Þjóðviljinn - 31.01.1988, Blaðsíða 6
„Þú spyrö grímuna hvað þú
ætlir aö gera. Ekki sjálfan þig.
Þess vegna notarðu þrjár sek-
úndur. Þú telur upp aö þremur
áöuren þú gerir nokkuð. Sek-
úndurnar þrjár eru einskonar
brú á milli þín og grímunnar.
Þú átt ekki að hugsa. Þú átt aö
láta hugsunina gerast."
Fimm grímuklœddar verur.
Taka sér stöðu. Anda djúpt og.
Lengi. Grímuð andlit þeirra eru
náhvít og engin. Svipbrigði. Und-
arlegt að þau skuli hafa. Augu.
Einsog ofvaxin börn. Og samt eru
börn aldrei hlutlaus þó þau séu
ómótuð. Verurnar eru svartklœdd-
ar og með hvítar. Grímur. Verurn-
ar líta hver á aðra og þekkjast.
Ekki. Þœr taka sér stöðu í hringn-
um. Allt gerist. Hœgt.
„Grunnæfingar með hlut-
lausum (neutral) grímum eru
nauðsynlegar áðuren persónu-
leikagrímur eru settar upp. Þú
notar einbeitingu til að ná fram
slökun. Þetta er einsog að fara í
sturtu.“
Það erMario Gonzalez, leikhús-
maður frá Guatemala og vinnur
nú í Frakklandi sem hefur orðið.
Hann er að kenna leikurum að
nota grímur og blaðamönnum sem
boðið að fylgjast með eina dag-
stund. Það er Leikskeið sf. sem
stendur fyrír tiltœkinu.
„Samband leikara við áhorf-
endur í grímuleikhúsi er mjög
náið ef vel tekst til. Ég líki því við
sambandið milli móður og barns.
Áhorfendur eru móðirin eða for-
eldrið, og leikarinn er barnið.
Hlýlegt andrúmsloft skiptir máli
þegar persóna verður til og
Íeikarinn verður að reiða sig á
viðbrögð áhorfanda og þreifa sig
þannig áfram. Ef leikari gleymir
áhorfendum hættir gríman að
vera til. En grímuleikur er einsog
lífsemeraðfæðast. Áhorfendurí
grímuleikhúsi eru mjög kröfu-
harðir, líkt og börn sem leikhús-
gestir.
Til að ná þessu nána sambandi
þarf að læra mikla tækni og
strangt kerfi. Allt verður að vera
miklu stærra og hnitmiðaðra í
grímuleikhúsi. Líkt og börn vilja
fá viðbrögð foreldra sinna, hvers
eðlis sem þau eru, þá verður
grímuleikarinn stöðugt að reyna
á það. Grímuleikarar vilja um-
fram allt vera skemmtilegir. Þú
hefur enga mynd af sjálfum þér
með grímuna á sviðinu og áhorf-
endur eru spegill. Leikarinn er
gjörsamlega týndur án viðbragða
áhorfenda. Þú verður að finna
rödd og hreyfingar og þá fyrst
ertu tilbúinn. Það er ekkert hægt
að plata með grímur. Allt sem þú
gerir verður að vera satt. Þess
vegna standast mistök með grím-
ur, svo framarlega sem mistökin
eru sönn og án tilgerðar. í reglun-
um felst það að læra að velja,
hvað gera skal, og hugsa áðuren
þú ákveður. Þú lærir líka að val-
kostir eru erfiðir. Þú kemst ekki
hjá því að gera mistök og þú verð-
ur að vera nógu sterkur tilað geta
gert mistök og verið ómögulegur
fyrir framan fullt af fólki. En það
tekur sinn tíma.
En maður er annar hluti af
sjálfum sér á bak við grímuna.
Það er kannski það sem er mest
áhugavert."
Áhorfendur léku ó
mig
Mario Gonzalez er eieinleea
fæddur inní grímu- og brúðu-
leikhús. Hann var þriggja ára
gamall þegar móðir hans kenndi
honum að búa til leikbrúður úr
pappamassa. Fyrir tíu ára aldur
þénaði hann peninga með því að
setja upp litlar leikbrúðusýningar
á götum Guatemalaborgar.ásamt
vini sínum. Síðan fékk hann hlut-
verk í leikhúsi fyrir tilviljun og
hugðist fara í leiklistarskóla eftir
það. En var brátt svo hlaðinn
verkefnum í leikhúsi, sjónvarpi
og kvikmyndum, að ekkert varð
úr skólanámi. Að sex árum liðn-
um ákvað hann að gera byltingu í
lífi sínu, hætta við leikhúsið og
GRÍMUR
Að vera og vera ekki
byrja nýtt líf í nýju landi. Fór þá
til Parísar og ætlaði að gerast
kennari en var fljótlega orðinn
viðloðandi leikhúsið aftur. Eftir
að hafa kynnt sér það sem var að
gerast í frönsku leikhúslífi hafn-
aði hann hjá Théatre du Soleil
(Sólarleikhúsinu) og starfaði þar
næstu tíu árin. Aukheldur er
hann pedagóg hjá Leiklistarhásk-
ólanum í París.
