heimila fyrir aldraða, og
dagvistarstofnana fyrir börn og aldraða.
- Til nýbygginga í stað heilsuspillandi húsnæðis.
- Til framkvæmdaaðila í byggingariðnaði.
- Til tækninýjunga í byggingariðnaði.
Ofangreindur eindagi gildir einnig fyrir framkvæmdaaðila í
byggingariðnaði, sem vilja leggja inn bráðabirgðaumsóknir
vegna væntanlegra kaupenda.
Umsækjendur, sem eiga fullgildar lánsumsóknir hjá
stofnuninni, er borist hafa fyrir 1. febrúar 1985, en gera ekki
fokhelt fyrír 1. nóvember nk., skulu staðfesta þær sérstaklega,
ella verða þær felldar úr gildi.
Reykjavík, 4. september 1985
[>§□ Húsnæðisstofnun ríkisins