Þjóðviljinn - 11.11.1986, Blaðsíða 4

LEIÐARI
Sögulegum aöalfundi miöstjórnar Alþýöu-
bandalagsins lauk á sunnudaginn. Meö honum
má segja að barátta flokksins fyrir næstu al-
þingiskosningar sé hafin af krafti. Þar voru
lagöar þær línur sem barátta komandi mánaöa
mun fylgja.
Á fundinum voru samþykktar nýjar áherslur
sem mjnu setja verulegt mark á stefnu flokksins
og störf á komandi misserum. Og þaö er rétt aö
undirstrika, aö sá nýi tónn sem sleginn var á
fundinum átti djúpan og almennan hljómgrunn
á meðal miöstjórnarmanna hvaöanæva aö af
landinu. Meðal þeirra ríkti víðtæk samstaða um
aö ydda stefnuna, gera hana markvissari, sam-
tímis því aö gerðar voru merkar áherslu-
breytingar aö undangengnum miklum og alvar-
legum umræöum, sem mikill fjöldi fundar-
manna tók þátt í.
Þetta sýnir, aö innan Alþýöubandalagsins rík-
ir nú skilningur á því aö þaö þarf aö opna flokk-
inn fyrir kröfum nýrra tíma. Þar er vilji fyrir því að
aðlaga hann aö þjóöfélagi, sem er sífelldum
breytingum undirorpiö, og kallar því á ný vinnu-
brögö.
Helstu niöurstööur miöstjórnarfundarins voru
í meginatriðum þrjár:
í fyrsta lagi var lögð fram ítarleg greinargerð
um efnahags- og atvinnumál, sem verið hefur í
stöðugri vinnslu innan flokksins í hartnær tvö ár.
Færustu sérfræðingar hafa þar lagt gjörva hönd
aö verki, og tæpast hefur nokkur stjórnmála-
flokkur á íslandi lagt jafn traustan grunn aö
Ný jafnaðarstjóm
stefnumótun í efnahags- og atvinnumaium.
Þetta er í rauninni einskonar þjóðhagsáætlun
AB og þaö er sérstök ástæöa til aö fagna þess-
um áfanga.
í annan staö markaði fundurinn skelegga
stefnu um einangrun og brottför ameríska hers-
ins. Kjarninn í stefnunni er sá, að umsvif hers-
ins veröi skipulega takmörkuö, dregið úr mann-
afla og tækjabúnaði, og herinn smám saman
einangraður menningarlega og efnahagslega.
Samfara þessu verði svo hrint í framkvæmd
öflugri áætlun um uppbyggingu atvinnulífs á
Suðurnesjum. Það er ekki hægt aö horfa fram
hjá þeirri staöreynd, aö herinn veitir fjölda
manns á Suöurnesjum atvinnu. Einungis meö
því aö treysta atvinnulíf í héraöinu er hægt aö
veita því fólki annars konar atvinnu þegar herinn
fer, og krafan um brottför hersins veröur því
aöeins trúveröug að Alþýðubandalagið bendi á
leiðir í þeim efnum.
í þriöja lagi var svo gerð söguleg samþykkt
um að stefna beri aö því aö sameina jafnaðar-
og félagshyggjumenn allra flokka í næstu ríkis-
stjórn, sem yröi sannkölluð ný jafnaðarstjórn.
Jafnframt er því ótvírætt hafnað aö Alþýöu-
bandalagiö taki þátt í einhvers konar ríkisstjórn
meö Sjálfstæöisflokkinn innanborös. Þannig er
Alþýðubandalagið oröiö eini valkostur þeirra,
sem vilja við næstu kosningar tryggja aö íhaldiö
sitji ekki lengur að landsstjórninni.
Þaö er Ijóst, að nú blasir viö aö Sjálfstæðis-
flokkurinn hyggst sitja áfram í ríkisstjórn, annaö
hvort meö aðstoð Framsóknarflokksins eöa Al-
þýöuflokks. Eini valkosturinn við slíkt mynstur,
þar sem Sjálfstæöisflokkurinn væri þungamiðj-
an í stjórnarsamstarfi, er ný jafnaðarstjórn.
Þaö er rétt að minna á, aö 1971 fékk stjórnar-
andstaðan, sem þávar Alþýðubandalag, Fram-
sókn og Samtök frjálslyndra og vinstri manna,
hreinan meirihluta í kosningum. í kjölfariö uröu
sannkölluð straumhvörf í öllum hinum helstu
málum sem snerta velferð þjóöar.