Á námskeiðum sínum notar
Mario grímur frá Commedia dell
’arte, en um það segir Mario: „Ég
hef eiginlega fengist við comme-
dia dell’arte frá fyrstu tíð, því
brúðuleikhúsið byggir á því
sama. Þegar við síðan vorum að
fást við það form í Sólarleikhús-
inu, stóð ég mig alltaf að því að
bíða, og Ariane Mouchine,
stjórnandi Sólarleikhússins,
spurði mig hverju það sætti. Ég
svaraði því til, að ég yrði að bíða
tilað vita hvað ég ætti að gera.
Þannig mótaðist reglan um sek-
úndurnar þrjár. En af öllum
skólum sem ég starfaði við var
sennilega besti leiklistarskóli
minn, þegar ég vann með barna-
leikhópi í Guatemala og var
„mascot", einskonar dyravörður,
fylgdi gestum til sætis og skemmti
þeim með söng og dansi í hléum.
En tók aldrei þátt í sýningunum
sjálfum. Mér tókst að verða mjög
vinsæll, sem gladdi mig mjög, því
auðvitað vil ég, einsog allir aðrir,
vera bestur. Ég uppgötvaði svo
seinna að það höfðu í rauninni
verið áhorfendur sem léku á
mig...“
Um galdur
og grímur
Börn elska að vera eitthvað
annað en þau eru. Kannski
líta þau ekki þannig á það
sjálf, þegar þau byrja að
klæða sig í of stóra skó strax
og þau komast á fætur og síð-
an í furðuföt. Kannski eru þau
ekki að þykjast vera eitthvað
annað en þau eru. Kannski
eru þau bara að leika sér. Og
skynja að þau geta um leið
orðið eitthvað annað. En það
er erfitt að spá í hugarheim
barna. Það er altént ekki hægt
að þykjast án þess að leika.
Þátttakendur á grímunám-
skeiðinu tóku það snemma fram
að grímum fylgdi galdur. Galdur
er aldrei hægt að útskýra með
neinu öðru orði. Galdur hlýtur að
vera samspil ótal afla. Galdur
hnattstaða ekki máli. Þegar
Grikkir voru að þróa sitt leikhús,
notuðu þeir grímur og í Asíu og
Suður-Ameríku er til sterk
grímuleikhúshefð.
Svo er það altalað meðal
mannkynsins að við berum ósýni-
lega grímu til að komast af í
mannlegu samfélagi. Sumir
bregða grímunni upp við hátíðleg
tækifæri og taka hana ofan þegar
heim er komið. Manneskja sem
hefur unnið mikið með grímur
sagði á snjóþungum morgni:
sótti íslenska leikara heim og
hélt 301 mannanámskeiö, fyrrí
vetur. í byrjun ársins kom
Mario Gonzalez, og hélt
tveggja vikna námskeið í
grímuleik, fyrir 15 manns, og
komustfærri aðen vildu.
„Leikskeið sf. er hópur leikara
sem hefur komið námskeiðunum
í kring. Við leituðum eftir styrk
frá fyrirtækjum og þau sem það
gera eru: SPRON, Vífilfell, Flug-
leiðir, Námsflokkar Reykjavík-
Ámi Pótur Guðjónsson, Þór Tulinius, Guðjón Pedersen, Helga Jónsdóttir, Ellert Ingimundarson, Ólafía Hrönn og Mario
Gonzales.
hlýtur að fela í sér andstæða
eiginleika einsog allt sem er: Er.
Enda komu fram ýmsar mót-
sagnir þegar rætt var um grímur
og grímuleik. Mótsagnir hljóta
að vera nauðsynlegar tilað allt
sem satt er standist. Þátttakendur
áttu ekkert sérstaklega auðvelt
með að tjá sig í löngu fjölmiðluðu
máli um upplifun sína. Kannski
vegna þess að þau höfðu kynnst
dýrmætum galdri sem þau vildu
eiga útaf fyrir sig. Fyrst í stað.
Grímur hafa fylgt manninum
frá örófi alda. Þær voru notaðar
hjá frumstæðum þjóðflokkum
við helgiathafnir og skiptir
„Það væri nú gaman ef við þyrð-
um að vera grímulaus. Værum
bara öll einsog idjótinn.” En það
kallar þá væntanlega á fleiri
eiginleika idjótsins.
Alfreð Flóka varð það hinsveg-
ar hugleikin pæling: Hvenær
gríman yrði samvaxin andlitinu...
Leikskeið
Leikskeið er nýyrði í íslenskri
tungu. Og er fyrirtækið sem
heldur utanum þau tvö leiklist-
arnámskeið sem hafa verið
haldin í vetur. Maurice Benic-
hou, franskur leikhúsmaður,
ur, Eldsmiðjan, Landsbankinn,
menntamálaráðuneytið, Brauð
hf. og Reykjavíkurborg. Báðir
þessara leikarar eru óhemju dýr-
ir, enda snillingar hvor á sínu
sviði og eftirsóttir, bæði í Frakk-
landi og víðar. Þeir voru mjög
spenntir fyrir því að koma hingað
og vilja ólmir koma aftur. Það er
ekkert „leikskeið" á döfinni íbili,
en ég býst við að við höldum
starfinu áfram. Þetta er ómetan-
leg menntun fyrir leikara, og
námskeiðin hafa sótt leikarar úr
öllum leikhúsum, bæði eldri og
yngri leikarar," sagði Þór Tulini-
us, einn af forkólfum Leikskeiðs
sf.
6 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 31. janúar 1988