Þjóðviljinn - 22.02.1987, Blaðsíða 13

GL4ETAN
GLÆTAN
Hannes
fimm!
Stuttspjall við Hannes Hlífar, fimmfaldan
Norðurlandameistara ískák
Það bartil um þær mundir:
Róbert James Fischerog
Bóris Spasský sátu að tafli í
Laugardalshöll.Áöðrumstað
í borginni var í heiminn borinn
drengur sem var vatni ausinn
og skírður Hannes Hlífar.
Róbert James varð að vísu
heimsmeistari í Laugardalshöll-
inni en hefur ekki teflt upp frá
því. Og aldrei hefur stjarna Bór-
isar skinið jafn skært eftir þetta.
En drengurinn sem fæddist á
meðan á þessum ósköpum stóð
lærði mannganginn og hefur ekki
látið staðar numið upp frá því. Á
dögunum varð hann til að mynda
Norðurlandameistari - fimmta
árið í röð.
íslendingar eru mesta skák-
þjóð veraldar eins og allir vita.
Þar er miðað við hina handhægu
höfðatölu eða svo dæmi sé tekið:
Til þess að Sovétmenn stæðu
okkur jafnfætis þyrftu þeir að
koma sér upp um það bil 5937
stórmeisturum til viðbótar. Þar
fyrir utan eigum við fleiri stór-
meistara en hin Norðurlöndin
samanlagt.
En það er ekki bara gróska í
stórmeistararæktinni. Það er mál
þeirra manna, er gerst þekkja til,
að aldrei hafi verið samankomnir
á þessu landi jafn margir efnilegir
unglingar. Það er haft til marks
að eldri skákmenn og virðulegri
treysta sér varla til þess að taka
þátt í mótum lengur - af ótta við
að verða rúllað upp af einhverj-
um tíu ellefu ára gömlum pott-
ormi!
Og þeir voru þrír um daginn
sem náðu Norðurlandameistara-
titli, hver í sínum aldursflokki;
Hannes Hlífar, Héðinn
Steingrímsson og Þröstur Þór-
hallsson.
13 ára
á Reykjavíkur-
skákmóti
Ég spurði Hannes fyrst um
það, hvenær skákferill hans byrj-
ílAi
„Ég lærði mannganginn fimm
ára gamall og gekk í Taflfélag
Reykiavíkur þegar ég var átta
ára. Ég var níu ára þegar ég tók
þátt í fyrsta mótinu og árið eftir
tók ég í fyrsta skipti þátt í Norð-
urlandamóti, í flokki tíu ára og
yngri og vann“.
- Og þú hefur sigrað allar götur
uppfrá því?
„Já, það er nú orðin voðalega
lítil þjálfun í þessu núorðið, -
maður vinnur þetta alltaf".
Ég spyr um sterkasta skákmót
sem hann hefur tekið þátt í.
„Það var Reykjavíkurskák-
mótið núna síðast og svo íslands-
mótið á Grundarfirði. Ég byrjaði
íslandsmótið á því að vinna Jón
L. Árnason og gekk ágætlega í
fyrstu umferðunum. Um miðbik
mótsins tapaði ég nokkrum
skákum, en náði mér aftur upp og
fékk 6 vinninga af 11.
Á Reykjavíkurmótinu fékk ég
5!/2 af 11, eða 50%. Minnisstæð-
asta skákin var gegn Sævait
Bjarnasyni, égfékk góða stöðu út
úr byrjuninni og vann“.
- Hverjir eru uppáhalds skák-
mennirnir úr hópi íslensku stór-
meistaranna?
12 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 22. febrúar 1987
Glœtan
sá aldrei
til sólar
Skorað á Norðurlandameistarann í skák.
Giœtan bíður tœgri hlut. Hefði getað
mátað ef öðruvísi hefði verið leikið!
Allt þurfa menn nú að reyna á
sjálfum sér! Þess vegna fannst
tíðindamanni Glætunnar tilvalið
að skora á Norðurlandameistar-
ann í skák. Að vísu í þeim tilgangi
að meistarinn færi svo yfir skák-
irnar og sýndi hvar Glætunni fat-
aðist flugið. Skemmst er frá að
segja að taflmennskan var svo
slæm að engan meistara þarftil að
finna mistökin, - enda mátti tíð-
indamaðurinn fyrmefndi una því
að sjá þau jafnóðum.
Einvígi Harmesar og Glætunn-
ar fór 2-0, sem er alls ekki afleitt.