Að látinni samstjórn Framsóknar og íhalds
1978 skorti ekki nema þrjá þingmenn upp á
hreinan meirihluta A-flokkanna. Og nú sýna
skoðanakannanir ótvírætt aö nýr sigur stjórnar-
andstööuflokka sem kenna sig viö félagshyggju
og jöfnuö, A-flokkanna og Kvennalista gæti aö
loknum næstu kosningum leitt til myndunar
nýrrar jafnáðarstjórnar. Meginverkefni slíkrar
stjórnar yröfaö nýta góöæriö til að jafna lífskjör
íslendinga svo um munaði. Einmitt vegna góö-
ærisins og þeirra möguleika sem þaö felur í sér,
er svo. mikilvægt aö jafnaðarmenn í öllum flokk-
um geri sér grein fyrir því sögulega tækifæri
sem nú blasir við.
Vilji menn leggjast gegn ríkisstjórn sem hefur
Sjálfstæöisflokkinn aö þungamiöju er í rauninni
enginn valkostur nema aö styöja slíka jafnaöar-
stjórn.
En þá skulu menn gera sér grein fyrir því aö
ný jafnaðarstjórn veröur aldrei aö veruleika,
nema Alþýöubandalagiö vinni mikinn sigur í
næstu kosningum. - ÖS
KLIPPT OG SKORID
Friður og
mannréttindi
Reykjavíkurbréf Morgun-
blaðsins um síðastliðna helgi
fjallar að mestu leyti um sambúð-
arvanda risaveldanna og líkur á
því, að þau geti samið sín á milli
um meiriháttar niðurskurð kjarn-
orkuvígbúnaðar. Höfundur
Reykjavíkurbréfs grípur til þess,
að efast um gildi samninga við
Sovétmenn um vígbúnað á þeirri
forsendu fyrst og fremst, að
Sovétmenn virði ekki mannrétt-
indi. Þennan vanda orðar höf-
undur Reykjavíkurbréfs á þessa
leið:
„Ráðamenn Sovétríkjanna
hafa undirritað alþjóðasamninga,
sem skuldbinda þá til að virða
mannréttindi, en þeir samningar
eru dauðir bókstafir. Má þá ekki
alveg eins búast við því að sama
gildi um afvopnunarsamninga?“
Það skal ítrekað hér, að við
Þjóðviljamenn höfum síður en
svo eitthvað á móti því að friðar-
mál og mannréttindi séu saman
tengd. Þegar ágætur kaþólskur
biskup í Brasilíu, Helder Cam-
ara, var nefndur til friðarverð-
launa (og fór þá ekki sem skyldi)
-þá reyndum við hér á blaðinu að
blása til herferðar sem kalla
mætti ekki óviturlegrar nafni en
þessu hér: „Friður er meira en
vopn þegi“.
En á hitt er að líta, að við búum
í heldur leiðinlegum heimi. Ætli
það séu ekki hundrað og sextíu
eða sjötíu ríki í Sameinuðu þjóð-
unum, og öll hafa þau undirritað
göfuga mannréttindaskrá - síðan
getur hver sem er skemmt skratt-
anum í sjálfum sér við að safna
dæmum um að mannréttindin
sem Sameinuðu þjóðirnar telja
sig byggja á séu ekki virt í sæmi-
legum mæli nema af þriðjungi að-
ildarríkja eða svo.
Okkar skylda
Og hvað skal þá gera? Fallast á
það fyrirfram, að í stofnskrá
Sameinuðu þjóðanna hafi mark-
ið verið sett svo hátt, að ósk-
hyggjan geti aldrei komist í sæmi-
leg tengsli við veruleikann? Nei.
Hinn möguleikinn er alltaf fyrir
hendi að nota þá „varaþjónustu“
við mannréttindamál, sem öll að-
ildarríki SÞ hafa gengist undir, til
þess að trufla ró hinna valdglöðu,
til að nota þann vettvang sem al-
þjóðleg samtök eru til að létta
hlutskipti þeirra sem rangindum,
ofbeldi og pyntingum sæta.
Öllum ber okkur skylda til að
hafa okkur í frammi í þessum
málum. Og fer þá best á því, að
hver geri það sem sýnist erfiðast -
að róttækir sósíalistar hafi uppi
kröfur um málfrelsi og samtaka-
frelsi og fleira gott og nauðsyn-
legt einmitt í þeim ríkjum sem
kenna sig við byltingu og sósíal-
isma. Eins fer vel á því, að borg-
aralegir lýðræðissinnar hafi sig
öðrum fremur í frammi, þegar til
dæmis tvíflokkaþingræði er haft
að yfirbragði til þess að fela
grimma réttindasviptingu sem
m.a. brýst fram í því, að einka-
lögreglu hinna ríku eru gefnar
frjálsar hendur um að kveða nið-
ur „gagnrýni" hinna fátæku með
morðum, nauðgunum og brenn-
um.
