Þjóðviljinn - 30.05.1986, Blaðsíða 18

________ MINNING__________
María Guömundsdótlir
María Guðmundsdóttir, frá
Mýrarkoti í Grímsnesi, var til
moldar borin á Selfossi 19. apríl
sl.
María fæddist að Dufþekju í
Hvolhreppi 5. júlí 1893. Foreldr-
ar hennar voru vinnuhjú í Duf-
þekju. María ólst upp með móð-
ur sinni. 1902 eru þær mæðgur
komnar út á Eyrarbakka, en ung-
lingsárin var María lengstum í
Þorlákshöfn. Þetta voru góð ár,
enda minntist Marfa þeirra með
hlýhug.
Þorlákshöfn var á þessum
árum mikil verstöð. Fólk kom
víða að í verið. Hnyttin tilsvör
Maríu, næman skilning og tilfinn-
ingu fyrir íslenskri tungu, má
áreiðanlega rekja til áranna í
Þorlákshöfn. Óteljandi eru vís-
urnar, sem hún hafði yfir og orð-
atiltæki, sem nú falla í gleymsku.
Gömul ljóðabréf úr Þorlákshöfn
og af Eyrarbakka varðveitast, þó
að María hafi kvatt þennan heim.
Það var okkur eftirlegukindum
velmegunarinnar ómetanlegt að
fletta upp í íslandssögunni á
spjalli við Mössu.
Hún var t.d. 3ja ára, þegar
Suðurlandsskjálftinn reið yfir
1896. María minntist „jarð-
skjálftabarnanna," sem voru flutt
suður undan hörmungunum.
Þeirra beið óvissa.
Sjálf hefur María sjálfsagt um
margt verið heppin í þjóðfélagi
þess tíma. Ein með móður sinni
og ávallt hjá góðu fólki.
María giftist Kristjáni Hann-
essyni 1920. Kristján var þá í
Klausturhólum í Grímsnesi. Með
þeim Maríu og Kristjáni tókust
/. 5. júlí 1893
d. 19. apríl 1986
miklir kærleikar, sem ekkert fékk
grandað - nema hinsta kallið.
Kristján lést árið 1973.
María og Kristján bjuggu í
Mýrarkoti í Grímsnesi 1920-
1961, en þá fluttust þau á Selfoss.
Maríu Guðmundsdóttur
kynntist ég fyrst fyrir nokkrum
árum. Milli okkar var hálf öld í
árum.
Það leyndist engum, að María
var skarpgáfuð, hugumstór kona.
Alla tíð bjó hún við lítillæti hins
vegmóða vegfaranda. Mýrarkot í
Grímsnesi mun aldrei hafa verið
kostajörð. Þar var í búskapartíð
Maríu og Kristjáns allt með um-
merkjum snyrtimennsku, og
laust við búmannsraunir. María
prjónaði og heklaði fyrir margan
sveitungann.
María var trygglynd, en hún
var ekki allra. Hún gerði miklar
kröfur til sjálfrar sín og vildi ekki
vera upp á aðra komin. Hún vildi
t.d. sjá um sig sjálfa löngu eftir að
krafta hafði þrotið að mestu.
María var stolt.
Hlutskipti Maríu hefði vissu-
lega orðið annað, ef hún hefði
haft tækifæri til að ganga
menntaveginn og notið þeirrar
framfærslu, sem býðst í dag. Hún
ólst upp á „röngum tíma“ var
barn réttindalítilla vinnuhjúa -
fór á milli í vist og bjó síðan lengst
af við takmörkuð kjör á kostalít-
illi jörð. Almúga þessa lands buð-
ust ekki betri kjör.
Kynslóð Maríu eignaðist hins
vegar auðæfi, sem engri annarri
kynslóð mun hlotnast. Hjartslátt-
ur aldamótakynslóðarinnar var
örari en nokkurrar annarrar. Það
er ekki ofsögum sagt að telja 20.
öldina mesta umbrotaskeið ís-
landssögunnar. Við getum farið
hraðfari um atvinnusögu þjóðar-
innar í einni og sömu kynslóð-
inni. Með leifturhraða úr tækni-
frumstæðu bændasamfélaginu í
tölvuvædda borgarsambúð.
Af íbúum landsins, sem fædd-
ust um eða fyrir aldamótin síð-
ustu, eru um 3 þúsund enn á lífi.
Saga þjóðarinnar er ekki bara
eitthvað sem var. Þetta fólk hefur
sjálft verið í aðalhlutverkunum.
Við búum að verkum þessarar
kynslóðar. Það er okkar að varð-
veita og hlúa að. Samfylgdin með
þessu fólki er okkur dýrmæt.