Það hafa til dœmis margir tapað
fleiri skákum fyrir honum...
i. EINVÍGISSKÁK:
Hvftt: GUetan
Svart: Hannes HKfar Stefánsson
Norræn vörn
1. e4 - dS 3. d4 - RxdS
2. exd - Rf6 4. Bc4 - ...
(Hér valdi Glætan sjaldgæft afbrigði,
að sögn Hannesar. Algengara er að
leikið sé Rf3 eða c4).
4. ... - Rc6 6. Re2 - Bg7
5. c3 - g6 7. Db3 - ...
(Þetta er ekki teórían, var það eina
sem um þennan leik var sagt...)
7. ... - e6 9. Bxc6 - bxc6
8. Bb5 - 0-0 10. c4? - ...
(Það er nóg að setja eitt spurningar-
merki við þennan leik, sagði Hannes
eftir skákina. í þessari stöðu er skást
að hrókera).
10. ... - Re7 H- Be3 - Rf5
(Svartur vinnur peð...)
12. Dd3? ...
(... og það hefði hvítur átt að sætta sig
við! Rc3 var skömminni skárra)
12- — - cS 14. Bf4 - e5
13. Ré2 - cxd
(Hér er staða Glætunnar orðin afar
slæm og nánast töpuð...)
15. Bg3 - Rxg3 17. Re4 - Hb8
16. hxg3 - Bf5
(Lokin þarfnast því miður ekki
neinna skýringa við).
18. b3 - Bxe4 23. Rf4?? - g5
19. Dxe4 - f5 24. Rd3 - gxh4
20. Rh4 - ÐxM 25. Rc5 - bxg3
21. Hxh4? - e4 26. Rd7?? - gxfi
22. 0-0-0 - d3 27. Rxh8 - e3
28. Hhl - e2 30. Hxfl!...
29. Kd2 - H=Ð
(Glætan gefst ekki upp!)
30. ... - exfl=D 32. g4 - Hxd7+
31. Rd7 - Hd8
(Hér tilkynnti svartur mát í næsta
leik)
33. Kc2 - Ddl
Mát!
Hannes næstum mátaður
- ef hann hefði leikið eitthvað
2. EINVÍGISSKÁK
Hvítt: Hannes HKfer Stefánsson
Svart: Ghetan
1. e4 - e5 3. Bc4 - Bc5
2. Rf3 - Rc6
(Staðan er í jafnvægi!)
4. c3 - d6 6. cxd4 - Bb4
5. d4 - exd4
(Hér hefði Glætunni verið nær að
hunzkast til b6)
7. Rc3 - Bg4 9. D5!? - Bxf3?!
8. 0-0 - Rf6
(Betra að leika riddaranum til e5).
10. gxf3 - ReS 11. Be2! - ...
(Ef hvítur hefði leikið 11. Da4+ -
Dd7 12. Dxb4 - Rxf3+ 13. Khl - Dh3
14. Bf4 - Rxh2 og mátar. Svartur
hefði semsagt mátað ef Hannes hefði
leikið svona. Hann gerði það ekki).
11....- Rh5????
(Skammt stórra högga á milli: Maður
fyrir borð).
12. f4 - Rxf4 14. Bg3?? - ...
13. Bxf4 - Df6??
(Hér var taflmennska Glætunnar far-
in að hafa áhrif á Norðurlandameist-
arannn. Hann gaf mann með 14.
Bxe5 - Dxe5 15. Da4+ og hirðir bisk-
upinn á b4!).
14. ... - 0-0-0
Skákinni lauk skömmu síðar, n.t. í
26. leik, með því að svartur varð mát.
Hannes vann þannig 2-0 eins og áður
er getið.
Lokaspurningin var: Hvað
viltu segja um þessa taflmennsku
hjá Glætunni? „Hmm... Það eru
nú æfingar tvisvar í viku hjé
Taflfélaginu, Grensásvegi. Þær
eru á þriðjudögum og
fimmtudögum. Éndilega drífðu
þig!“
Held mest upp á
ogDemosþenes
Ekki þarf vart að orðlengja um
það; mælskukeppni er einhver
vinsælasti parturfélagslífsins
hjáframhaldsskólunum. Alla
jafria mæta mörg hundruð nem-
endur þegar lið tveggja skóla
reyna með sér. Og það er nátt-
úrlega alveg sérstök stemmning
í kringum bestu ræðumennina.
Framhaldsskólamir hafa með sér
samtök, „Mælsku- og rökræðu-
keppni framhaldsskólanna á ís-
landi“ - skammstafað MORFÍS.
