Þjóðviljinn - 18.12.1985, Side 21

HEIMURINN
Uganda
Friðarsamningar
undirritaðir
Museveni leiðtogi skœruliða verður varaforseti.
Nairobi — I gær voru undirrit-
aðir friðarsamningar í Nairobi í
Kenýa milli herforingjastjórn-
ar Tito Okelio í Uganda og
skæruliða undir forystu Yow-
eri Museveni. Forseti Kenýa,
Daniei Arap Moi, undirritaði
einnig þessa samninga en
hann hefur átt stærstan þátt í
þeirri tilraun til að koma á friði í
Uganda sem nú hefur staðið í
þrjá mánuði.
Samkomulagið gerir ráð fyrir
því að Okello gegni áfram emb-
ætti forseta Uganda en Museveni
tekur við embætti varaforseta. Sá
síðarnefndi lagði áherslu á það í
gær að eitt af lykilatriðum sam-
komulagsins væri að endurreisa
mannréttindi í landinu en þau
hafa oftast nær verið höfð að
engu á undanförnum 20 árum
sem stríð hefur geisað í landinu,
að vísu af mismikilli hörku.
Margar þjóðir
Þegar Uganda hlaut sjálfstæði
undan bretum árið 1962 skildu
nýlenduherrarnir eftir sig land
sem samanstóð af mörgum ætt-
bálkum sem lágu í innbyrðis erj-
um. Erjurnar stöfuðu ekki síst af
þeim sið sem bretar tóku upp í
öllum sínum nýlendum og hefur
verið nefndur að deila og drott-
na. Þeir höfðu hlaðið undir einn
ættbálk sem sat að kjötkötlunum
meðan öðrum var haldið frá
þeim. Af þessu hefur svo þjóðin
fengið að súpa seyðið í tuttugu ár.
Við sjálfstæðið var konungur
Baganda-ættbálksins, Edward
Mutesa sem bretar höfðu dubbað
upp sem lávarð, gerður að forseta
en varaforseti var ungur sósíalisti
að nafni Milton Obote. Hann
vildi sameina ættbálkana í eitt
ríki þar sem jafnrétti ríkti og til
þess taldi hann sig þurfa að ýta
Mutesa til hliðar sem hann og
gerði. Árið 1966 gerði herflokkur
undir forystu ungs höfuðsmanns,
Idi Amin, áhlaup á bústað Mut-
esa og stökkti honum á flótta.
Næstu árin notaði Amin til að
koma mönnum af sínum ætt-
bálki, Kakwa, í Iykilstöður í
hernum og árið 1971 tók hann
völdin meðan Obote var er-
lendis. Amin ríkti í átta ár og þótt
íbúar landsins sem Churchill gaf
nafnið Perla Afríku hefðu mátt
þola margt misjafnt um dagana
voru valdaár Amins Ijótasti part-
urinn í sögu landsins. Hann lét
myrða andstæðinga sína, jafnt
raunverulega sem ímyndaða,
þúsundum saman og sögurnar af
harðræðinu sem þegnar hans
voru beittir eru ófagrar.
Museveni kveður
Árið 1979 hafði Obote, sem
dvaldi í útlegð í Tanzaníu, dregið
saman herlið sem í voru einkum
menn af ættbálkunum Acholi og
Langi. Hann fékk stuðning frá
hersveitum úr her Tanzaníu sem
gerðu innrás og hröktu Amin og
hyski hans í útlegð. Árið eftir
voru haldnar kosningar og var
Obote kjörinn forseti með drjúg-
um yfirburðum yfir aðra fram-
bjóðendur.
ERLENDAR
FRÉTTiR
haSaldsson/REUIER
Obote gerði Museveni að varn-
armálaráðherra í stjórn sinni.
Museveni var hins vegar ósáttur
við framkvæmd kosninganna og
taldi að kosningasvik hefðu verið
viðhöfð í stórurn stíl. Hann yfir-
gaf stjórnina og hóf skæruhernað
gegn henni. Museveni naut
stuðnings frá sínum ættbálki,
Banyankole, og einnig frá
baganda-mönnum sem ekki
treystu Obote.
Árið 1982 gerðu skæruliðar
árás á aðalbækistöðvar stjórnar-
hersins í höfuðborginni Kampala
en þeirri árás var hrundið. Obote
varð hins vegar svo skelkaður að
hann sigaði hermönnum sínum,
sem flestir voru illa agaðir og lítt
vopnum búnir og ailir lágt
launaðir, á heimkynni baganda
sem búa í héraðinu umhverfis
höfuðborgina. Þar gengu her-
mennirnir fram af mikilli hörku,
rændu, nauðguðu og myrtu þús-
undir óbreyttra borgara.
Ekki jukust vinsældir Obote
við þessi níðingsverk og í fyrra-
sumar gerði hluti hersins upp-
reisn gegn honum. Enn léku átök
ættbálka aðalhlutverkið. Upp-
reisnarmenn voru acholi-menn
sem töldu Obote hlaða undir
langi-menn. En Obote mátti flýja
land og settist hann að í Zambíu
þar sem hann býr enn.
