Þjóðviljinn - 06.04.1986, Blaðsíða 9

Mjólk inniheldur meira kalk en nœr allar aðrar fœðutegundir
og auk þess B-vítamln, A-vítamín, kalíum, magníum, zlnk
og fleiri efni.
Um 99% af kalkinu notar Itkaminn til vaxtar og við-
halds beina og tanna. Tœplega 1 % er uppleyst f
llkamsvðkvum, holdvefjum og frumuhlmnum,
og er það nauðsynlegt m.a. fyrlr blóð-
storknun, vóðvasamdrótt, hjartastarf-
semi og taugaboð. Auk þess er kalkið
hluti af ýmsum efnaskiptahvötum.
Til þess að llkaminn geti nýtt kalkið
þarf hann D-vltamín, sem hann
fœr m.a. með sólböðum og úr
ýmsum fœðutegundum, t.d. lýsi.
Neysla annarra fœðutegunda en
mjólkurmatar gefur sjaldnast meira
en 300-400 mg ó dag, en það er •'
langt undlr róðlögðum dagskammti.
Úr mjólkurmat fœst miklu meira kalk, t.d. .
800 mg úr u.þ.b. þremur glðsum af mjólk. -.
Helstu heimildir: Bæklingurinn Kalk og beinþynning efír dr. Jcm Óttar
Ragnarsson og Nutrition and Physical Fitness, 11. útg., eftir Briggs og
Calbway, Holt Reinhardt and Winston, 1984.
MJÓLKURDAGSNEFND
Mœður þekkja
börn sín af
lyktinni
Engin skrúfa
Fyrsti bíllinn sem er algerlega
límdur saman og engin skrúfa
notuð er nú farinn að rúlla um
franska þjóðvegi. Bíllinn nefnist
Alpine V6 GT og er frá Renault
verksmiðjunum. Hann er límdur
saman með nýrri tækni sem er
ntjög fljótvirk og gefur jafna
áferð. Ekki er bíllinn þó steyptur
í einu lagi heldur fara 15 kíló af
lími í að koma honum saman.
Franskur vísindamaður hefur
sýnt fram á að mæður þekkja
börn sín á lyktinni og börn mæð-
ur sínar. Vísindamenn hefur lengi
grunað að svona lyktarsamband
væri milli móður og barns og nú
hefur það fengist staðfest.
Banoist Schaal lét hóp mæðra
bera á sér grisjubút í sólarhring,
sumar á brjóstinu en aðrar við
hnakkann. Síðan hélt hann bút-
unum fyrir vitum nýfæddra barna
þeirra og viti menn: eftir smá-
stund slökuðu börnin á þegar þau
þekktu lyktina af mæðrum sínu.
Skipti engu hvort grisjan var af
hnakka eða brjósti. Af þessu dró
Schaal þá ályktun að börnin
þekki ekki aðeins lyktina af móð-
urmjólkinni eins og löngum var
talið.
Næst bað Schaal 40 mæður að
finna nærbol sem barn þeirra
hafði klæðst og áttu þær að finna
hann meðal þriggja bola. Mikill
meirihluti mæðranna fann rétta
bolinn. Samt var verulegur mun-
ur á mæðrunum, sumar fundu
rétta bolinn í 94% tilvika en aðrar
ekki nema í 7% tilvika. Schaal
komst að því að „lyktvísi" mæðr-
anna réðst að verulegu leyti af því
hve náið líkamlegt samband þær
höfðu haft við barn sitt fyrstu
tímana eftir fæðingu.
Þessi niðurstaða kemur heim
og saman við rannsóknir banda-
ríska vísindamannsins Richard
Porter. Hann komst að því að
þótt börn væru tekin með
keisaraskurði þekktu mæður
þeirra þau á lyktinni þótt þær
hefðu aðeins haft þau hjá sér í
hálfan þriðja tíma áður en til-
raunir voru gerðar á lyktnæminu.
Drekkum mjólk daglega
Svipaðar rannsóknir hafa verið
gerðar á því hvort ámóta lyktar-
samband sé milli hjóna en þær
hafa leitt í ljós að svo er ekki.
Hins vegar geta foreldrar þekkt
börn sín í sundur á lyktinni. Lykt-
in af fjölskyldumeðlimum er
mjög áþekk en samt er munurinn
það mikill að þeir geta þekkt hver
annan þótt þeir séu aðskildir.
