Þjóðviljinn - 20.03.1988, Blaðsíða 6

Samvinnuskólinn
Bifröst
Rekstrarfræði á háskólastigi
Samvinnuskólapróf í rekstrarfræðum á há-
skólastigi miðar að því að rekstrarfræðing-
ar séu undirbúnir til ábyrgðar- og stjórnun-
arstarfa í atvinnulífinu, einkum á vegum
samvinnuhreyfingarinnar.
Inntökuskilyrði: Stúdentspróf af hagfræði-
eða viðskiptabrautum eða lokapróf í frum-
greinum við Samvinnuskólann eða annað
sambærilegt nám.
Viðfangsefni: Markaðarfræði, verslunar- og
framleiðslustjórn, fjármálastjórn og áætlana-
gerð, starfsmannastjórn og skipulagsmál,
almannatengsl, lögfræði og félagsfræði, fé-
lagsmálafræði, samvinnumál o.fl.
Námslýsing: Áhersla lögð á sjálfstæð raun-
hæf verkefni og vettvangskannanir í atvinnu-
lífinu, auk fyrirlestra og viðtalstíma o.fl.
Námstími Tveir vetur, frá september til maí
hvort ár.
Aðstaða Heimavist, fjölskyldubústaðir,
skólaheimili, félagsaðstaða og mötuneyti á
Bifröst í Borgarfirði ásamt vinnustofum,
bókasafni, tölvubúnaði o.s.frv.
Kostnaður: Fæði, húsnæði, þjónusta og
fræðsla áætluð um 32.000,- kr. á mánuði
fyrir einstakling næsta vetur.
Umsóknir Með persónulegu bréfi til skóla-
stjóra Samvinnuskólans á Bifröst fyrir 10.
júní. Umsókn á að sýna persónuupplýsingar,
upplýsingar um fyrri skólagöngu með afriti
skírteina og upplýsingar um fyrri störf. Ekki
sérstök umsóknareyðublöð.
Veitt er innganga umsækjendum af öllu
landinu. Þeir umsækjendur ganga fyrir sem
orðnir eru eldri en 20 ára og hafa öðlast
starfsreynslu í atvinnulífinu.
Miðað er m.a. við reglur um námslán.
Samvinnuskólinn á Bifröst,
311 Borgarnesi, sími: 93-50000.
Samvinnuskólinn
Bifröst
Undirbúningsnám á Bifröst
Frumgreinadeild Samvinnuskólans veitir
undirbúning fyrir rekstrarfræðanám á há-
skólastigi.
Inntökuskilyrði: Þriggja ára nám á fram-
haldsskólastigi án tillits til námsbrautar.t.d.
í iðn-, vél-, verkmennta-, fjölbrauta-,
mennta-, fiskvinnslu-, búnaðar-, sjómanna-
eða verslunarskóla o.s.frv.
Viðfangsefni: Bókfærsla, hagfræði, tölvu-
greinar, enska, íslenska, stærðfræði, lög-
fræði, félagsmálafræði og samvinnumál.
Námslýsing: Áhersla lögð á sjálfstæð raun-
hæf verkefni, auk fyrirlestra og viðtalstíma
o.fl.
NámstímkEinn vetur, frá septembertil maí.
Aðstaða: Heimavist, fjölskyldubústaðir,
skólaheimili, félagsaðstaða og mötuneyti á
Bifröst í Borgarfirði ásamt vinnustofum,
bókasafni, tölvubúnaði o.s.frv.
Kostnaður: Fæði, húsnæði, þjónusta og
fræðsla áætluð um 32.000,- kr. á mánuði
fyrir einstakling næsta vetur.
Umsóknir: Með persónulegu bréfi til skóla-
stjóra Samvinnuskólans á Bifröst fyrir 10.
júní. Umsókn á að sýna persónuupplýsingar,
upplýsingar um fyrri skólagöngu með afriti
skírteina og upplýsingar um fyrri störf. Ekki
sérstök umsóknareyðublöð.
