Þjóðviljinn - 06.04.1986, Blaðsíða 17

Seyðisfjörður
í kvöld-
rökkrinu
er kyrrð
íbœnum
Hér segir frá seyðfirsku mannlífi fyrir
lOOárum
Þannig leit Seyðisfjörður út í augum Carls Hansens um það leyti sem greinin var rituð.
Þann 20. febrúar 1885 féll
snjóflóð ó Seyðisfjarðar-
kaupstað með þeim hörmu-
legu afleiðingum að mörg
hús eyðilögðust og milli 20
og 30 manns fórust. í lllustrer-
et Tidende frö 3. mafl 885 er
greint frö þessum atburði
iafnframt því sem sagt er frö
mannlífinu ö Seyðisfirði ai-
mennt. Ýmsum kann að
þykja fróðlegtað lesa þessa
liðlega 100 óra gömlu fró-
sögn og í þeirri trú að svo sé,
þirtum við hana hér.
„Síðustu fréttir frá Seyðisfirði
segja frá stórslysi þar, að morgni
hins 20. febrúar 1885, þegar hluti
bæjarins eyðilagðist í snjóflóði.
Fjöldi bygginga, sem voru undir
fjallshlíðinni, gjöreyðilagðist og
nokkur timburhús utar á strönd-
inni bárust út á fjörðinn og
vöknuðu íbúarnir upp við það, að
sjórinn féll inn um gluggana. Alls
munu 14 hús vera eyðilögð og 24
manns hafa farist.
Seyðisfjörður skerst alllangt
inn á austurströnd íslands. Hann
er girtur háum fjöllum þar sem
snjó tekur aldrei upp. Fjöllin eru
í stöllum, eins og annarsstaðar á
íslandi en eru óvenjulega há og
minna mjög á fjöllin í norsku
fjörðunum.
Norskur fjörður
Á síðustu árum er Seyðisfjörð-
ur að mestu orðinn norskur fjörð-
ur. Öll austurströndin er undir-
lögð af hinum stóru síldarverkun-
arstöðvum Norðmanna, sem eru
að verða umfangsmeiri en upp-
runalega kauptúnið á Tanganum.
Byggðirnar tvær eru aðskildar af
breiðri á, sem ófær er nema á
hesti.
Kauptúnið á Tanganum, sem
heitir Fjarðaralda, er vinalegt,
baðað í sól, með grænklædd fjöll
að baki. Mest ber á gráum og
rauðum timburhúsum og
dreifðum bæjum, hróflað upp úr
timbri og torfi. Gatan fylgir
ströndinni, breið og malborin og
er að mestu þakin saltfiski, sem
breiddur er til sólþurrkunar. Það
gefur sérstæðan ilm yfir bæinn og
hæfir umhverfinu. Mest er um
sólskinsveður á sumrin og því
verður uppi fótur og fit að morgni
þegar lágskýjað er og snjóað hef-
ur í fjöll. í>á keppast allir við að
taka saman fiskinn og stakka
undir þak, til þess að regnið
bleyti hann ekki aftur.
Þess utan er rólegt við fjörð-
inn. Menn eru ekki að jafnaði í
kapphlaupi við tímann hér. Það
er helst ef gufuskip er væntanlegt
eða ef einhver skonnorta bæjar-
ins, sem siglir til Englands, kem-
ur eða fer og ávallt er kvödd og
heilsað með 3 skotum úr litlu
kanónunni póstmeistarans.
Seyðisfjörður er þó mun nær
umheiminum en flestir aðrir stað-
ir á landinu, þar sem póstur berst
aðeins 7-8 daga gamall með gufu-
skipinu frá Stavanger.
Hér eru stórar byggðir inni í
landinu. í kaupstaðnum eru
merkilegri hlutir. Þar eru götur
veglegar, sem er nokkuð annað
en hinir venjulegu hestatroðning-
ar. Gatan liggur að vísu þvert um
óbrúaðar árnar en það skiptir
ekki máli, menn hugsa hvort eð
er ekki um annan fararskjóta en
hestinn. Bændur koma ríðandi,
einn og einn, eða í hópum. Einn
kemur með hestalest til þess að
kaupa timbur. Nokkur borð fara í
klif á hvern hest og eru flutt þann-
ig 5 mílna veg til héraðs. Ánnar
bóndi kemur með kú til hótelsins.
Hann hefur spennt hest sinn fyrir
kúna og komið henni þannig úr
sporunum.
í kaupstaðnum eru aðeins fáir
hestar. Þeir eru í sveitinni við
heyhirðinguna, annars væru þeir
skokkandi á milli húsanna, ásamt
hinum litlu, grimmu hundum.