Við í Ártúni þökkum sam-
fylgdina með Mössu.
Þorlákur H. Helgason.
Athugasemd við grein Guðnínar
og Hjördísar
er hvað í kvennabaráttu
og hvað er hvurs?
Eins og margoft hcfur vcrið
skýrt frá í fjölmiðlum, býður
Kvcnnaframbodið ckki fram lista
til borgarstjórnar í Reykjavfk í
þcssum kosningum. Þessi
ákvörðun var tekin af þeim hópi
kvcnna sem starfaði að borgar-
málum fyrir Kvcnnaframboðið á
liðnu kjörtfmabili.
í framhaldi af þcssari ákvörð-
un gengu nokkrar Kvennafram-
boðskonur til liðs við Kvcnnahst-
ann og taka þátt í sveitaTstjórnar-
kosningum á hans vcgum. Hins
vcgar var meirihluti Kvenna-
framboðskvenna á móti fram-
boði núna, þar eðendurtekningá
þeirri aðgerð vseri ekki rétta
leiðin í kvcnnabaráttu að sinni.
Framsóknarvals
Kvennaframboð og Kvenna-
Usti cru tvö ólfk öfl. Meðan það
hefur ekki vafist fyrir Kvenna-
framboðiríu að vera heilt f sinni
afstöðu til málcfna, hefur
Kvennalistinn oftlega orðið ber
að því að stíga einskonar
framsóknarvals.
Framsóknarvals er annars
dansaður þannig að herrann
leggur hatgri hönd um mitti dö-
munnar og daman vinstri hönd á
öxl herrans. Þau snúa hvort að
öðru og haldast f hcndur með
lausu höndunum. Þá hefst hinn
eiginlegi vals. Sporin eru einföld,
eitt skref til hatgri og eitt skref til
vinstri og cru þau endurtckin
meðan lagið cndist.
Eins og áður er að vikið, hcfur
hópur kvenna starfað með báð-
n hreyfingunum. Þcss eru fjöl-
^dæmi að san
Guðrún Jónsdóttir og Hjördís Hjartardóttir skrifa
Kvennaframboð og
Kvennalisti eru tvö
ólík öfl. Medan þaö
hefur ekki vafist fyrir
Kvennaframboðinu
að vera heilt ísinni
afstöðu til málefna,
hefur Kvennalistinn
oftlega orðið berað
því að stíga einskonar
framsóknarvals
starfi f flcirri cn einni hreyfingum
án þess að þeim sé þar með rugl-
að saman. Við undirritaðar höf-
um t.d. starfað í Starfsmannafé-
lagi Reykjavfkurborgar og Sam-
tökum kvenna á vinnumarkaðn-
um og aldrei orðið þess varar að
neinn rugláði þessum félögum
saman þrátt fyrir það.
Kvenna- hvaft?
Saklausum borgurum og illa
upplýstu fjölmiðlafólki hefur
orðið þaö á að rugla saman
Kvennaframboði og Kvenna-
lista. Það cr f sjálfu sér ekki óeðli-
legt að fólk rugli saman öllu þessu
kvenna... kvenna..., sem upp
hefur sprottið á undanförnum
árum.
Við trúum því hinsvcgar ekki
að konur sem starfa í þcssum
hreyfingum, hvorri um sig eða
báðum. séu ekki þaulkunnugar
ólíku áherslum og þenn
skilum, sem cru milli Kvcnna-
framboðs og Kvennalista.
Það hcfur þvf komið flatt upp á
okkur að f kosningabaráttunni
undanfarið, hafa talsmenn
Kvennaiista látið Ifta svo út sem
um hina einu og sömu samhcntu
hreyflngu væri að ræða. Þó kastar
tólfunum þcgar Kvcnnalistakon-
ur stæra sig nú af baráttumálum
þess á Ifðandi kjörtfmabili og láta
líta svo út scm Kvcnnalistinn hafi
barist fyrir þeim í borgarstjóm.
Nýjasta dæmið um þetta birtist
í kjallaragrcin Dorghildar Maack
í DV sl. mánúdag.
Þar segir m.a. að Kvennalist-
inn hafi tyrir fjórum árum vakið
athygli á ofbcldi gegn konum og
staðið að stofnun Kvcnnaat-
hvarfsins.
Fyrir það fyrsta var Kvcnna-
listinn ckki til á þessum tíma.
Langt er nú seilst f málcfnafá-
jru.þcgarpólitiskurflql'
fer að eigna sér málefni eins og
stofnun Kvennaathvarfsins. Að
stofnun þess unnu konur úr öllum
áttum og ólfkum sljórnmála-
hrcyfingum cins og kunnugt er.
