Þjóðviljinn - 06.04.1986, Blaðsíða 16

FRÉTTASKÝRING
Dagvistunarmál
Reykjavík að baki Kópavogi
(tengslum við kjarasamninga
ASf í október 1980 var gert sam-
komulag við þáverandi ríkisstjórn
um að þörf fyrir dagvistarþjón-
ustu barna yrði fullnægt á næstu
10árum. Menntamálaráðherra
skipaði nefnd árið 1981 til að
gera 10 ára áætlun um uppbygg-
ingu dagvistarheimila í landinu
og skilaði hún af sér áætluninni
árið 1982.
Áætlunin er byggð á tveimur
mismunandi forsendum fyrir þörf
á dagvistarrými. Forsenda I gerir
ráð fyrir 30 miljónum á ári úr rík-
issjóði og forsenda II 50 miljón-
um ári. Miðað við byggingarvísi-
tölu 909 (jan. 1982) líta þessar
tölur framreiknaðar þannig út að
£ janúar 1986 næmi fyrri forsend-
an 122,1 miljónum og sú síðari
203.5 miljónum.
Hafa fjárveitingar á fjárlögum
til byggingar dagvistarheimila
tekið mið af þessari áætlun? Svar-
ið er ótvírætt nei, því fjárlögin
fyrir 1986 gera aðeins ráð fyrir
58.5 miljónum en sú upphæð nær
ekki helmingi af þeirri upphæð
sem forsenda I gerir ráð fyrir og
rétt rúmum fjórðungi af því sem
forsenda II gerir ráð fyrir.
Ef áætlunin er skoðum m.t.t.
hlutfalls barna sem þurfa vistun á
aldrinum 3ja mánaða til 5 ára þá
gerir forsenda I ráð fyrir því að
50% allra barna á þessum aldri
þurfi vistun en forsenda II 64%.
Stöðnun í
dagvistunarmálum
Það er Ijóst að það ber mikið í
milli þegar áætlunin er skoðuð
annars vegar og raunveruleikinn
hins vegar. í>að má gera ráð fyrir
að munurinn sé enn meiri séu
forsendurnar endurskoðaðar, en
þátttaka kvenna á vinnumarkað-
inum hefur aukist nokkuð frá því
að áætlunin var gerð og þörf á
dagvistunarrýmum því líka. Það
var gert ráð fyrir því að áætlunin
yrði endurskoðuð á miðju áætl-
unartímabilinu, en það hefur enn
ekki verið gert.
Miklu færri börn en þurfa komast að á dagvistunarstofnunum. Þessi mynd er e.t.v. táknræn fyrir ástandið.
Sé Reykjavík skoðuð sérstak-
lega hvað varðar dagvistunarmál
kemur í ljós að fjöldi dagvistun-
arplássa í Reykjavík hefur nánast
staðið í stað á síðustu árum sé
fjöldi plássa skoðaður sem hlut-
fall af heildarfjölda barna í ár-
göngunum 0-6 ára. Árið 1982
voru 33% barna í þessum ár-
göngum í skipulagðri dagvistun,
en árið 1985 voru það 34% barna.
Þessi fjölgun átti sér eingöngu
stað árið 1985 en fram að þeim
tíma hafði fjöldi dagvistunar-
plássa sem hlutfall af heildar-
fjölda barna í árgöngunum staðið
í stað, og meira að segja, fallið
niður í 32.7%. Fjölgun dagvist-
unarplássa á tímabilinu felst fyrst
og fremst í fjölgun leikskóla-
plássa en það er í samræmi við
stefnu núverandi meirihluta í
brogarstjórn jafnvel þótt þörfin á
dagheimilisplássum virðist mun
meiri en þörfin á leikskólapláss-
Ef umrætt tímabil er borið
saman við tímabilið 1978-82 kem-
ur í ljós, að í stjórnartíð núver-
andi meirihluta hefur átakið í
dagvistunarmálum verið mun
minna en í stjómartíð vinstri
meirihlutans þó það átak hafi
ekki verið fullnægjandi. Árið
1978 voru 28.2% barna á aldrin-
um 0-6 ára í dagvistun en árið
1982 var þetta hlutfall orðið 33%.