Síldin
kom og fór
Það er friðsamt og fagurt
mannlíf áTanganum. Berist talið
að skriðuföllum og slysförum á
fögrum, kyrrum sumardegi er
erfitt að trúa slíku. Hinn stóri
heimur er víðs fjarri og áhuginn
nær venjulega ekki útfyrir hina
fjóra fjallaveggi. Því meira
beinist áhuginn að djúpinu, í það
minnsta aðal'áhuginn, af því að
hann snýst um síldina. Hann
tendrast hvert kvöld þegar síld-
veiðibátarnir fara út, bæði hjá ís-
lendingum og Norðmönnum og
menn verða fyrir vonbrigðum
hvern morgun þegar bátarnir
snúa tómir til hafnar.
En áhuginn lifir allan daginn
meðal kaupmanna og norsku
kapteinanna, þegar þeir koma til
miðdegisverðar á hótelið. í nokk-
ur sumur, fyrir nokkrum árum
síðan, var svo mikil sfld í Seyðis-
firði að henni mátti ausa upp með
skjólu. Þá komu stóru, norsku út-
höldin hvert af öðru, reistu pakk-
hús og gufuskip fóru að ganga.
Nú liggja þau þarna sumar eftir
sumar og bíða en sfldin hefur ekki
komið aftur og hin mikla veiði
fyrri ára orðin að þjóðsögu, og
varla trúað lengur, þegar aðeins
veiðist til heimilisnotkunar. Þess
vegna er oftast dauft við hádegis-
verðinn þótt skonnortan, sem
síðast kom, hafi flutt með sér
nýja tegund af spiladós frá Eng-
landi og nýjustu skemmtirit til
ánægjuauka.
Skáld og lœknir
Við þennan óskáldlega bak-
grunn stígur gamli Gísli frarn.
Gamli Gísli er skáld Seyðisfjarð-
ar. Hann hefur mest ort sálma og
andleg vers. Gísli gamli er
grannur, hvítskeggjaður og býr í
litlum torfkofa úti á Tanganum.
Hann lifir enn í gamla sögutíman-
um og sagt er að í sláturvertíðinni
á haustin fari hann í heimsókn á
stórbýlin uppi í dalnum. Hann
gengur í bæinn og rekur ættir
manna svo langt sem hann veit og
kveður drápur. Úr þannig ferð
kemur hann heim með pokann
fullan af kæfu.
Gísli er einnig leikinn í læknis-
listinni og er ómissandi þar sem
sex mflur eru til næsta læknis.
Uppáhalds lyf hans er hvannarót
í brennivíni og er með ólíkindum
hve marga hann læknar með
þessu merkilega lyfi.
Eitt sinn dugði lækniskunnátta
Gísla þó ekki. Það var að vetri til
þegar þrír fiskimenn strönduðu
bát sínum við ysta tanga og lágu í
vetrarkuldanum undir brotnum
bátnum í 36 klukkustundir. Þeir
voru fluttir heim, kalnir á fótum.
Þegar læknir kom um síðir voru
þeir allir aflimaðir neðan við hné.
Síðastliðið sumar voru þeir enn
með bát sinn og sáust hvert kvöld
ganga til strandar á hnjánum og
höfðu púða í skálmunum til hlífð-
ar. Þeir bjuggu undir fjallinu,
sem snjóflóðið féll úr, svo óvíst er
hvernig þeim reiddi af. Þeir tóku
af dugnaði þátt í þeirri keppni,
sem hvert kvöld var háð á milli
hinna norsku, færeysku og ís-
lensku fiskibáta, þrátt fyrir sína
hálfu fótlimi.
í kvöldrökkrinu er kyrrð í bæn-
um, fjörðurinn spegilsléttur
undir dimmgrænum hömrum í
forgrunninunt, ljósari utar þar
sem fjöllin speglast með rauð-
leitum litblæ, og þar liggja allir
dökku bátarnir og bíða. Komi
engin síld er það veðrinu að
kenna. Annaðhvort er of bjart
eða of dimmt, eða hvalurinn er
ekki nógu duglegur að reka síld-
ina að. En fyrst og síðast á ísland
sökina, landið, þar sem hvorki
síld eða menn vilja vera.“
Þannig skrifaði Carl Hansen í
Illustreret Tidende þann 3. maí
1885.
ev/mhg
Aðalfundur
Samvinnubankans
Aðalfundur Samvinnubanka íslands hf. verður
haldinn að Hótel Sögu, Átthagasal, Reykjavík,
laugardaginn 12. apríl 1986 og hefst kl. 13.30
Auk venjulegra aðalfundarstarfa verður lögð
fram tillaga um heimild til bankaráðs um útgáfu
jöfnunarhlutabréfa og tillögur um breytingu á
samþykktum vegna nýrra laga um viðskiptabanka
og stofnun veðdeildar.
Aðgöngumiðar og atkvæðaseðlar til fundarins
verða afhentir í aðalbankanum, Bankastræti 7,
dagana 9.-11. apríl, svo og á fundarstað.
Bankaráð Samvinnubanka íslands hf
Sunnudagur 6. apríl 1986 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 17