Keppnin er með útsláttarfýrirkomu-
lagi, rétt eins og bikarkeppni í fót-
bolta. Og nú eru einungis tvö lið
eftir, sem keppa til úrslita í Háskóla-
bíói þann 6. mars n.k. Þá á Mennta-
skólinn í Reykjavfk möguleika á því
að vinna til eignar forláta bikar, eftir
að hafa sigrað tvö síðustu ár. Lið
Fjölbrautarskólans í Garðabæ mun
aftur reyna að vinna þessa keppni í
fyrsta sinn.
Á leiðinni í úrslitin bar MR sigur-
orð af Fjölbrautarskólanum í Ár-
múla, Menntaskólanum við Sund
ogFjölbrautarskólaSuðumesja. FG
vann Samvinnuskólann á Bifröst,
framhaldsdeild, Menntaskólinn á
ísafirði og sat svo yfir í undanúrs-
litum af því að lið MH sagði sig úr
keppni.
I hvom liði em þrír ræðumenn
auk liðsstjóra og þrír dómarar gefa
síðan stig út frá ræðutækni og rök-
festu, svo eitthvað sé nefnt. Það
þykir semsagt umtalsverður heiður
að verða stigahassti ræðumaðurinn
og vitaskuld það sem alla dreymir
um þægar þeir standa í pontu.
Gott að eiga kredit
hjá Guði!
Hlugi Gunnarsson, liðsmaður í
hinni sigursælu sveit M.R. hefur í
ölhim þremur umferðunum hingað
til verið ræðumaður kvöldsins.
Hann á möguleika á því að fá fullt
hús ef hann stendur sig eins vel í
Háskólabíói í næsta mánuði og jafna
þar með met Helga Hjörvar.
Dlugi er fæddur árið 1967 á Siglu-
firði og var alinn þar upp til 15 ára
aldurs. Síðan hefur hann búið í
Hafnarfirði og numið í
Menntaskólanum í Reykjavík,
hvaðan hann útskrifast í vor. Þar til í
haust halði hann ekki komið nálægt
mælskukeppni svo orð sé á gerandi.
Þá var hann settur í lið gegn Versló í
vináttu- og æfingakeppni, sem MR
vann naumlega.
En ég hef aldrei heyrt
þátala!
Spjallað við
llluga Gunnarsson
mœlskumann úr M.R.
Alvara lífsins hófst svo þegar
dregið var til fyrstu umferðar
MORFÍS. MR lenti gegn F.Á. og
sigraði með yfirburðum. Og þar
varð Hlugi ræðumaður kvöldsins.
Og hvemig tilfinning var það?
„Það var mest undrun sem kom
fyrst en síðan fylgdi ánægjan í kjölf-
arið. Við vorum að vísu allir það
jafnir í liðinu að munurinn var varla
marktækur. Við lögðum til að sett
yrði innflutningsbann á vörur frá
Suður-Afríku. Afskaplega gott
efni“.
Næst var það svo M.S. Urruæðu-
efriið var: „Skapaði Guð heiminn?"
M.R. sagði já og sigraði. Og Dlugi
ræðumaður kvöldsins.
- En skapaði Guð heiminn?
„Við getum alltjent ekki útilokað
það - og naér fannst nú betra að ver a
með því en á móti...“
- Svona upp á seinni tíma að
gera?
>rM, það er aHtaf gott að eiga kre-
Æt!“
Þar með var M.R. kominn í und-
anúrslit ag mætfi F.Á. rétt eins og í
fyrra. Þar lögðu þeir til að allir lands-
menn gengjust undir eyðnipróf. Þeir
sigraðu örugglega og enn varð Illugi
ræðumaður kvöklsins.
- Hversu heppilegt er það að
menn dragi umræðuefrii og tali með
því, burtséð frá eigjn skoðunum?
,JÉg sé ekki hvernig hægt væri að
framkvæma þessa keppni öðruvísi.
Auðvitað getur það haft vissar hætt-
ur í för með sér ef menn era famir að
ná mikilli leikni í að veija hvað sem
er og tala gegn sannfBeringu sinni.
Æskilegast væri að menn gætu ávallt
talað samkvæmt skoðunum sínum,
en ég fæ ekki séð hvemig á að koma
því við“.
Menn verða að
hafd eigin stíl
- Finnst þér ekkert vera athuga-
vert við þessa keppni?
„Ég sé nú kannski einna helst
það, að mér finnst hún vera orðin
ansi stór. Ég hef aHtaf feugsað mér
þessa keppni sem tæki til að auka
áhuga fólks á mælskuhsrinni, en mér
finnst hún ekki vera notað sem shk,
heldur orðin markmið í sjátfu sér.
Nemendur gsgna eiginlega bara
hlutverki klappkðs. Þetta er farið að
minna svok'tið á fétboltakeppni.
