Þjóðviljinn - 22.02.1987, Blaðsíða 17

Með sextán hug-
myndir í skúffunni
Friðrik Þór Friðriksson: Ánœgður með viðbrögðin við myndinni.
Gagnrýnendur mœttu vera faglegri í skrifum sínum
Um síðustu helgi var ný íslensk
kvikmynd frumsýnd í Háskólabí-
ói, myndin Skytturnar eftir Frið-
rik Þór Friðriksson. Þetta er
fyrsta leikna kvikmyndin sem
Friðrik gerir en áður hefur hann
gert nokkrar myndir sem flokka
má undir bæði heimildarkvik-
myndir og tilraunakvikmyndir,
s.s. Rokk í Reykjavík, Eldsmið-
urinn, Kúrekar norðursins,
Hringurinn og Brennu-Njáls-
saga. Friðrik hlaut þrautseigju-
verðlaun kvikmyndagerðar-
manna fyrir stuttu, en það má
segja að Skytturnar séu eitt dæm-
ið um þrautseigju Friðriks, en þar
er hann að vinna úr hugmyndum
sem hann fékk strax á unglingsár-
unum. En eins og segir í kvik-
myndadómi í Þjóðviljanum ný-
verið þá sýnir Friðrik það með
Skyttunum að hann á hrós skilið
fyrir fleira en þrautseigjuna eina.
f heimi menningar og lista er
hann því tvímælalaust, að öllum
öðrum ólöstuðum, nafn vikunn-
ar. Friðrik var fyrst spurður að
því hvað honum fyndist um við-
brögðin við myndinni.
„Þau eru mjög góð, en það
hefði glatt mig ef gagnrýnendur
hefðu farið meira inní innviði
myndarinnar. Það er t.d. lítið
minnst á klippingu í umfjöllun
um myndina, en að verki eru ein-
ir af bestu klippurum á Norður-
löndum. íslenskar myndir eru yf-
irleitt mjög lítið klipptar. Þær eru
bara skeyttar saman.
Mér finnst vanta að
gagnrýnendur hér á landi veiti
kvikmyndagerðarmönnum að-
hald með faglegum skrifum.
Flestir þeirra gagnrýnenda sem
eru að skrifa í dag hafa áður gert
sig að fíflum með því að hrósa í
hástert drullulélegum myndum.
Þegar þeir skrifa vel um góðar
myndir tekur enginn mark á
þeim.“
Eru viðbrögð fólks við mynd-
inni í einhverju samræmi við það
sem þú áttir von á?
„Já...hjá flestum sem ég hef
talað við, en maður nær svo lítið
út til hins almenna áhorfanda."
Hvernig var tilfinningin að sjá
sköpunarverkið á frumsýning-
unni? Á stóra tjaldinu í Háskóla-
bíói?
„Það var mjög gott. Annars
komu viðbrögðin hjá liðinu mjög
á óvart."
Hvernig þá?
„Ég átti frekar von á því að fólk
myndi hlæja minna og finna því
meira fyrir vellíðunartilfinningu,
því um leið og maður tekur að-
alpersónurnar, þá Búbba og
Grím inn, þá líður manni vel.
Með byggingunni hafði ég meira
hugsað mér að skapa góða tilfinn-
ingu en að láta fólk hlæja, en ég er
að sjálfsögðu ekkert á móti því að
fólk hlæi.“
Hlátur endurspeglar nú oft
góða tilfinningu.
„Já, en við vissum ekki að við
værum að gera gamanmynd."
Skytturnar er þín fyrsta leikna
mynd. Var eitthvað sem kom þér
á óvart við þau vinnubrögð sem
þarf að beita við gerð slíkra
mynda?
„Nei...jú...Það voru þættir við
gerð hennar sem voru erfiðari en
ég átti von á. Til dæmis loka-
vinnslan, klippingin."
Þú sagðir einhvern tímann að
það að klippa myndina hefði ver-
ið eins og að drepa. Því hefði fylgt
mikill söknuður. Er það það sem
þú átt við?
„Já og líka það að klippingin
fór fram erlendis. Þá er maður
kominn í annað umhverfi og
sjónarhornið verður allt annað.“
En getur það ekki verið betra
að komast í ákveðna fjarlægð frá
verkinu?
„Nei það fannst mér ekki.
Fjarlægðin frá viðfangsefninu
verður of mikil. Ég geri þetta
aldrei aftur.“
Þú hefur haft hugmyndina að
myndinni í kollinum frá unglings-
árunum. Hvað heillar þig svona
mikið við viðfangsefnið?
„Mér finnst það bjóða uppá
myndrænar úrlausnir.“
Ein gagnrýnin á myndina er sú
að ekki hafi verið nógu vel byggt
undir lokasenuna í myndinni,
þ.e.a.s. þegar Búbbi og Grímur
sleppa sér alfarið lausum með
skotvopnin. Hvað hefur þú um
þetta að segja?
„Ég er ekki sammála þessu. Ég
taldi nógu vel byggt undir atriðið,
en svo á þetta líka að vera tilvilj-
anakennt. I raunveruleikanum er
ákvörðunin um að skjóta út í loft-
ið tilviljunarkennd, sérstaklega
ef menn gera það í ölæði. Þá segj-
ast þeir oft t.d. ekkert muna hvað
olli því.“
Hvað er framundan? Ertu til-
búinn með næsta handrit?
„Maður verður nú fyrst að sjá
hvernig þessi mynd gengur...
Annars þá er ég með 16 hug-
myndir í skúffunni. Tvær þeirra
eru komnar eitthvað áleiðis í
' vinnslu.“
Ertu nokkuð til í að segja okk-
ur um hvað...?
