Þjóðviljinn - 13.10.1985, Blaðsíða 16

_______________FRÉTTASKÝRING
Til varnar
velferðarríkinu
Alþingi var sett sl. fimmtudag.
Framundan er því 7-9 mánaöa
barátta í þingsölum, þar sem tek-
ist verður á um hin ýmsu mál er
landið og þjóðina varðar hvað
mest um. En hver verða helstu
mál þessa komandi þings og
hver eru stjórnmálaviðhorfin í
Ijósi þeirrar andlitslyftingar sem
ríkisstjórn Steingríms Hermanns-
sonar hefur framkvæmt á sjálfri
sér? Þjóðviljinn leitaði til nokk-
urra þingmanna stjórnarand-
stöðuflokkanna og spurði þá álits
á þessum málum.
Svavar Gestsson, formaður Al-
þýðubandalagsins sagðist telja að
mál númer eitt sem tekist yrði á
um á komandi þingi væri lífskjör-
in í landinu, afkoma almennings.
Þegar svo væri komið að þúsund-
ir fjölskyldna væru að missa íbúð-
arhúsnæði sitt á nauðungarupp-
boðum, gæti ekki hjá því farið að
afkoma þessa fólks yrði mál mál-
anna. Þá taldi Svavar að inní þá
umræðu myndu einnig koma svik
ríkisstjórnarinnar við verka-
lýðshreyfinguna með síðustu
kjarasamninga í huga og þá ekki
síst með komandi kjarasamninga
í huga.
„Við Alþýðubandalagsmenn
munum einnig leggja þunga
áherslu á tillögur okkar um nýja
sókn í atvinnumálunum," sagði
Svavar.
Guðrún Agnarsdóttir þing-
maður Samtaka um kvennalista
sagðist telja að baráttan um hvað
ætti að skera niður úr velferðar-
ríkinu yrði stærsta mál þingsins.
Hún benti á að fyrir dyrum stæði
markviss niðurskurður á öllu því
sem kallast mega undirstöður
velferðarríkis. „Gegn þessum
áformum verður að berjast og
verður barist,“ sagði Guðrún
Agnarsdóttir. Hún taldi einnig að
atvinnumálin í heild, fiskveiði-
stefna og landbúnaðarmál yrðu
ofarlega á baugi í þinginu í vetur.
Auk þess sem komandi sveitar-
stjórnarkosningar myndu setja
mark sitt á þingstörfin. Þær
myndu án vafa magna upp sýnd-
armennsku á þinginu illu heilli.
Guðmundur Einarsson þing-
maður Bandalags jafnaðar-
manna benti á að augljóst væri að
mikil umræða myndi eiga sér stað
um hið fáránlega fjárlagafrum-
varp, sem búið væri að prenta og
lagt yrði fram þótt báðir stjórn-
arflokkarnir hefðu lýst því yfir að
það yrði rifið upp og endurskoð-
að frá grunni. Þá taldi hann að
frumvarp um kvótakerfi og fisk-
veiðistefnu yrði stórmál á þinginu
og sagðist hann vita til þess að
ýmsir stjórnarþingmenn ætluðu
sér gott svigrúm í því máli. Þá
taldi hann að skatta- og húsnæð-
ismálin yrðu fyrirferðarmikil á
þinginu í vetur, ásamt lífskjörum
almennings og afkomu heimil-
anna í landinu sem væru komin á
hættulega lágt stig. Húsnæðis-
málin, sem ættu að vera til jafn-
aðar í landinu hefðu snúist upp í
andhverfu sína, og væru orðin að
ójafnaðarmáli. Þá nefndi Guð-
mundur til ýmis sérmál Banda-
lags jafnaðarmanna sem hann
sagði þá bandalagsmenn myndu
berjast fyrir á þinginu í vetur.
Jóhanna Sigurðardóttir þing-
maður Alþýðuflokksins sagðist
telja að húsnæðismálin yrðu eitt
af stærstu málum þingsins í vetur.
Hún benti á að ríkisstjórnin hefði
skilið þau mál eftir í ólestri þegar
þingi lauk í vor er leið og að fé-
lagsmálaráðherra Alexander
Stefánsson kæmi ekki til þings nú
með neina lausn á málinu. Við
þúsundum heimila blasa nú
ómældir erfiðleikar, íbúðir fólks
færu umvörpum á nauðungar-
uppboð og hörmungarástand
blasti við í þessum málum. Þá
taldi hún að skattamálin og boð-
uð skattahækkun ríkisstjórnar-
innar yrði stórmál sem og kjara-
málin, þar sem allar forsendur
þeirra frá í vor væru brostnar. Að
vanda muni fjárlagafrumvarpið
fá mikla umfjöllun, ekki síst í
ljósi þess skrípaleiks sem nú væri
í kringum það, upptaka þess og
enn frekari niðurskurður á fé-
lagslegri þjónustu í landinu og
öðrum velferðarmálum.