Framkvæmdir í byggingum dag-
vistunarheimila, sem hlutfall af
tekjum borgarsjóðs hafa aldrei
verið meiri en árið 1980 en þá
nam hlutfallið 2.01% en árið
1985 er þetta hlutfall 1.52%.
Fjölgun plóssa
í Reykjavík minni
en í Kópavogi
Það er athyglisvert að á meðan
dagvistunarplássum í Reykjavík
hefur alls fjölgað um 296 pláss, að
meðtöldum skóladagheimilis-
plássum, frá árinu 1982 fram til
dagsins í dag þá hefur fjölgunin í
Kópavogskaupstað verið mun
meiri, eða 342 pláss, og þó er
Kópavogur mun minna sveitarfé-
lag. Inn í tölu Kópavogskaup-
staðar er meðtalið dagheimili
sem verður opnað í maí en fram
að þeim tíma verður engum
plássum bætt við í Reykjavík. Að
sögn Heiðrúnar Sverrisdóttur
hefur áætlunin sem gerð var 1982
staðist í Kópavogi fram að þessu,
en nú hefur hún eilítið raskast að
því leyti að leikskólaplássum hef-
ur fjölgað meira en áætlað var og
dagheimilisplássum minna. „Við
þurfum að rétta þetta hlutfall aft-
ur,“ sagði Heiðrún,“ því þörfin á
dagheimilum er mjög brýn.
Fjöldi barna sem búa eingöngu
hjá öðru foreldra hefur aukist á
síðustu árum og því hefur geta
okkar til þess að vista börn ann-
arra hópa minnkað.“
Þrátt fyrir röskun á áætlun í
Kópavogi, þá er það ljóst að það
sveitarfélag stendur mun betur
að vigi en Reykjavík hvað varðar
þjónustu við börn og foreldra
þeirra. Þegar yfir 80% kvenna
eru komnar út á vinnumarkaðinn
í Reykjavík, en aðeins 34%
barna eru í skipulagðri dagvistun
og aðeins um þriðjungur þeirra á
dagheimili þá er það ljóst að enn
er mjög langt í land að þörf á
dagvistunarrými sé fullnægt.
Fjölgun leikskóla
takmörkuð lausn
Það er jafnfram ljóst að stefna
meirihlutans í Reykjavík í dag-
vistunarmálum sem virðist mið-
ast við lágmarksaukningu í fjölg-
un dagvistunarplássa og fjölgun
þá á leikskólaplássum er lítil
lausn á ríkjandi ástandi. Upp-
bygging leikskólaplássa er að vísu
ódýrari kostur og skýrir það
e.t.v. þessa stefnu.
Að lokum skal lögð áhersla á
það að dagvistunarvandinn
leysist ekki eftir að börn hafa náð
6 ára aldri, því fjöldi skóladag-
heimilisplássa í Reykjavík er að-
eins 228. Á meðan börnum er
ekki boðið upp á samfelldan
skóladag þurfa þau aðhlynningu
hluta dagsins, en á meðan að-
hlynningin kemur ekki frá skól-
anum og skóladagheimilum eða
útivinnandi foreldrum, hvaðan
kemur hún þá? -K.Ól.
LEIÐARI
forgangshópur
Börn eru
Börn eru ekki forgangshópur hjá meirihluta Sjálf-
stæðisflokksins í Reykjavík. I sjálfu sér væri hægt að
benda á mörg dæmi því til stuðnings. En gleggst
kemur þessi afstaða íhaldsins að líkindum í Ijós,
þegar frammistaða flokksins í byggingu dagvistar-
heimila í Reykjavík er metin.
Fyrst er rétt að minna á, að framan af kjörtímabil-
inu var sleifarlag meirihlutans gagnvart þessum
málaflokki með fádæmum. Það var ekki fyrr en eftir
mikinn og áberandi eftirrekstur stjórnarandstöð-
unnar í borginni, sem meirihlutinn drattaðist loks til
að taka til hendi.
Tímasetningin og vinnslulagið var hins vegar með
því móti að engum blandaðist hugur um, að það var
ekki umhyggjan fyrir börnunum, sem þó þörfnuðust
þessara heimila sárlega, sem var leiðarljós Sjálf-
stæðisflokksins. Það var miklu fremur vitneskjan um
kosningar, og vissan um nauðsyn þess að sletta yfir
syndaregistrið á þessu sviði, áður en aftur væri far-
inn bónarvegur að kjósendum.