Það er kannski dáKtið skondið að
ég skrifaði grem í skólabiaðið í fyrra,
þar sem ég kom inn á þessi rök - og
menn brosa að því að nu er ég orð-
inn innsti koppur í búri í þessari
sömu keppni“.
- Þú hefur semsagt selt skoðanir
þínar fyrirfram?
„Ég myndi nú ekki orða það svo.
Aðstæður núna vora þannig að
skólinn átti möguleika á því að
eignast þennan bikar og forráða-
menn málfundafélagsins töldu sig
hafa not fyrir krafta mína. Það hefði
verið rangt af mér að segja nei. Og
ég er þeirrar skoðunar að keppnin sé
frábært tæki til að vekja áhuga á
mælskulistinni. Það verður bara að
nota þetta tæki rétt“.
-Mælskulistin, já. Erhúneinhver
list?
,Já, ég held að það sé ekki hægt
að neita því. Hún er raunar tvíþætt -
samanstendur af því að skrifa rasð-
umar og síðan að flytja þær. Þama
koma saman bókmermár og leik-
lÉSt“.
- Stendur maeLskulistm með raikl-
um blóma meðal framhaldsskóla-
nema um þessar mundfr?
„Gæðm mættu að sjóKsögðu vera
meiri. Ég held að það sé með þetta
eins og alia aðra sköpun; það er
aldrei hægt að ná neinni
fuHkomnun. Menn hljóta atftaf að
reyna að gera betur. Ég hefd að það
sé mikilvægast að menn hafi sinn
eigin stíl og séu ekki að apa hver eftir
öðrum, þó auðvitað sé aHtaf gott að
læra“.
- Nú era úrsHt Morfís keppninnar
framundan. Hvemig leggst það í þig
að verða ræðumaður kvöldsins í
fjórða sinn?
,JÉg er eiginlega ekkert farinn að
hugsa um það. Það væri náttúrlega
gaman, en það sem mestu máli
skiptir er að liðið komi vel út“.
- Að lokum: Hveijir era uppá-
halds iæðumennimir þínir?
„Ég hafði afskaplega gaman af
Gunnari Thoroddsen, ef ég á að
nefna einhvem innlendan. En af því
að ég er mjög gamaldags þá hef ég
mikla unun af því að lesa ræður
manna eins og Cicero og Demoþen-
esar. En ég hef aldrei heyrt þá
tala...“ -þj
,?Það er nú enginn sérstakur.
Ég hef lært af þeim öllum“.
- En útlenskir skákmenn?
„Ég held langmest up á Gary
Kasparov, heimsmeistara, og hef
lengi gert það“.
- Eyðir þú löngum tíma á dag í
skákina?
„Það er mjög misjafnt. Stuno-
um alls engum. Ef ég er að tefla í
móti þá stúdera ég meira, til
dæmis byrjanir andstæðinga
minna, - með hliðsjón af því
hvernig ég tefli svo á móti þeim“.
- Ætlar þú að helga þig skák-
inni?
„Það er erfitt að segja til um
hvort ég geri það. En ég á ábyggi-
lega eftir að halda áfram“.
- Hvað finnst þér um yngstu
skákmennina - þína kynslóð?
„Það eru mjög margir sem eru
afar efnilegir og það er mikið til
Taflfélagi Reykjavíkur að þakka.
Þar eru opnar æfingar tvisvar í
viku. Og þar hef ég lært mest“.
Sunnudagur 22. febrúar 1987 ÞJÓÐVILJINN - SlÐA 13
ÚR NÖLDUR
SKJÓÐUNNI

ORM
VÉ8TEIMSSON
6KWFAR
Ef ekki þarfað lœra
- þá þarf hekdur
ekki að kenna
í samfélaginu okkareru gerðar
kröfur um menntun. Það er af því
að við teljum, að til að geta leyst
fjöldann allan af störfum af hendi
þurfi fólk ákveðna menntun. Til
þess höfum við komið okkur upp
menntakerfi. Það virkar þannig
að fyrst erum við öll látin sitja níu
vetur í skóla, hvort sem okkur lík-
ar betur eða verr, og eigum þá að
vera bæði læs og skrifandi, og
koma þannig fyrir að við verðum
sjálf um okkur ekkert verulega til
skammar þegar við hittum fölk
sem hefur höndlað sannleikann.
