Þjóðviljinn - 30.05.1986, Blaðsíða 9

FRETTASKYRINGAR
Óskar Guðmundsson skrifar
Þeir skjálfa á beinunum
Pólitískfréttaskýring um kosningabaráttuna. Hvernig sem kosningarnarfara er Ijóstað
Sjálfstœðisflokkurinn á meira aðhald í vœndum en hingað til. Glansmyndin að dofna
í aðdraganda kosningabarátt-
unnar var ljóst að félagshyggju-
flokkarnir áttu við ramman reip
að draga í baráttunni gegn Sjálf-
stæðisflokknum. Skoðanakann-
anir gáfu til kynna sovésk kosn-
ingaúrslit þarsem Sjálfstæðis-
flokkurinn fengi allt að 80% at-
kvæða. í prófkjörsslag og að-
dragandanum öllum í lok síðasta
árs og í byrjun þessa gaf Sjálf-
stæðisflokkurinn sjálfur upp bolt-
ann um meginmál kosninganna
með því að hamra í sífellu á að
kosningarnar snerust um Davíð
Oddsson. Frammámenn í flokkn-
um klifuðu á þessu atriði meirað-
segja í blaðagreinum, þarsem
þeir sögðu að kosningarnar
myndu snúast um borgarstjórann
sem aðrir fylktu sér um.
Svo virtist sem Sjálfstæðis-
flokkurinn gerði sér ekki grein
fyrir hættunni (fyrir þá) sem í
þessum áróðri fólst. Þessi áróður
Sjálfstæðisflokksins auðveldaði
andstæðingum þeirra að afhjúpa
einræðishneigð og persónudýrk-
un í flokknum. Persónudýrkunin
ýtti beinlínis undir gagnrýni.
Glansmyndin
Sjálfstæðisflokkurinn taldi sig
geta, - væntanlega í ljósi 80%
fy lgisins, - látið sér nægj a að birta
glansmyndir af borgarstjóranum
fram að kosningum og keyrt á að
borgarstj órnarkosningarnar
væru „ópólitískt“ mál. í fram-
haldi af því neitar Sjálfstæðis-
flokkurinn að koma á DV-
fundinn, ræða málin við pólitíska
andstæðinga sína fyrir framan
borgarana í Reykjavík. Dæmi-
gert fyrir þetta er kosningabæk-
lingur Sjálfstæðisflokksins, þar-
sem jafnaðarmerki er sett á milli
Davíðs/flokksins og Reykjavíkur
- Áfram Reykjavík heitir
glansritið.
Þessi herstjórnarlist Sjálfstæð-
isflokksins fól það í sér, að ríkis-
miðlarnir héldu áfram að klappa
glansmyndina, - og tækju ekki
neikvæð mál, - mál sem gæfu ti-
lefni til gagnrýni á Davíð borgar-
stjóra og Floíckinn til umfjöllun-
ar. Það gætu ríkisfjölmiðlamir
varið á þeirri forsendu að mál
sem ekki hefðu komið fyrir í
Morgunblaðinu ættu ekki erindi
til almennings. En hlutverk
Morgunblaðsins er oft þvíumlíkt
varðhundahlutverk um þögnina.
Þannig hafa erfiðu málin fyrir
Sjálfstæðisflokkinn ekki borist
mjög til almennings í landinu
eftir hefðbundnum leiðum
veðurfregna.
En þessi herstjórnarlist Sjálf-
stæðisflokksins brást. Pólitískir
andstæðingar Sjálfstæðisflokks-
ins sáu í gegnum herfræðina og
brugðust snemma við.
Brjóta þagnarmúrinn
Það er dálítið merkilegt að lesa
um það í ýmsum blöðum, að þessi
kosningabarátta sé óvenju
deyfðarleg og öllum sé um að
kenna. Þetta er auðvitað alrangt.