Museveni hélt því fram að
skæruher hans hefði átt stærstan
þátt í að grafa undan veldi Obote
og krafðist þess vegna áhrifa á
stjórn landsins. Okello og herfor-
ingjar hans vildu ekki sættast á
það svo átökin héldu áfram.
Skæruher Museveni hefur síð-
ustu vikurnar orðið mjög ágengt í
sókn sinni gegn stjórnarhernum
og lagt undir sig megnið af suð-
vesturhluta landsins. í síðustu
viku neyddu skæruliðar stjórnar-
herinn til uppgjafar í borginni
Masaka í vesturhluta Uganda
eftir langt umsátur.
Perla Afríku
Það er því skiljanlegt að friðar-
viðræður skuli hafa gengið erfið-
lega. Arap Moi forseti Kenýa
hefur á stundum verið að því
kominn að gefast upp og senni-
lega hefðu viðræðurnar farið út
um þúfur ef hann hefði ekki tekið
af skarið í síðustu viku og sett
deiluaðilum úrslitakosti, annað
hvort semdu þeir eða hann hætti
sem sáttasemjari.
Það hreif en hvort friður stend-
ur lengi skal ósagt látið. Enn er í
landinu fjöldi ættbálka sem elda
grátt silfur saman. Uganda er
auðugt land frá náttúrunnar
hendi en langvarandi innan-
landsófriður hefur komið í veg
fyrir að landsmenn gætu nýtt sér
þann auð. Kannski tekst það í
þessari atrennu.
Uganda liggur norðan við Viktoriuvatn og eins og sjá má á þessu korti áttu
sveitir Museveni ekki langt ófarið að höfuðborginni Kampala eftir að þeir náðu
Masaka á sitt vald í síðustu viku.
Ónæmistœring
WHO gerir áætluti
Genf — Alþjóðaheilbrigðis-
stofnunin, WHO, hefur látið
semja áætlun um hvernig best
verði háttað baráttunni gegn
ónæmistæringu í heiminum.
Tæplega 20 þúsund manns
hafa tekið veikina svo vitað sé,
þar af eru yfir 80% í Bandaríkj-
unum.
í áætlun WHO er höfuðáhersl-
an lögð á fræðslu heilbrigðisstétta
og að koma upplýsingum til
þeirra sem tilheyra helstu áhættu-
hópum, þ.e. homma og eiturlyfj-
aneytenda sem nota sprautur.
Lagt er til að sjúkrahús taki ekki
við blóðgjöfum frá fólki úr á-
hættuhópunum og starfsfólk
sjúkrahúsa er hvatt til að forðast
óþarfa notkun á blóðefnum.
Stofnunin mun taka að sér
hlutverk upplýsingabanka og
safna gögnum um dreifingu sjúk-
dómsins, tiiraunir með lyfjameð-
ferð og aðgerðir einstakra ríkja.
Veiran sem veldur ónæmistær-
ingu hefur fundist í blóði, sæði,
munnvatni og tárum en engin
lækning hefur enn fundist við
þessum skaðvaldi.
í skýrslunni sem fylgir áætlun
WHO segir að margt bendi til að
ónæmistæring sé alvarlegt
heilbrigðisvandamái í nokkrum
löndunt Mið-Afríku. í sumum
þeirra er tíðnin talin vera álíka
mikil og í New York og San
Francisco þar sem hún er mest í
Bandaríkjunum og rannsóknir
benda til þess að sjúkuómurinn
herji ekki svo mjög á homma.
Bent er á að hluti af ástæðunni
kunni að vera ýmsir trúarsiðir
sem m.a. fela í sér að fólk er rist
til blóðs með verkfærum sem
ekki eru sótthreinsuð.
Stjórnir Afríkuríkja hafa
margar hverjar mótmælt því
harðlega að ónæmistæring sé út-
breiddur sjúkdómur í þeirra
löndum og segja þá sem því halda
fram stjórnast af kynþáttahatri.
Þær hafa einnig mótmælt þeirri
kenningu að sjúkdóminn rnegi
rekja til Afríku.
Eins og áður sagði hefur WHO
skráð tæplega 20 þúsund sjúk-
dómstilvik. Þar af eru 16.500 í
Bandaríkjunum, næst kernur
Frakkland með 466 tilvik, Haiti
með 377, Kanada með 322 og
Vestur-Þýskaland nreð 295 skráð
tilvik.
Belgía
Sprengjumenn handteknir
Brussel — Dómsmálaráðherra
Belgíu, Jean Gol, skýrði frá þvi
í gær að belgíska lögreglan
hefði trúlega handtekið helstu
forystumenn samtaka sem
nefnast Baráttuhópar komm-
únista, CCC, en þau hafa stað-
ið að 27 sprengjutilræöum á
síðustu 14 mánuðum í Belgíu.
