Þjóðviljinn - 22.02.1987, Blaðsíða 11

#||| ^
„Héðinn vildi þetta“ og hér sóst að honum varð að vilja sínum: Alaskaösp (
Hafurshöfða. Óli Valur Hansson virðir hana fyrir sór. Mynd: Sibl.
Hafurshöfði
Við höfðum ekki trú á þessum stað
en Héðinn vildi þetta
Jónas Jónsson, búnaðarmálastjóri og varaformaður Skf. (slands segir fundar-
mönnum frá því hversu óátlitlegt það þótti að hefja skógrækt í Höfða, þegar
Héðinn og Guðrún fluttu þangað. Mynd: sibl.
Þeir, sem setið hafa aðalfundi
Skógræktarfélags (slands
vita að þar er ætíð fléttað
saman gamni og alvöru, að
ógleymdum þeim fróðleik,
sem þarerjafnan að fá. Fund-
arstörfin sjálf dreifast á þrjá
daga en einn dagurinn fer, að
hlutatil, íkynnisferðumná-
grennið, og þá einkum til að
skoða eitthvað skógarkyns.
Að kvöldi þess dags efna svo
heimamenn til meiri háttar veislu
fyrir fundargesti og eru þá flutt
skemmtiatriði af ýmsum toga,
meðan setið er undir borðum.
Söngur er ávallt í miklum háveg-
um hafður á þessum manna-
mótum.
Eins og alþjóð ætti nú orðið að
vita var síðasti aðalfundur Skóg-
ræktarfélagsins haldinn í Hótel
Reynihlíð í Mývatnssveit. í þeirri
sveit eru bæði Þorgrímur Starri
og Kísilgúrverksmiðjan. Og þó
að ég vilji nú svo sem ekki vera að
agnúast út í það fyrirtæki þá þykir
mér þó verulega vænna um
Starra. Mér finnst hann ein-
hvernveginn meira í ætt við
landið. En nú er ég kannski að
fara út í aðra sálma en ætlunin
var. Það hæfir líklega betur að
fara að búa sig í ferðalagið.
Upp úr hádegi tók fólk að tín-
ast út í bílana. I hverjum bfl var
leiðsögumaður. í „mínum“ bfl
var það Hjörtur Tryggvason frá
Laugabóli og vissi hann flest, sem
viðkom náttúrufari Mývatns-
sveitar. Áfangastaðir okkar
skyldu vera tveir: hin margumtal-
aða og umdeilda Kröfluvirkjun
og Höfði.
Fyrst var haldið að virkjuninni
og gengið þar um garða. Menn
skoðuðu háreist húsakynnin og
hlustuðu á ærandi véladyninn, -
nema Sveinbjörn allsherjargoði.
Ég held að hann hafi ekki litið
þama inn fyrir dyr. Sennilega
hugnaðist honum betur vopna-
glamrið í Valhöll, ef hlusta þarf á
fiávaða á annað borð - og svo að
hinu leytinu kyrrðin á Draghálsi.
Mikið skil ég hann vel.
Svo var haldið á Höfðann. Það
er mikill unaðsreitur, sem á sér
skemmtilega og merka sögu. ís-
leifurSumarliðason, skógarvörð-
ur á Vöglum í Fnjóskadal, hefur
tekið saman ágrip af sögu Höfð-
ans og ræktunarinnar þar og
verður stuðst við það hér.
Hafurshöfði, en svo heitir
hann fullu nafni, er hár kletta-
höfði, sem gengur fram í Kálfa-
strandarvoga og tengist megin-
Iandinu með mjóu eiði. Höfðinn
er norðanlega í landi Kálfa-
strandar. Var landið að hluta til
keypt en að öðru leyti tekið á
erfðafestu. Árið 1912 byggði
Bárður Sigurðsson þarna bæ og
nefndi Bárðarbás. Báður var
listamaður og hinn mesti hugvits-
maður. Veggir bæjarins bera
glögg merki handbragðs Bárðar.
Þeir eru úr höggnu hellugrjóti,
snilldarlega hlaðnir og standa
enn.
Bárður var einsetumaður og
þótti lítið upp á kvenhöndina. Því
kvað Þura í Garði:
Smíðað hefur Bárður bás,
býr þar sjálfur hjá sér.
Hefur til þess hengilás
að halda stúlkum frá sér.