Að fylgja eftir
En þá er komið að seinni hlut-
anum í spurningunni: „Má ekki
alveg eins búast við því að hið
sama gildi um afvopnunarsamn-
inga?“
Þetta er mjög athyglisverð
spurning. En hvort sem mönnum
líkar betur eða verr þá telur þessi
Klippari hér að það sé ekki jafn
erfitt að fylgja eftir ákvæðum um
vígbúnað og um mannréttindi.
Því miður eru mannréttinda-
mál ekki aðeins partur af siðferð-
islegri tvísýnu: Vesturveldin
segja, að sá sem ekki fær að birta
skoðanir sínar á prenti sé mann-
réttindum sviptur - og Austan-
verar svara með því að segja, að
sá sem hefur verið atvinnulaus
lengi sé svo illa kominn í mann-
réttindamálum, að honum detti
ekki málfrelsi í hug.
Báðir hræsna - hvor með sín-
um hætti.
En það ætti út af fyrir sig ekki
að koma í veg fyrir að hægt sé að
semja um afvopnunarmál.
Afvopnunarmál hafa, þrátt
fyrir allt, þann kost, að þegar
menn velta fyrir sér líkum á því,
að samið verði um þau, þá geta
þeir að minnsta kosti huggað sig
við það, að þar er um að ræða svið
þar sem miklu auðveldara er að
prófa framkvœmd samkomulags
en á þeim mikilvægu og nauðsyn-
legu sviðum sem snúin eru saman
úr hinum „mannlegu þáttum“
mannréttindavandans.
Tökum dæmi. Borin er fram
djörf tillaga, sem gerir ráð fyrir
því, að á nokkrum árum sé niður
skorinn um helming eða svo allur
kjarnorkuvígbúnaður. Gorbat-
sjof hefur talað á þessum nótum,
og gamlan hund í blaðamennsku
minnir, að Georg Kennan,
bandarískur sendiherra í Dehli
og víðar, hafi reifað svipaðar
hugmyndir hér áður fyrr. Þetta er
gott og blessað og jákvætt. Og
spurningin er þá fyrr og síðar
þessi: er hægt að skapa það eftirlit
með niðurskurði kjarnorkuvíg-
búnaðar, sem báðir treysta?
Vesturveldin hafa lengi haldið
því fram, að hér stæðu aðilar
ójafnt að vígi. f Natóríkjum fái
friðarhreyfingar að safna upplýs-
ingum um allskonar atómstöðvar
og efla til mótmæla gegn þeim.
Meðan friðarsinnar í Sovétblökk-
inni fái aðeins að mótmæla þeim
sömu vopnabúrum fyrir vestan.
Við skulum viðurkenna það fús-
lega - þessi munur er til, þótt
hann sé sem betur fer ekki eins
hrikalegur og áður fyrr. Líka í
Austur-Evrópu er að skapast al-
menningsálit sem ekki tekur til-
kynningar herstjóra góðar og
gildar. En mestu skiptir þó, að
fjarskiptatækni nútímans hefur
sem betur fer þrengt kosti hins
persónulega og siðferðilega mats
- eða réttara sagt: styrkt það með
raunverulegum eftirlitsmögu-
Ieikum, sem einnig vestrænir
sérfræðingar eru reiðubúnir til að
viðurkenna þegar vel liggur á
þeim.
DJÓÐVIIJINN
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis
og verkalýöshreyfingar
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Þráinn Bertelsson, össur Skarphéðinsv
son.
Fróttastjórl: Lúðvík Geirsson.
Blaðamenn: Garðar Guðjónsson, Ingólfur Hjörleifsson, Kristín Ólafs-
dóttir, Magnús H. Gíslason, Mörður Árnason, Ólafur Gíslason.
Sigurður A. Friðþjófsson, Valþór Hlöðversson, Vilborg Davíðsdóttir,
Víðir Sigurðsson (íþróttir), Ingvi Kjartansson (Akureyri)
Handrita- og prófarkalesarar: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar.
Ljósmyndarar: Einar Ólason, Sigurður Mar Halldórsson.
Útlitsteiknarar: Sævar Guðbjörnsson, Garðar Sigvaldason.
Framkvæmdastjóri: Guðrún Guðmundsdóttir.
Skrifstofustjóri: Jóhannes Harðarson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Magnús Loftsson.
Auglýsingastjóri: Sigríður Hanna Sigurbjörnsdóttir.
Auglýsingar: Ásdís Kristinsdóttir, Guðbergur Þorvaldsson, Olga
ðíausen, Guðmunda Kristinsdóttir.
Símvarsla: Katrín Anna Lund, Sigríður Kristjánsdóttir.
Hú8móðir: ólöf Húnfjörð.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Afgreiðslustjóri: Hörður Oddfríðarson.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, ólafur Björnsson.
Útkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavik, simi 681333.
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í jausasölu: 50 kr.
Helgarblöð: 55 kr.
Áskriftarverð a mánuði: 500 kr.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN , Þriðjudagur 11. nóvember 1986