Menn spyrja líka um þessar
mundir hvort andlitslyfting ríkis-
stjórnarinnar og tilkoma Þor-
steins Pálssonar í stól fjármála-
ráðherra muni breyta einhverju
um stefnu ríkisstjórnarinnar.
Svavar Gestsson telur að um
breytingar verði að ræða, tekin
verði upp harðari hægri stefna en
verið hefur, með tilkomu Þor-
steins Pálssonar í ríkisstjórnina.
Hann sagðist vona að sá tími sem
Þorsteinn hefði til að leggja
samneysluna í rúst yrði sem allra
stystur, svo stuttur að honum tak-
ist það ekki. Aftur á móti sagðist
hann ekki eiga von á miklum
breytingum frá þreyttum ráð-
herrum í nýjum stólum.
Guðrún Agnarsdóttir taldi að
tími „hins sterka manns“ væri
tímaskekkja og hún sagðist ekki
eiga von á þvi að stefna ríkis-
stjórnarinnar myndi breytast.
Hún sagðist heldur ekki eiga von
á því að lýðræðið aukist, hér á
landi væri sýndarlýðræði, meiri-
hlutalýðræði, sem væri allt annað
en hugtakið lýðræði boðaði.
Jóhanna Sigurðardóttir sagðist
ekki eiga von á því að stólaskipti
manna breyttu miklu, en hún
sagðist óttast að fjármálaöflun-
um í landinu með Þorstein Páls-
son í stól fjármálaráðherra myndi
takast að auka enn á misskiptingu
tekna í landinu og að ójöfnuður
muni aukast.
Guðmundur Einarsson var
meira efins um að hrókeringin
myndi breyta miklu. „Lélegir
ráðherrar batna ekki við að
skipta um stóla,“ sagði Guð-
mundur og hann spurði: „Hverju
ræður Þorsteinn Pálsson? At-
burðir síðustu daga og inntroðsla
hans í ríkisstjórnina virðist ekki
benda til þess að hann ráði miklu
í flokknum, gamli formaðurinn
virðist ráða meiru þegar á
reynir.“
Hér hafa fjórir þingmenn
stjórnarandstöðunnar sagt álit
sitt á komandi þingstörfum og til-
skákaðri ríkisstjórn. Sumir vilja
halda því fram að allt þetta
brambolt innan Sjálfstæðis-
flokksins sé aðeins yfirvarp og að
Guðrún
Svavar
Jóhanna
flokkurinn muni innan tíðar
sprengja stjórnarsamstarfið og
að boðað verði til nýrra kosn-
inga, jafnvel desemberkosninga.
Þeir hinir sömu benda á að varð-
andi gerð þess fjárlagafrumvarps
sem nú er lagt fram en boðað heí-
ur verið að skorið verði upp og
breytt, hafi Framsókn sagt já við
öllu sem íhaldið sagði og því hafi
ekki fengist ástæða til að slíta
stjórnarsamstarfinu. Nú eigi að
skera frumvarpið upp og að
íhaldið muni krefjast svo hríka-
legs niðurskurðar á félagslegri
þjónustu að jafnvel Framsókn-
arflokkurinn geti ekki samþykkt
það, án þess að fremja sjálfs-
morð.
Aðrir benda á að eftir
breytingarnar muni stjórnin sitja
til loka kjörtímabilsins, hvorugur
flokkurinn þori í kosningar. Þeir
hinir sömu benda á útkomu
Framsóknar í könnunum undan-
Guðmundur
farið og einnig að sjálfstæðis-
menn séu hættir að taka mark á
könnunum DV, sem alltaf gefi
þeim 15-20% hærra hlutfall en
svo kemur út í kosningum. Fyrir
þessu sé löng reynsla. Þeir sem
þessu halda fram segja að frjáls-
hyggjupostular Sjálfstæðis-
flokksins hyggist nota tímann vel
fram að næstu kosningum í gegn-
um Þorstein Pálsson og Ragn-
hildi Helgadóttur. Fjármálaráð-
herra muni sjá til þess að sam-
neyslan fái sem minnst og í
heilbrigðismálunum, sem er
fjárfrekasti málaflokkurinn vérði
hafin útboð til einkaaðila á eins
mörgum þáttum og frekast er
unnt. Gengið verði þannig frá
málum að félagshyggjuflokkarnir
geti trauðla kippt hlutunum í lið-
inn aftur nema með svo ærinni
fyrirhöfn að eitt kjörtímabil dugi
LEIÐARI
Verum á verði
Ljóst er að framundan eru harðari átök á
Alþingi en verið hafa um langt skeið. Ástandið í
þjóðfélaginu er orðið með þeim hætti að hjá því
verður ekki komist. Lífskjör og afkoma almenn-
ings í landinu eru orðin þannig að þau kalla á
átök. Þúsundir fjölskyldna eru með íbúðir sínar
á nauðungaruppboði og eignamissir blasir við
þeim. Framundan er boðaður niðurskurður á
öllu því sem kallast mega undirstöður velferð-
arríkis, heilbrigðismál, skólamál, vegamál, allt
skal skorið niður. Gegn þessu hlýtur félagslega
sinnað fólk í landinu að snúast af hörku. Mis-
heppnað fjárlagafrumvarp hefur verið lagt fyrir
Alþingi. Þetta frumvarp var samþykkt fyrir
skömmu af báðum stjórnarflokkunum. Viku síð-
ar boðaði Sjálfstæðisflokkurinn uppskurð á
frumvarpinu og frekari niðurskurð á undirstöð-
um velferðarríkisins boðaður.