Og landvinningarnir halda
áfram. í þessari sömu grein og
raunar víðar í málflutningi
Kvennalistans, kcmur fram að
Kvennalistakonur cigna sér nú
tillögu Kvennaframboðsins um
kjarnorkuvopnalausa Rcykja-
vfk. Skv. fyrrgrcindri grein í DV
mætti ætla að greinarhöfundur
hafi flutt þcssa tillögu f borgar-
stjóm. Okkur vitanlega hcfur
Borghildur ckki einu sinni verið
félagi f Kvennaframboðinu,
hvað þá hcldur að hún hafí tekið
þátt i borgarmálastarfi þcss.
Já, stundum vildu allir Lilju
kvcðið hafa. Hið rétta ( þessu
máli er, að við undirritaðar
og fluttum þessa tillögu
og játum hér með að við það verk il
nutum við aðstoðar karlmanns og M
ekki annarra. Það vildi nefnilega 1
til að núvcrandi frambjóðendur \
Kvennalistans voru ekkcrt áfram
um að Kvcnnaframboðið lcgði
fram þessa tillögu.
Sögufalsanir
Við konur höfum iöngum búið
við sögu, sem er fölsuð af
körlum. Einn liður kvennabar-
áttu er að Ijóstra upp um þessar
falsanir og hafa það scm sannara
reynist. —
Það skýtur því skökku við þeg-
ar sjálfskipaðir talsmcnn kven-
frelsis ganga fram fyrir skjöldu f
fölsunum og það á sögu síðustu
missera.
Við sjáum ckki að tilgangurinn
sé annar cn að villa visvitandi um
fyrir saklausum kjóscndum með
því að skreyta sig mcð stolnum -
fjöðrum.
Miklu hefði nú verið affara-
sælla fyrir Kvcnnalistann að
koma til dyranna cins og hann er
klæddur og skrifa. þannig sfna
eigin sögu í stað þcss að fara í
lcppana okkar Kvennafram-
boðskvenna.
Niðurstaða okkar er því þessi.
Fyrst Kvcnnalistinn treystir sér til
að umsnúa staðrcyndum og hag-
ræða hlutunum cftir þvf sem bcst
hentar hverju sinni eins og hér
hafa verið nefnd dæmi um, vakna
óhjákvæmilcga hjá manni spurn-
ingar um eitt og annað.
Guðrún Jnnsdóttir
Hjartardóltir c
Kvennaframboði.
> t>g Hjördis J
i félagar í i
í Þjóðviljanum 28. maí, birtist
grein eftir Guðrúnu Jónsdóttur
og Hjördísi Hjartardóttur undir
fyrirsögninni „Hver er hvað í
kvennabaráttu og hvað er
hvurs?"
Til að varpa örlitlu ljósi á þessa
grein viljum við undirritaðar
koma eftirfarandi á framfæri:
Báðar þessar konur hafa á um-
liðnum árum lagt fram mikilvæg-
an skerf til kvennabaráttunnar,
eins og svo fjölmargar aðrar kon-
ur. Má í því sambandi benda á, að
Guðrún Jónsdóttir hefur unnið
mikið starf í Kvennaframboðinu,
bæði innan sem utan borgar-
stjórnar. Auk þess er hún einn af
stofnendum Kvennalistans, var í
heiðurssæti á lista hans fyrir síð-
ustu Alþingiskosningar og átti
mikinn þátt í að móta stefnu
hans. Báðar tóku Guðrún og
Hjördís hins vegar þá afstöðu að
nú bæri að leita annarra leiða í
kvennabaráttunni og leggja af
sérframboð að sinni. Aðrar kon-
ur töldu ekki tímabært að hætta
sérframboðum. Það er því eðlileg
niðurstaða, að þær sem vildu leita
annarra leiða gerðu það en hinar
byðu fram í nafni Kvennalistans.
Hver kona verður að velja þá
leið, sem hún telur vænlegasta til
árangurs, en getur ekki gert kröf-
ur til þess að allar konur sigli í
kjölfarið.
í kvennahreyfingu ættu ekki að
vera neinir sjálfskipaðir leiðtogar
eða talsmenn „sannleika". í
kvennahreyfingu snýst málið
hvorki um „hver er hvað“ né
„hvað er hvurs".
Því miður er það reynsla flestra
hugsjónahreyfinga, að í hita
leiksins rís upp fólk, sem í nafni
„sannleikans" kemur höggi á sína
eigin hreyfingu. Þó þetta sé
auðvitað hryggilegt, þá er ekkert
við því að segja og eftir sem áður
verður hver og ein að vera frjáls
að sínum skoðunum og að því að
velja í samræmi við þær. Það sem
máli skiptir, þegar allt kemur til
alls, er að gengi kvennahreyfing-
arinnar - í öllum sínum fjöl-
breytileika - sé sem mest.