Að þessu loknu fara þau okkar
sem eru í hjartanu lítillát að vinna
við einhveija a< undirstöðuat-
vinnuvegum þjóðarinnar, þar
sem ekki eru gerðar miklar kröfur
um menntun, en þeim mun meiri
um lítillæti. En við hin - og við
erum mörg, sem teljum að við
séum ekki tilbúin til að vinna
þjóðfélaginu neitt gagn, við för-
um í framhatdsnám. Þau ekkar
semefu verulege klór fara
auðvitað í iénnám eða afla sér
einhverrar ákveðinnar starfs-
menntunar. En afgangurinn fer
síðan í bóknám eða mennta-
skóla. Þetta finnst mór stundum
svolítið skrítið.
«
Það sem ég skil ekfci, er tdbvers
eiginlega afrt þetta fótk fer í
menntasfcóla því einhvernvegirm
hef ég það á tilfinnmgunni að það
sé ekki endilega af einlægri ást á
menntagyðjunni, eða þrá eftir að
skilja sjáffan sig og tilveruna bet-
ur. AÚkinheldur sýnist mér að
með einiægum ásetningi sé fátt
auðvekfara en að sleppa í gegn-
um menntaskólanám þess að fil-
einka sér nokkuð það sem í dag-
legu tali kallast menntun - nema
þá af tómri slysni. Að minnsta
kosti verður maður skuggalega
oft var við fólk sem gengur með
stúdentspróf upp á vasann og get-
ur hreint ómögulega tjáð sig á ís-
lensku eða gert greinarmun góðs
og ills - hvað þá meira. Sem dæmi
má nefna sumt fólk sem tjáir sig
reglulega í útvörp þessa lands,
þannig að sker í eyrun.
\w
Þetta gengur nú samt ágætlega
- það er alveg hægt að græða pen-
inga án þess að geta talað, og at-
vinnurekendum er sjálfsagt alveg
sama um menntun vinnufólksins,
bara að það hafi próf og geti unn-
ið.
Þeir sem standa fyrir nýju laga-
frumvarpi um framhaldsskóla
virðast heldur ekki gera miklar
kröfur. í því riti stendur í afar
stuttum kafla um markmið og til-
gang framhaldsskóla, eitthvað á
þá leið að þar eigi að búa fólk
undir frekara nám og síðan störf,
og svo í aukasetningu eitthvað
um það að fólk eigi að þroskast í
þessum stofnunum. (Það er nátt-
úrulega spurning hvort maður
kemst yfirleitt hjá því að þroskast
eitthvað á þessum árum, hvort
sem maður er í skóla eða ekki).
Af þessu að dæma virðist ýmis-
legt annað en háleitar hugsjónir
þjaka fólk niðri í menntamála-
ráðuneyti.
IV
En svo er náttúrulega til fólk
sem heldur að menntun sé í sjálfri
eitthvað eftirsóknarverð og að
það geti verið gott og gaman að
hafa þekkingu og innsýn inn í
hlutina, - og fer jafnvel í fram-
haldsnám af þessura ástæðum
einum saman. Svoleiðis fólk á
það til að vera að fetta fragur út í
þjónustuna og gera kröfur til illa
launaðra og vinnuþræHcaðra sem
af hugsjón einni saman eyða
ævinni í að ranrétta unglinga
þannig að þeir geti tekið próf og
fengið aknennilega virmu.
Eg ætla né eiginfega ekkert
tengra (ef ég var tþá ektfrvert
kominn), enda æfla ég mér ekki
þá dul að fara að koma með
neinar lausnir eða báa td tiUögur
(um það sem hvort eð er, ekkert
er). Það verða mér sttjallari menn
að sjá um.
í fljótu bragði sýnist mér að ef
það ætti að fara að sjá til þess að
atfir eyddu menntaskélaárunum
raunverulega í það að menntastig
(hvernig svo sem það ætti að vera
hægt) eða hið gagnstæða hið
gagnstæða að hafa bara barna-
heimili sem útskrifa stúdenta og
eftirláta sérvitrragununa mennta-
stofnanimar, þá yrði það allt
saman hálfgerður fasismi. Og ég
er svo ungur ennþá að ég fer ekki
að orða mig við slíkt.
Orri Vésteinsson
p.s.
í þessari greki er minnst á frum-
varp tii laga um framhaldsskóla.
Það er mjög skeramtHeg lesning,
og ég hvet aHa sem áiraga hafa á
framhaldsskóium og menntun al-
mennt að ná sér f þetta rit og lesa í
því sér til skemmtunar á síðkvöld-
um. Þar er m.a. að finna skii-
greiningu á nemanda, sem felur í
sér að það sé hver sá sem sækir
minnst 36 kennslustundir á viku.
Samkvæmt því var eiginlega
aldrei nemandi á mínum
menntaskólaferli.