Kosningabaráttan hefur ein-
kennst af áðurnefndri herfræði
Sjálfstæðisflokksins - og þagn-
armúrnum sem Flokkurinn hefur
byggt í baráttunni utan um vand-
ræðamálin sín m.a. í ríkisfjöl-
miðlunum. Þess vegna tel ég m. a.
árangur minnihlutans síðustu
vikurnar í kosningabaráttunni
vera afrek. Andstöðunni hefur
tekist að rjúfa þagnarmúrinn.
Meðal annars með þeim árangri
Fámennur rigningarfundur Sjálfstæðisflokksins í gær varð ekki til að auka með þeim kjark. Mynd: Sig.
að Sjálfstæðisflokkurinn og
Morgunblaðið eru að fara á taug-
um einsog sjá má síðustu daga.
„Kosningabaráttan hefur leitt í
ljós að það er mestur kraftur í
Álþýðubandalaginu af vinstri
flokkunum," segir Björn Bjarna-
son í taugaveiklunarkenndri
kosningaskjálftagrein í Morgun-
blaðinu í gær þarsem hann er að
reyna að rétta hlut Sjálfstæðis-
flokksins með því að vitna til
klofnings félagshyggjuaflanna.
Og það er dálítið til í þvf að
Alþýðubandalagið áttaði sig í
upphafi á því, að til að ná ein-
hverjum árangri þurfti að rjúfa
þagnarmúrinn. Og það yrði ekki
gert með hjálp Morgunblaðsins
eða ríkisfjölmiðlanna, sem héldu
óþægilegu málunum í mátulegri
fjarlægð í þeirri von að ekkert
breyttist - Sjálfstæðisflokkurinn
yrði með 70% til 80% fylgi.
Frambjóðendur Alþýðubanda-
lagsins sóttu hundruð vinnustaða
heim töluvert á undan öðrum
frambjóðendum og náðu þannig
til þúsunda manna.
Þjóðviljinn lagði sjálfum sér
ákveðnar baráttulínur fyrir
nokkrum mánuðum. Hann byrj-
aði snemma að benda á og fjalla
um mál - sem eru táknræn fyrir
stjórnun Sjálfstæðisflokksins í
Reykjavík: einræðistilburði
flokksins, valdníðslu, fjármál-
aspillingu og frjálshyggjudæmi.
Af nógu var að taka eftir fjögurra
ára óstjórn Sjálfstæðisflokksins,
þrátt fyrir glansmyndina sem
íhaldinu fram að kosningabaráttu
hafði gengið býsna vel að sýna. Á
seinni stigum herti svo Þjóðvilj-
inn á upplýsingastreyminu, -
einsog það að Sjálfstæðisflokkur-
inn hefúr greinilega reiknað með
að vinna stóran kosningasigur án
þess að þurfa að taka þátt í kosn-
ingabaráttu, án þess að þurfa að
svara fyrir stjórnun sína. Sjálfs-
trúin og hrokinn er svo mikill, að
þeir þóttust þess fullvissir að með
þögninni væri hægt að fela og
jafnvel hælast um af
glansmyndinni, - og að málefni -
og áróður, t.d. Þjóðviljans næði
ekki til almennings. En þeim
varð hált á því. Skoðanakannanir
Félagsvísindastofnunar fyrir
Þjóðviljann um afstöðu fólks til
Ölfusvatnsmálsins og um helsta
andstæðing Sjálfstæðisflokksins,
á síðustu dögum urðu til að sanna
og sýna fram á að málflutningur
Alþýðubandalagsins og Þjóðvilj-
ans hafði komist til skila.
Auðvitað hefur þessi kosning-
abarátta öðrum þræði verið bar-
átta milli fjölmiðla, milli Þjóð-
viljans og Morgunblaðsins.
Morgunblaðið hefur endurspegl-
að vaxandi taugaveiklun á innsta
kjarna Sjálfstæðisflokksins. Þeg-
ar leið á baráttuna urðu pólitísk
tfðindi, sem gerðu það að verkum
að innsti kjarninn hefur talið enn
óárennilegra að koma fram í
ÓSKAR
GUÐMUNDSSON
sviðsljósið. Hafskipshandtök-
urnar á áhrifamönnum innan
Sjálfstæðisflokksins voru ekki
beinlínis til þess fallnar að bæta
geð guma í Sjálfstæðisflokknum í
Reykjavík. Svo þeir héldu sig í
felum.