Talið er að þriðjungur kvenna yfir sextugu þjáist af
beinþynningu Afleiðingar beinþynningar geta orðið
ískyggilegar; alvarleg bœklun vegna minnstu
áfalla, því beinin verða stökk og gróa seint og illa
Mjólk í hvert mál
Aldurshópur Ráðlagður dagskammtur afkalkiímg Samsvarandi kalk- skammtur f mjólkur- glösum (2,5 dl glös)* Lágmarks- skammturf mjólkurglösum (2,5 dl glös)**
Börn l-10ára 800 3 2
Ungllngar 11 -18 óra 1200 4 3
Ungt fólk og fullorðlð 8001— 3 2
Ófrískarkonurog brjóstmœður 1200**** 4 3
■ Hér er gerf róð fyrlr að allur dagskammlurinn af kalkl koml úr mjólk.
" Að sjólfsógðu er mðgulegt að fó allt kalk sem likamlnn þarf úr öðrum matvœlum en mjólkurmat
en sllkt krefst nókvœmrar þekkingar ö nœringarfrcBÖI. Hér er miðað vlð neysluvenjur elns og
þœr flðkasf I dag hér ó landl.
"■ Marglr sérfrœðingar telja nú að kalkþörf kvenna eflir tlðahvörf sé mun melrl eða 1200-1500
mg ó dag.
"" Nýjustu staðlar fyrlr RDSI Bandarlkjunum gera róð fyrlr 1200 tll 1600 mg ó dag fyrir þennan hóp.
Nálarstungutœki
Og í Sovétríkjunum hafa raf-
magnstæki sem nota má til nála-
stungu náð miklum vinsældum.
Renna tæki þessi út eins og heitar
lummur og notar fólk þau m.a. til
að draga úr höfuðverkjum sem
stafa af mígreni.

Konur og karlar á „efri árum": Lágmark 2 glös á dag
saman. Tíðni beinþynningar hjá körlum er miklu
minni en afleiðingarnar ekki síður slœmar. Með að §
minnsta kosti tveimur mjólkurglösum á dag má s
sporna gegn kalkskortinum og vinna þannig á móti |
þessum óvœgna hrörnunarsjúkdómi og afleiðing-
um hans. Fyrir þennan aldurshóp er mœlt með
léttmjólk eða undanrennu fremur en fullfeitri mjólk.
* Mjólk: Nýmjólk, léttmjólk, eða undanrenna 1
Mæður þekkja börn sín af lyktinni aðeins örfáum tímum eftir fæðingu og eins
þekkja reifabörn mæður sínar.
Húsflugur
Lifa hratt,
deyja ungar
Lesandi danska tímaritsins Illu-
streret Videnskab spyr um það í
lesendabréfi nýlega hvort hús-
flugurnar sem angra hann dag-
lega séu alltaf sömu flugurnar eða
hversu lengi þær lifi.
Hann fær það svar að elsta hús-
fluga sem sögur fari af hafi náð
hálfs árs aldri. Líf hennar hafi
hins vegar verið fremur gleði-
snautt því henni var haldið í
fangavist á rannsóknarstofu við
lágan hita, 10-15 gráður. Venju-
leg húsfluga eigi sér mun styttri
lífslíkur.
Lífslíkur húsflugna ráðast að
verulegu leyti af hitanum sem
þær lifa í. Sé hann lágur hægist á
öllum efnaskiptum og líf flugunn-
ar lengist. Við eðlilegar aðstæður
velja flugurnar sér hins vegar
nokkuð mikinn hita, helst um 30
gráður. Þá ná þær mikilli virkni
og verða fljótt kynþroska.
Við bestu aðstæður geta hús-
flugur náð 3-4 vikna aldri en
rannsóknir benda til þess að fæst-
ar þeirra verði svo gamlar, heldur
sé meðalaldur þeirra þegar þær
týna lífinu aðeins örfáir dagar.
Við þann aldur má svo bæta uþb.
tveimur vikum sem tekur þær að
klekjast út.
Á þessu skamma lífshlaupi er
málið að fjölga sér svo stofninn
haldist við. Það má því segja að
húsflugurnar breyti eftir mottó-
inu að lifa hratt og deyja ungar.