Vinstri meirihlutinn var á sínum tíma gagnrýndur
fyrir að afreka ekki nóg á sviði dagvistarmála. Mörg-
um gramdist að ekki var tekið betur til hendinni ein-
mitt þá. En það er hins vegar fróðlegt að bera saman
þróun þessara mála undir vinstri meirihlutanum, og
núverandi meirihluta Sjálfstæðisflokksins.
Þegar vinstri meirihlutinn tók við voru 28,2 prósent
barna á aldrinum 0 til 6 ára í dagvistun. En fjórum
árum síðar var búið að þoka þessu hlutfalli upp í 33
prósent. Þannig var ástandið þegar hægri meirihlut-
inn kom til starfa. Og það er til marks um umhyggju
Sjálfstæðisflokksins fyrir þessum málaflokki, að árið
1985, eftir joriggja ára setu meirihlutans, þá var þetta
hlutfall orðið 34 prósent. Framförin undirstjórn Sjálf-
stæðisflokksins hefur því aðeins numið 1 - einu -
prósenti. Jafnvel með góðum vilja væri erfitt að gefa
þessu nokkuð annað en falleinkunn.
Sjálfstæðisflokkurinn hefur því haft forgöngu um
kyrrstöðu á þessu sviði í Reykjavík. Það er einfald-
lega staðreynd, að sem hlutfall af heildarfjölda barna
á aldrinum 0-6 ára hefur fjöldi dagvistunarplássa í
Reykjavík nánast staðið í stað. „Það er svo bágt að
standa í stað...“
Það má líka framkvæma annan samanburð. Kóp-
avogur, sem er miklu minni en Reykjavík, mun hafa
aukið fjölda dagheimilisplássa frá 1982 um 342
pláss þégar kemurtil kosninganna í vor. En hin stóra
Reykjavík undir forystu hinna dugmiklu Sjálfstæðis-
fulltrúa, - hve mikið bætist við af dagheimilispláss-
um þar? - Ekki nema 296! Undir forystu Sjálfstæðis-
flokksins hafa með öðrum orðum bæst við miklu
færri dagheimilispláss en í nágrannabænum Kópa-
vogi. Einnig í þessum samanburði tekur Sjáifstæðis-
flokkurinn sæti fallkandídatsins.
Það er líka vert að benda á, að sú uppbygging á
innra starfi dagheimilanna sem vinstri meirihiutinn í
Reykjavík hóf, hefur drabbast illa niður undir dyggri
forystu Sjálfstæðisflokksins. Auðvitað er láglaunast-
efna Sjálfstæðisflokksins í ríkisstjórn meginsökudól-
gurinn. ör mannaskipti og skort á menntuðu starfs-
fólki, sem auðvitað kemur illa niður á börnunum, má
rekja til hennar. En Sjálfstæðisflokkurinn í Reykjavík
á líka sök.
Hann hefur staðið fyrir því að veita ónógt fé til
reksturs heimilanna. Þessvegna eru þau jafn illa
búin og raun ber vitni í dag. Auðvitað hlýtur það að
bitna á börnunum. Auðvitað hlýtur það að sýna enn
frekar, að börn eru ekki forgangshópur að mati Sjálf-
stæðisflokksins.
Staðreyndin er einfaldlega sú, að í Reykjavík tekur
Sjálfstæðisflokkurinn hagsmuni flokksvina og
flokkspotara framyfir hagsmuni barnanna. Hann vill
frekar bjarga vinum sínum í ísbirninum sáluga frá
gjaldþroti en byggja dagheimili. Hann vill heldur gefa
gróinni Sjálfstæðisfjölskyldu 60 miljónir fyrir Ölfus-
vatnslandið sem þó á ekki að nota fyrr en á næstu
öld, fremur en bæta tækjakost og aðstöðu dagvistar-
heimilanna. Börnin virðast ekki skipta hann máli fyrr
en þau fá atkvæðisrétt, því miður.
Við teljum hins vegar að börn eigi að vera for-
gangshóþur. Dagheimili eiga að hafa forgang. En
þannig verður það ekki á meðan Sjálfstæðisflokkur-
inn fer með völdin í Reykjavík.
-ÖS
16 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINNí Sunnudagur 6. apríl 1986