Veitt er innganga umsækjendum af öllu
landinu. Þeir umsækjendur ganga fyrir sem
orðnir eru eldri en 20 ára og hafa öðlast
starfsreynslu í atvinnulífinu.
Samvinnuskólinn á Bifröst,
311 Borgarnesi, sími: 93-50000.
Hvað er Bliss?
Sá sem ekki getur talað getur
ekki sagt öðrum frá óskum
sínum og þörfum. Hann getur
ekki sagt frá reynslu sinni,
eða hvers vegna hann grætur
eða hlær. Hann getur ekki
beðið skýringar á því sem
hannskilurekki.
Það er ekki óalgengt að börn
fæðist með slíka hreyfifötlun að
þau geti ekki talað, jafnvel þótt
þau séu fædd með eðlilega
greind. Táknmál heyrnleysingja
kemur þeim ekki heldur að
gagni, þar sem hreyfihömlunin
kemur í veg fyrir það. Par sem
einn í fjölskyldu býr við slíka fötl-
un þróast gjarnan sjálfstætt
táknmál, þar sem hinir talandi
geta lesið úr svipbrigðum,
augnhreyfingum og bendingum
hins mállausa hvað hann vill.
Þessi tjáskipti opna hinum tal-
hamlaða þröngan heim, en þegar
hann þarf út fyrir veggi heimilis-
ins, á dagheimili eða skóla, skilur
hann enginn.
Nærtækasta ráðið til þess að
bregðast við þessum vanda er að
nota myndmál með bendingu.
Notkun tákna sem standa fyrir
hugtök eða hugmyndir auka
tjáningarmöguleikana. Bliss—
táknmálið er dæmi um þetta.
Það var innleitt hér á landi fyrir
rúmum áratug, og fyrsti einstakl-
ingurinn sem lærði að tjá sig á
Bliss-máli var 6 ára fjölfatlaður
drengur, sem ekki hafði getað
tjáð sig áður. Síðan hefur þetta
táknmál valdið byltingu í lífi
margra fjölfatlaðra barna hér. á
landi, og sett hefur verið á lagg-
irnar sérstök Bliss-nefnd til þess
að útbreiða þekkingu á þessu
táknmáli og afla kennslugagna
við hæfi hvers og eins.
Þær Sigrún Grendal og Snæ-
fríður Egilson eru meðal þeirra
sem unnið hafa mikið og fórnfúst
starf við að innleiða BIiss-
táknmálið hér á landi og við hitt-
um þær í vikunni og spurðum á
hverju þetta táknmál byggði og
hverjir væru möguleikar þess.
- Sá sem bjó til þetta táknmál
heitir Charles Bliss og er austur-
rískur efnafræðingur. Hann var
vanur að nota alþjóðleg tákn í
sínu starfi og eftir kynni sín af
kínversku táknletri fékk hann þá
hugmynd að búa til alþjóðlegt
táknmál sem átti að gegna svip-
uðu hlutverki og esperanto. Það
var byggt upp á takmörkuðum
fjölda grunntákna sem hvert um
sig hefur ákveðið rökfræðilegt
eða hugtakslegt inntak. Með
frekari samsetningu þessara
tákna má síðan byggja upp kerfi
sem nýta má til þess að mynda
orð, orðasambönd og heilar setn-
ingar. Bliss vann upp þetta
táknmái á árunum 1942-49, en
það hlaut litla útbreiðslu fyrr en
sérkennarar við skóla fjölfatlaðra
barna í Ontario í Kanada upp-
götvuðu, að þetta gat komið að
notum í þeirra starfi. Þetta var
árið 1971, og síðan hefur notkun
Bliss-málsins verið tekin upp við
kennslu fjölfatlaðra víða um
heim. í dag munu allt að 20.000
einstaklingar í heiminum tjá sig á
Bliss-máli.