Morgunblaðið reyndi að
bjarga því sem bjarga varð í kosn-
ingaslagnum fyrir Sjálfstæðis-
flokkinn með því að birta áfram
glansmyndirnar af borgarstjóran-
um, - og síðustu daga hefur blað-
ið, þvert á prinsipp sem það hafði
einsett sér, keyrt grímulaust í ár-
óðrinum fyrir Flokkinn, einsog í
gamla daga þegar forystumenn
fíokksins ritstýrðu blaðinu.
Ámundi á uppleið
í fjölmiðlastríðinu og auglýs-
ingunum, hefur hugmyndafræð-
ingi A-listans Ámunda Ámund-
asyni orðið býsna vel ágengt.
Hann hefur stflað á markhóp,
sem er tvístígandi; óánægður
með Sjálfstæðisflokkinn, stund-
um , - þykir vænt um Davíð, af-
því hann er kjaftfor, en er óá-
nægður með hneykslismálin og
þykir Bryndís heillandi. Niður-
staðan verður sú, að þeir sem
kjósa Alþýðuflokkinn eru að
meirihluta samkvæmt skoðana-
könnunum fylgjandi Davíð borg-
arstjóra og jafnframt fylgjandi og
andvígir ríkisstjórninni. Áð vissu
leyti er útkoma Alþýðuflokksins
úr kosningabaráttunni því fróð-
legt kúnstverk. En oddvitar
framboðsins vilja ekki gefa upp
hvort þeir vilji samstarf við
Sjálfstæðisflokkinn eða Alþýðu-
bandalagið.
Sambandsfylgið
þjappast saman
Framsóknarflokkurinn byrjaði
baráttuna seint á núlli - dálítið
þreytulegt yfirbragð til að byrja
með en hefur samkvæmt könnun-
um tekist að þjappa saman fylgi
sem slagar hátt í bæjarfulltrúa.
Nú verð ég að viðurkenna, að
það er dálítið erfitt að átta sig á
því hverjir geta hugsað sér að
kjósa Framsóknarflokkinn, - en
margir segja að flokknum í borg-
inni hafi tekist að þjappa saman
Sambandsfylginu, - annað sé það
ekki. En það er alls óvíst hvort
flokknum tekst að halda í fylgi
sem nægir til að fá mann kosinn.
Sú tilhöfðun sem Gerður
Steinþórsdóttir og Kristján Ben-
ediktsson höfðu til vinstri er ekki
lengur fyrir hendi, þannig að
þarmeð hverfur örugglega stór
kjósendahópur. Enda er flogið
fremur lágt í kosningabaráttunni
að þessu sinni, þó léttara virðist á
endasprettinum.
Dauft yfir Kvennó
Mesta spennan og lífið fyrir
fjórum árum var yfir Kvenna-
framboðinu í Reykjavík. Bæði í
höfuðborginni og á Akureyri
unnu Kvennaframboðin glæsta
sigra. í aðdraganda kosningabar-
áttunnar tóku bæði þessi fram-
boð, Kvennaframboðið á Akur-
eyri og Kvennaframboðið í
Reykjavík þá ákvörðun að bjóða
ekki fram að þessu sinni. Ástæð-
an var sú að í upphafi var litið á
framboðin af konunum sem
stóðu í eldlínunni sem tíma-
bundna aðgerð.
Þegar til tals kom að Kvenna-
framboðið í Reykjavík byði fram
til þingkosninga, urðu þær sem
vildu slíkt þingframboð í minni-
hluta. Þær sem sættu sig ekki við
það meirihlutasjónarmið 1983
ákváðu að mynda eigin þingfram-
boð með því að stofna Samtök
um kvennalista.