Friðrik grípur frammí og neitar
um leið og hann hlær stríðnislega:
„En ég get sagt þér það að ég mun
halda áfram á sömu braut.“
Er líklegt að þú komir til með
að nota aðalleikarana í Skyttun-
um, þá Þórarin og Eggert, aftur í
mynd?
„Ég skaut karakterana sem
þeir léku í síðustu mynd svo ég
þyrfti ekki að gera Skytturnar
númer 2. En ég mun mjög líklega
nota þá aftur, þetta eru góðir
leikarar og þeim er margt til lista-
lagt þessum drengjum.“
—K.ÓI.
___________LEHDARI_______
Mótmœlum Dounreay
Áform breskra yfirvalda um að byggja endur-
vinnslustöð fyrir plútóníum, í Dounreay á
norðurströnd Skotlands hafa eðlilega vakið
mikinn ugg hjá þeim þjóðum sem stunda fisk-
veiðar á hafsvæðum sem eru í hættu ef slys yrði
í endurvinnslustöðinni.
Plútóníum er talið hættulegasta efni sem til er
en samkvæmt áætluninni á að auka vinnsluna
úr 5 tonnum í 80 tonn á ári. Hafstraumar fyrir
utan Norður-Skotland liggja upp að ströndum
íslands, svo þetta mál varðar okkur mikið. Hér
er ekki um innanríkismál í Bretlandi að ræða,
heldur er hér um að ræða mál sem skiptir allar
þjóðir Norður-Atlantshafsins máli. Mengunin
virðirengin landamæri einsog slysið íTsjernóbil
sýndi.
Stjórnarfundur Verkalýðshreyfingarinnar í N-
Atlantshafi íjanúarsl. mótmælti þessum áform-
um harðlega. Þá hafa íbúar nágrannabyggðar-
laga Dounreay og eyjanna í grennd mótmælt.
Norskir sjómenn söfnuðu á sl. ári yfir 100 þús-
und undirskriftum gegn endurvinnslustöðinni
og íbúar Shetlandseyja og Orkneyja telja af-
komu sinni stefnt í mikla hættu.
Vinnan, málgagn ASÍ, fjallar um þetta mál í
síðasta tölublaði sínu. Þar kemur fram að Matt-
hías Mathiesen, utanríkisráðherra, hefur leitað
umsagna Geislavarna ríkisins, siglingamála-
stjóra, Hafrannsóknunastofnunar og Magnúsar
Magnússonar, um þetta mál. Þessir aðilar
munu hafa skilað ráðherra sameiginlegu áliti. í
því kemur fram að það taki um 4-5 ár fyrir meng-
un frá verksmiðjunni að berast til íslands.
í Windscale á Vesturströnd Bretlands er
endurvinnslustöðin Sellafield. Mengun frá
henni hefur haft mjög alvarlegar afleiðingar á
lífríkið í írska hafinu, auk þess sem íbúar í ná-
grenni stöðvarinnar hafa orðið fyrir óbætanlegu
heilsutjóni vegna geislavirkra úrgangsefna,
þeirra á meðal fjöldi barna.
Breska fiskimálaráðuneytið lét fara fram
mælingar í N-Atlantshafi árið 1982 og fundust
þá m.a. geislavirk úrgangsefni, sesíum, ættuð
frá Sellafield, á hafsvæðinu norður af íslandi.
Það er því langt því frá að íslendingar séu í
öruggri einangrun hér norður í Ballarhafi. Við
sluppum með skrekkinn þegar slysið í Tsjernó-
bil varð en ef slys ætti sér stað í þeirri verksmiðju
sem nú er fyrirhuguð í Dounreay, gæti svo farið
að undirstöðuatvinnuvegur okkar yrði að engu
gerður.
Hallur Magnússon, formaður ungra Fram-
sóknarmanna skrifar kjallaragrein í DV á
fimmtudag þar sem hann útnefnir Dounreay
sem ógnvald íslands nr. 1. Hann segir þá sem
halda því fram að kjarnorkan sé örugg geta allt
eins haldið því fram að jörðin sé flöt. Arið 1984
urðu 194 kjarnorkuslys við kjarnorkuverið í Do-
unreay og átta þeirra voru skilgreind sem alvar-
leg slys og frá 1977-1984 urðu 1262 slys í ver-
inu, þar af 41 alvarlegt.
Slysahættan af endurvinnslustöðinni er tví-
þætt. Annarsvegar er hætta á að geislavirk úr-
gangsefni leki út í umhverfið og hafið og berist
með hafstraumnum hingað norður að Islands-
ströndum.
í hinn stað er það hættan sem skapast í
norðurhöfum vegna flutninga plútóníums til
stöðvarinnar, en það verður flutt með skipum að
norðurströnd Skotlands. Það er kunnara en frá
þurfi að segja að skipsskaðar á þessum slóðum
eru alls ekki sjaldgæfir.
Samgönguráðherra hefur haft forgöngu um
að taka þetta mál upp innan ríkisstjórnarinnar
og hefur falið íslenskum vísindamönnum að
koma okkar sjónarmiðum í þessu máli á fram-
færi. ( sumar verður haldinn aðalfundur París-
arsamningsins, sem fjallar um varnir gegn
mengun sjávar og verður byggingu endur-
vinnslustöðvarinnar í Dounreay eflaust mót-
mælt þar.
Hér er um að ræða mál sem varðar alla þjóð-
ina og er bara að vona að okkur beri gæfa til að
standa einhuga að mótmælum vegna þessa
glapræðis Breta, sem stofnar tilveru okkar hér á
Islandi í stórhættu.
-Sáf
Sunnudagur 22. febrúar 1987 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 17