Bliss-málið hefur þá augljósu
kosti að það hefur rökrétta upp-
byggingu, það má nota það með
ábendingu og það er skiljanlegt
öllum sem kunna að lesa, því
hverju tákni fylgir prentað orð.
Nýverið höfum við látið prenta
staðlaða tjáskiptatöflu með um
500 Bliss-táknum sem skýrð eru á
íslensku. Auk þess notumst við
einnig við töflur eða hefti með
færri og stærri táknum, allt eftir
getu og þörfum hvers einstakl-
ings. Við höfum séð þetta
táknmál valda byltingu í lífi
margra fjölfatlaðra barna.
- Hvaða einstaklingar eru það
sem helst hafa nýtt sér þetta kerfi?
- Þaðerueinkum börnsem búa
við fötlun sem er meira líkamleg
en andleg. Það hefur komið í ljós
að notkun þessa máls hefur al-
mennt örvandi áhrif á þroska
þeirra sem það nota, bæði á sviði
fínhreyfinga og einnig örvar það
málþroska barnanna og getur
jafnvel hjálpað þeim til þess að
byrja að tala. Og þau börn sem
geta ekki bent geta í sumum til-
fellum notast við Ijósgeisla og
rofa til þess að tjá sig á Bliss-
spjaldinu.
- Geta hörn sem eru þetta mikið
hreyfihömluð hafi eðlilega greind?
- í vissum tilfellum, já. Hins
vegar hefur sú fötlun að ráða ekki
hreyfingum sínum alltaf áhrif á
þroskamöguleika barna, um-
heimurinn verður ekki eins stór,
úthald þeirra verður minna og
einbeiting. En þeim mun mik-
ilvægara er að gera það sem hægt
er til þess að auka samskipta-1
möguleika þeirra við aðra á sem
flestum sviðum.
- Getur notkun táknmúlsins ekki
orðið til þess að börnin leggi minna
á sig við að skilja sjálft tungumál-
ið?
- Nei, það er afar mikilvægt í
þessu sambandi, að kennarinn
talar alltaf við viðkomandi á
réttri íslensku. Við neitum ein-
faldlega að gefast upp við að
kenna barninu þótt það geti ekki
talað. Bliss-málið getur einmitt
orðið brú barnsins til þess að ná
valdi á tungumálinu. Um leið og
barnið fer að geta tjáð sig að ein-
hverju marki með orðum hættir
það einfaldlega að nota táknin.
Og það hefur sýnt sig að Bliss-
málið kemur einnig að góðu
gagni við það að kenna þessum
börnum að lesa.
Eitt af því sem við erum ákaf-
lega stoltar yfir er að nú er verið
að vinna að því að aðlaga Bliss-
málið að tölvutækninni hér á
landi. Þetta hefur reyndar verið
reynt erlendis með misjöfnum ár-
angri, en nú hefur Jón Hjaitalín
Magnússon komið fram með
hugmynd að hugbúnaði fyrir
Bliss-mál, sem hefur vakið mikla
athygli erlendis. Hefur norræna
nefndin fyrir fatlaða veitt styrk til
frekari þróunar þessa hugbúnað-
ar, sem gerður verður á öllum
Norðurlandamálunum og einnig
á ensku. Þetta ætti að opna mikla
möguleika við gerð námsgagna
og einnig til tjáningar, þar sem
hugbúnaðurinn gefur einnig
möguleika á ritvinnslu. Þróun
þessa máls er aðeins á byrjunar-
stigi og það má segja að þegar sé
orðinn mikill skortur á fram-
haldsnámsefni fyrir suma skjól-
stæðinga okkar. Þar bindum við
miklar vonir við tölvukerfið.
-ólg.
- Táknmálfyrir talhamlaða
Hefur valdið byltingu ílífimargra fjölfatlaðra barna, segja
þær Sigrún Grendal og Snæfríður Egilson
morgunn kvöld fyrirhádegi eftirhádegi i gær í dag á morgun
Q'll2 Ql'12 Q> Q>< Q<
6 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 20. mars 1988