Áð lokum viljum við benda á,
að af þeim 30 konum, sem nú eru
í framboði Kvennalistans við þes-
ar borgarstjórnarkosningar, eru
25 félagskonur í Kvennafram-
boðinu.
Með vinsemd
Borghildur Maack
Eygló Stcfánsdóttir
Helga Jóhannsdóttir
Helga Thorberg
Hólmfríður Árnadóttir
Hulda Ólafsdóttir
Ingibjörg Hafstað
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir
Kristín Ástgeirsdóttir
Kristín Einarsdóttir
Magdalena Schram
María Jóhanna Lárusdóttir
Sigríður Dúna Kristmundsdóttir
félagar í Kvennaframboðinu.

FRA LESENDUM
Lesendabréf
Skyldi hann Sverrir vita þetta?
Opið bréf til
borgarfulltrúa
Vegna framlengingar leyfis til Sendibíla hf
Vegna smágreinar sem birtist í
Þjóðviljanum þann 15 maí sl,,
þar sem ég velti fyrir mér setn-
ingu sem var: „Mér fínnst fiskur
vondur“, mættu heim til mín fjór-
ir kennarar, sem töldu að sér veg-
ið í skrifum mínum.
Það sem helst fór í skapið á
þeim var sú fullyrðing mín að
þetta væri eina setning vetrarins,
og að einhver stýring að ofan væri
í menntamálum. Var ég snarlega
leiddur frá þeirri villu og mér
réttilega bent á, að í gögnum
drengsins var að finna þrjár
heilar setningar og mér jafnframt
tjáð að meira væri geymt í skólan-
um. Bið ég umrædda kennara
afsökunar á þessari fávisku minni
og vona að þeir taki ekki til sín
persónulega það sem á eftir kem-
ur.
Það kom fram í þessum um-
ræðum, að ekki er um samræmda
vinnubók að ræða, og að kennar-
ar leitast því við að verða sér úti
um efni til að nota í kennslu-
stundum. Það er því mjög fróð-
legt að velta því fyrir sér hvers-
vegna ekki þykir ástæða til að
líma yfir erlenda texta þegar ljós-
rituð eru verkefni fyrir for-
skólanemendur. Það er mjög al-
varlegt mál ef sofandaháttur
þeirra sem eiga að sjá um kennslu
barna okkar er orðinn svo mikill
að það er ekki gerður greinar-
munur á íslensku máli og ensku.
Sú spurning vaknar hvort hér
sé um að ræða tilfelli sem tengist
Suðurnesjum einum, eða að
stjórn menntamála sé almennt
sofandi. Getur það verið að lang-
varandi nálægð við herstöðina
hafi sljóvgað svo dómgreind al-
mennings að foreldrar og þeir
sem að skólamálum standa, sjái
ekkert athugavert við að erlendir
textar séu á þeim verkefnum sem
notuð eru fyrir börn sem eru að
byrja sína skólagöngu?
Nú þegar kosningaloforðin
ykkar dansa fyrir augum okkar, í
málgögnum ykkar, í dreifiritum
og bæklingum myndskreyttum í
öllum regnbogans litum og í sjón-
varpinu.
f hljóðvarpinu glymur áróður-
inn í eyrum okkar á rás 1 og meira
að segja í FM stereó á rás 2. Þá
munum við leigubflstjórar eftir
einnar og hálfrar mínútu fundi
borgarstjórnar strax eftir sl. ára-
mót þar sem þið framlengduð án
umræðu leyfi Sendibfla hf. á
Steindórsplani til ólöglegra
mannflutninga gegn gjaldtöku til
eins árs til viðbótar, þvert ofan í
öll lög, þvert ofan í undirréttar-
dóm, þvert ofan í hæstaréttar-
dóm. Sennilega þakka bifreiða-
stjórar á öðrum sendibílastöðv-
um ykkur ekki heldur. Eftir
þessu munum við leigubílstjórar
og fjölskyldur við kjörborðið 31.
maí nk.
Ég veit að ég tala fyrir hönd
fjölmargra starfsbræðra minna.
Hvorki með þökk né virðingu.
Kveðjurnar geymum við til kjör-
dags.
Reykjavík 28. maí 1986,
Agnar Breiðfjörð Kristjánsson
leigubifreiðastjóri,
Hraunbæ 12a.
Keflavík 25. maí 1986
Reynir Sigurðsson
18 SÍÐA - ÞJÖÐVILJINN Föstudagur 30. maí 1986