En þegar tekin var ákvörðun
um að Kvennaframboðið byði
ekki fram í borgarstjórnarkosn-
ingunum, sætti minnihlutinn sig
ekki aftur við þá ákvörðun, - og
gekk til samstarfs við Samtök um
kvennalista og bjóða nú fram í
hans nafni. Þessi ágreiningur
skilur eftir sig sár, einsog sjá má
af greinum frá báðum hópum
sem birst hafa í Þjóðviljanum.
Þær Guðrún Jónsdóttir borgar-
fulltrúi Kvennaframboðsins og
Hjördís Hjartardóttir framámað-
ur í baráttu framboðsins segja
m.a. í grein í Þjóðviljanum:
„Kvennaframboð og Kvennalisti
eru tvö ólík öfl. Meðan það hefur
ekki vafist fyrir Kvennaframboð-
inu að vera heilt í sinni afstöðu til
málefna hefur Kvennalistinn oft-
lega orðið ber að því að stíga eins
konar framsóknarvals“. Það
virðist margt benda til þess að
Kvennalistinn fari ekki vel útúr
þessum kosningum.
Árangursrík barátta
Enginn andstöðuflokkur Sjálf-
stæðisflokksins nema Alþýðu-
bandalagið hefur gefið skýr og af-
dráttarlaus svör um það hvað þeir
vilji gera eftir kosningar. Al-
þýðubandalagið eitt hefur lýst
yfir afdráttarlausri afstöðu gegn
Sjálfstæðisflokknum og að hann
vilji mynda meirihluta gegn
íhaldinu. Þetta er auðvitað til
styrktar G-listanum.
í málflutningi sínum og stefnu-
skrám slá félagshyggjuflokkarnir
allir á svipaðar nótur. G-listanum
virðist hafa tekist að koma helstu
málum sínum á framfæri: átak
fyrir aldraða, áhættulánasjóður,
fiskeldi, mannsæmandi laun, 30
þúsund króna lágmarkslaun,
dagvistarstofnanir, lýðræði í
hverfunum, félagsleg samábyrgð
í stað frjálshyggju o.s.frv., - en
engu að síður eru það
hneykslismál Sjálfstæðisflokks-
ins sem hafa orðið fyrirferðarm-
est í kosningabaráttunni.
Ástæða þess að stefnumálin
hafa ekki verið fyrirferðarmeiri
eru margar: Sjálfstæðisflokkur-
inn mætir hvergi með sína stefnu
til samanburðar, - og svo hitt að
hneykslismálin segja táknræna
sögu sem mörgum var ekki kunn-
ug fyrr en í baráttunni.
Síðustu daga eru ýmsar vís-
bendingar á lofti um að tekið sé
að fjara undan fylgi Sjálfstæðis-
flokksins. Það sýnir árangur
kosningabaráttu félagshyggju-
flokkanna og Þjóðviljans. En
hvert fylgið fer er erfitt að segja
til um - óöryggið hefur sjaldan
verið meira. Flokkurinn sem ætl-
aði að heyja kosningabaráttu sína
fjarri fólkinu - er farinn að
skjálfa. Fólkið hefur horft á „af-
rekin", eftir því sem gatið hefur
stækkað á potemkin-tjöldunum.
Flokkurinn sem var með 80%
fylgi og hagar sér einsog valdak-
líka bakvið Kremlarmúra - hefur
tapað tiltrú og fylgi. Bíður skelf-
dur bakvið múrana.
Hér eftir mun Sjálfstæðis-
flokknum ganga erfiðar að
hampa glansmyndinni, - og fela
spillinguna og sukkið. Ef íhaldið
fellur ekki, - mun aðhaldið alt-
énd aukast. Það er afþví fólkið
vill ekki fleiri Ölfusvötn, ekki
fleiri Granda, - ekki fleiri Haf-
skip.
Óskar Guðmundsson
Föstudagur 30. maí 1986 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 9
iOr»; .0^ 'ilJf’i’iJUíSÍ^ | - \(l'c o