Þetta gerist á sama tíma sem fréttir berast af
því að fiskafli landsmanna hafi sjaldan eða
aldrei verið meiri en í ár. Samt er samdráttur í
fiskafla notaður til að réttlæta niðurskurð á fé-
lagslegri þjónustu í landinu. Þetta sýnir þó að-
eins það eitt að frjálshyggjuöflin í Sjálfstæðis-
flokknum eru ákveðin í að láta til skarar skríða
gegn félagslegri þjónustu hvað sem það kostar
og hvernig sem árar.
Margir segja sem svo að stólaskipti ráðherra
Sjálfstæðisflokksins innan ríkisstjórnarinnar og
innreið Þorsteins Pálssonarformanns flokksins
muni litlu breyta. Ómöguleg ríkisstjórn verði
ekki betri fyrir það eitt að menn skipti um stóla.
Nokkuð er til í þessu en þó skulu menn aðeins
staldra við. Tvær breytingar í ríkisstjórninni eru
hættuboðar.
Þar má í fyrsta lagi nefna að Þorsteinn Páls-
son einn helsti boðberi frjálshyggjunnar í flokkn-
um og foringi hinnar illræmdu Eimreiðar-klíku er
sestur í stól fjármálaráðherra. Það embætti er
svo valdamikið hvað viðkemur félagslegri þjón-
ustu í landinu og velferðarríkinu í heild, að þessi
mál eru í stórhættu með tilkomu frjálshyggju-
postulans. Þjóðviljinn vill benda öllu félagslega
sinnuðu fólki á að vera vel á verði á komandi
misserum lifi ríkisstjórnin svo lengi. Hættuboð-
arnir eru miklir.
í annan stað er ástæða til að óttast framvindu
mála í heilbrigðismálunum með tilkomu Ragn-
hildar Helgadóttur í stól heilbrigðisráðherra.
Hún sýndi það sem menntamálaráðherra að
hún er í hópi forhertustu frjálshyggjupostula
Sjálfstæðisflokksins. Hún vílaði ekki fyrir sér að
stórskaða skólastarf í landinu sl. vetur með
þvergirðingshætti sínum í kennaradeilunni. Hún
hefur einnig stórskaðað skólamál landsins á
þessu skólaári með framkomu sinni í fyrra,
kennara vantar til starfa um allt land. Hún lagði
blessun sína yfir og stuðlaði að því að einka-
skólar færu af stað hér á landi.
Hjá íhaldinu eru uppi hugmyndir um að bjóða
út svo og svo stóran þátt af heilbrigðisgeiranum
að bandarískri fyrirmynd sem er eitthvað það
hættulegasta sem fyrir gæti komið í þessum
málaflokki, hvað snertir öryggi hins almenna
borgara. Full ástæða er til að óttast að Ragn-
hildur taki af krafti þátt í að hrinda þessum hug-
myndum frjálshyggjuhópsins í Sjálfstæðis-
flokknum í framkvæmd. Forveri hennar í ráð-
herraembætti, Matthías Bjarnason, hefur ekki
Ijáð máls á umtalsverðum niðurskurði í
heilbrigðismálunum, en full ástæða ertil að ótt-
ast að arftaki hans sé þess albúin að skera niður
og skerða að mun það öryggi sem sjúkir og
aldraðir búa enn við í þessu landi. Félags-
hyggjufólk þarf því að vera vel á verði á komandi
mánuðum gegn þeim öflum sem vilja skerða
félagslegt öryggi sem mest. Hér er fyrst og
fremst átt við Alþýðubandalagið og verkalýðs-
hreyfinguna sem er það skjól sem almenningur
á í þessum efnum.
- S.dór.