En svo gerðist það, að Bárður
trúlofaðist ungri stúlku, sem mun
hafa átt heima á Kálfaströnd. Að
því kom, að hún varð ófrísk og er
ekki tiltökumál. Þá sagði Þura:
Prengist senn í Bárðar bás,
bráðum fceðist drengur.
Hefur bilað hengilás,
hespa eða kengur.
Árið 1930 verða kaflaskipti í
sögu Höfða. Þá selur Bárður býli
sitt Héðni Valdimarssyni, alþing-
ismanni. Síðan gerist það, að 6
árum síðar selja eigendur Kálf-
astrandar, ísfeld Einarsson og
Valdimar Halldórsson, Héðni
Valdimarssyni, á erfðafestu um
ótakmarkaðan tíma, lóð þá á
Hafúrshöfða, sem Bárður notaði
áður, samkvæmt tímabundnum
samningi. Stærð þessa lands er
um 19 dagsláttur og skyldi árgjald
af lóðinni vera 50,00 kr.
Og enn verða þarna þáttaskil
1970. Þá afhendir ekkja Héðins
Valdimarssonar, frú Guðrún
Pálsdóttir, Skútustaðahreppi að
gjöf allt erfðafestuland sitt á Haf-
urshöfða og að auki 8 dagsláttur
af eignarlandi sínu. í gjafabréfinu
er kveðið svo á, að gefandinn
haldi eftir einum til tveimur hekt-
urum af landinu og hafi óhindr-
aðan umferðarrétt að bústað sín-
um eftir vegi þeim, sem þangað
liggur. Þessa rausnarlegu gjöf gaf
frú Guðrún Pálsdóttir til minn-
ingar um eiginmann sinn, Héðin
Valdimarsson, og einnig þau
Þuru Árnadóttur í Garði í Mý-
vatnssveit og Hörð Jónsson frá
Gafli í Reykjadal, en þau voru
þeim hjónum Héðni og Guðrúnu
mjög innan handar við gróður-
setningu plantna og umhirðu alla
á umráðasvæði þeirra á Höfða. í
gjafabréfinu er tekið fram, að
Skútustaðahreppi sé aðeins
heimilt að nota landið til ræktun-
ar og skuli jafnframt viðhalda
þeirri trjárækt og vernda, sem
þar er. Ekki má hreppurinn selja
eða leigja lóðir úr landinu né
leyfa þar tjaldstæði.
Héðinn Valdimarsson hóf
gróðursetningu í Höfða árið
1934. Var þá plantað þar birki úr
Bæjarstaðaskógi og frá Hall-
ormsstað. Verulegur skriður
komst þó ekki á þetta ræktunar-
starf fyrr en árið 1937. Þá plant-
aði Þura í Garði birki og lerki hér
og þar um Höfðann. Rauðgrenið
á norðanverðum Höfðanum var
gróðursett 1948. Skógarfuran á
árunum 1950-1958. Lerkið, sem
er neðan gangstígsins að vestan,
var gróðursett 1951,1500plöntur
alls. Lerkið sunnan í Höfðanum
var hinsvegar gróðursett 1956.
Alaskaöspin niður við vatnið er
trúlega 20 ára gömul. Alls er talið
að gróðursettar hafi verið í landið
um 50 þús. trjáplöntur.
Héðinn Valdimarsson kom sér
þarna upp húsi. Á því var enginn
suðurgluggi. Héðni þótti sem
þarna ætti að vera trjágróður.
Það frétti Pétur Jónsson í Reyni-
hlíð, færði Héðni tvær birkiplönt-
ur og gróðursetti sunnan við hús-
ið. Voru þær þá um 1 m. á hæð.
önnur er nú búin að vera en hin
lifir enn góðu lífi eftir 53 ár, íðil-
fagurt tré.
Skógræktarmenn höfðu ekki
mikla trú á því að þessi trjárækt-
arstarfsemi Héðins og hans fólks
þarna á Höfðanum bæri umtals-
verðan árangur. Þeir vissu að
landið er þurrt, liggur hátt yfir sjó
og úrkoma lítil. Þegar fulltrúar á
aðalfundi Skógræktarfélags ís-
lands, sem haldinn var í Mývatns-
sveit árið 1956, komu í Höfða
sagði Hákon Bjarnason, fyrrver-
andi skógræktarstjóri: „Við
höfðum ekki trú á þessum stað en
Héðinn vildi þetta.“ Og Hafurs-
höfði brást ekki vonum Héðins.