Hafa tilræðin beinst gegn
Nató, Bandaríkjunum og belg-
ískum stjórnvöldum.
Belgíska lögreglan handtók
fjóra grunaða hryðjuverkamenn,
þrjá karla og eina konu, á skyndi-
Bandaríkin
Mafíuleiðtogi myrtur
Lögreglan íNew York óttast blóðbað íundirheimunum
New York — Þrír menn skutu í fyrrakvöld til
bana helsta guðföður bandarísku mafíunn-
ar, Paul Castellano, ásamt lífverði hans á
miðri götu á Manhattan í New York. Lögregl-
an í borginni óttast að morðið sé upphafið á
meiriháttar uppgjöri í undirheimunum.
Morðið var framið í klassískum mafíustíl, eins
og atriði úr bíómynd. Þrír menn í rykfrökkum og
með flókahatta birtust skyndilega þar sem Cast-
ellano og lífvörður hans voru að stíga út úr límús-
ínu guðföðurins úti fyrir vinsælum matsölustað á
46. stræti á Manhattan. Mennirnir skutu sex
skotum hver í Castellano og lífvörðinn Thomas
Billotti sem létust þegar í stað. Vegfarendur
æptu og leituðu skjóls en þremenningarnir
gengu í rólegheitum niður eftir götunni, stigu
upp í bíl sem beið þeirra og hurfu út í nóttina.
Paul Castellano, eða Stóri-Páll eins og hann
var nefndur, var 73 ára og hafði verið guðfaðir
Gambino-fjölskyldunnar í níu ár eða frá því
tengdafaðir hans, Carlo Gambino, lést. Þessi
fjölskylda er sú stærsta og voldugasta meðal
fimm helstu mafíufjölskyldna Bandaríkjanna.
Yfirvöld höfðu dregið Castellano fyrir
dómstólana og var mál hans til meðferðar er
hanii lést. Hann var ásamt níu öðrunr ákærður
fyrir að starfrækja glæpahring sem stundaði það
að stela dýrum bílum og selja þá til Austurlanda
nær. Einnig átti hann yfir höfði aðra ákæru fyrir
að hafa fyrirskipað morð á 25 mönnum, þar af á
hann að írafa drepið þrjá eigin hendi. I lann hef-
ur einnig verið ákærður fyrir að reka skipulagða
glæpastarfsemi um öll Bandaríkin og er þar um
að ræða fjárhættuspil, okurlán og eiturlyfjasölu.
Lögreglan í New York óttast nú að morðið á
Castellano sé aðeins upphafið á meiriháttar
átökum um yfirráðin í Gambino-fjölskyldunni.
Fyrir hálfum mánuði lést Aniello Della Croce úr
hjartaslagi en hann gekk næstur Castellano að
völdum. Það hefur því myndast valdatóm á toppi
píramídans og lögreglan óttast að það tóm verði
ekki fyllt fyrr en undangengnum nriklum blóð-
fórnum. Rifja menn upp rnorðið á Joey Gallo.
Brjáiaða Jóa, árið 1972 en hann var háttsettur í
Colombo-fjölskyldunni. í kjölfar þess voru 16
manns vegnir í undirheimastríði.
bitastað í borginni Namur í
suðurhluta landsins í fyrradag.
Þau voru öll vopnuð en veittu
ekki mótspyrnu.
Einn hinna handteknu er Pi-
erre Carette. Hann er 33 ára
gamall og talinn leiðtogi CCC.
Vitað er að Carette átti samstarf
við frönsku hryðjuverkasam-
tökin Action Directe en lögregl-
an segir að því samstarfi hafi ver-
ið slitið fyrir nokkrum mánuðum.
I kjölfar handtöku fjórmenning-
anna hafa fylgt húsleitir í Namur
og öðrum borgum í íbúðum sem
talið er að félagar í CCC hafi
leynst í.
Noregur
Willoch slapp
Osló - í fyrrakvöld náöi stjórn
Kaare Wiliochs samkomulagi
við Carl Hagen formann Fram-
faraflokksins um að flokkurinn
greiði atkvæði með fjárlaga-
frumvarpi stjórnarinnar. Þar
með er afstýrt stjórnarkreppu í
Noregi — í bili.
Stjórn Willochs féllst á að auka
útgjöld til félagsmála um u.þ.b. 1
miljarð íslenskra króna en í stað-
inn féll Hagen frá þeirri kröfu
sinni að Framfaraflokkurinn yrði
talinn til stjórnarflokkanna. Sósí-
alísku flokkarnir halda því hins
vegar fram að stjórnarflokkarnir
séu nú í raun orðnir fjórir.
Með samkomulaginu tryggir
Willoch sér frið á þingi en þó ekki
nema fram í janúar. Þá koma til
atkvæða ýmis mál sem snerta ör-
yggi landsins og afstöðu Noregs
til Nató en um þau ríkir á-
greiningur milli Willochs og
nokkurra þingmanna úr sam-
starfsflokkum hans, Miðflokkn-
um og kristilegum.
ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 21