Þess er áður getið að þau Þura í
Garði og Hörður frá Gafli hafi
unnið að ræktunarstarfinu með
þeim Héðni og Guðrúnu. Þura
vann þarna frá upphafi og til árs-
ins 1941. Þá tók Hörður við og
vann hjá þeim hjónum til æviloka
1968. Fyrstu árin eftir að Skútu-
staðahreppur tók við umsjón
m'eð staðnum sá lausráðið fólk
um eftirlit og umhirðu en starfs-
menn Skógræktar ríkisins á
Vöglum unnu talsvert að grisjun
á árunum 1970-1978. Síðastliðin
10 ár hefur svo Hildur Jónsdóttir
frá Geiteyjarströnd haft á hendi
umsjón og umhirðu. Hún hefur
gróðursett þar fjölær blóm, ýmsa
runna og trjátegundir, sem þar
voru ekki fyrir og þar með aukið
á hina sérstæðu fegurð Höfðans
og fjölbreytni í gróðurfari. Það
kom því í hennar hlut að taka nú á
móti skógarmönnum og leiða þá
um þessa Paradís.
Héðinn Valdimarsson var stór-
brotinn stjórnmálamaður og
höfuðkempa. Hann barðist af
hyggindum og harðfylgi í senn
fyrir bættum kjörum þeirra, sem
áttu undir högg að sækja í þessu
þjóðfélagi. Honum var reistur
minnisvarði við verkamanna-
bústaðina í Reykjavík, en bygg-
Gestur Skógræktarfélags Noregs er ætíð á aðalfundum
Skf. Islands. Núna var það Vilhelm Elsrud, - á miðri
mynd - sem nýverið hætti framkvæmdastjórn eftir.25 ár í
starfinu. Þetta var fimmta heimsókn hans til íslenskra
skógræktarmanna. Hér ræðir hann við ísleif Sumarliða-
son, til v. og Pál Guttormsson, t.h. Mynd: sibl
ing þeirra var eitt af hans hj artans
málum. Sjálfur reisti hann sér,
ásamt Guðrúnu konu sinni, þann
minnisvarða norður í Mývatns-
sveit, sem óskipta aðdáun vekur
hjá öllum þeim, sem hann fá
augum litið.
Gamalreyndir og margvísir
skógræktarmenn höfðu ekki
mikla trú á því að trjáplöntunum í
Höfða yrði langra lífdaga auðið.
En Héðinn og Guðrún höfðu
trúna. Sagt hefur verið að hún
flytji fjöll. Ekki er óeðlilegt að
þeir, sem ganga nú um Hafurs-
höfða hallist að þeirri skoðun.
Hitt er og einnig athyglisvert að
starfið á Höfða hefur sannað að
unnt er að rækta hér skóg með
góðum árangri jafnvel þar sem
ýmislegt þykir bresta á um ytri
skilyrði. Natni og góð umhirða
sýnist þar þyngri á metum.
-mhg
Afmælisgestir: Hér safnast saman þeir, sem voru líka á aðalfundi Skógræktarfélags íslands í Reykjahiíð 1956. Aftari röð
frá v.: Ólafur Vilhjálmsson, Isleifur Sumarliðason, Haukur Ragnarsson, Jón Birgir Jónsson, Brynjar Skarphéðinsson.
Fremri röð frá v.: Sigurður Blöndal, Sigurlaug Sveinsdóttir, Jóhann Þorvaldsson, Helga Guðmundsdóttir, Þorsteinn
Davíðsson, Snorri Sigurðsson. Mynd: J.J.
Útibú Útvegsbankans aö Laugavegi 105
var opnað 23. febrúar 1957.
Þá voru starfsmenn 'aðeins 2.
í dag eru starfsmenn 22 talsins og í tilefni af 30 ára
afmælinu bjóðum við öllum viðskiptavinum bankans að líta
inn til okkar einhvern næstu daga og drekka hjá okkur
afmæliskaffi.
VERIÐ tUARTMLEGA VELKOMIN
í ÚTVEGSBANKANN VIÐ HLEMM
Afmæliskaffi mánudag, þriðjudag og miðvikudag.
ÞÖKKUM VIÐSKIPTIN í 30 ÁR.
ÚTVEGSBANKIÍSLANDS
Laugavegi 105
10 SfÐA - ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 22. febrúar 1987
Sunnudagur 22. febrúar 1987 ÞJÓÐVILJINN — SlÐA 11
GYLMIR/SlA