Þjóðviljinn - 25.05.1988, Blaðsíða 4

_________________LEIÐARI________________________
Bann við
kjarabaráttu
Á föstudaginn gaf ríkisstjórn íslands út bráöabirgöalög um eitt
og annað varöandi ríkisbúskapinn, og enn eru menn aö velta því
fyrir sér hvaö hún hafi í rauninni veriö aö gera.
Þannig var skýrt frá því þegar stjórnin kynnti ráöstafanir sínar að
á næstunni ættu vextir að lækka, meðal annars vegna tilmæla frá
ráöherrunum, - rétt einsog þegar frelsarinn vaknaöi í bátnum með
lærisveinunum og hastaöi á storminn og hann lægði og þaö varð
blíðalogn.
Einn af spekingunum á hinum svokallaöa gráa markaði telur
hinsvegar aö stormurinn muni ekki láta sér segjast heldur espast
allur viö orð hinna nýju frelsara, - við ráðstafanir og tilmæli ráð-
herranna muni vextir hækka og ekki lækka.
Þaö hefur líka vakið athygli aö vænum parti af fimm síöna langri
yfirlýsingu ríkisstjórnarinnar frá því á föstudag er varið til aö telja
upp ýmsar nefndir sem ríkisstjórnin leggur til að fundi oftar.
„Nefnd um verðjöfnunarsjóð fiskiðnaðarins verður gert að
hraða störfum... Starfshópur ríkisstjórnarinnar, sem fjallar um
erfiðleika í fiskeldi, hraði störfum... Ríkisstjórnin ... hefur falið
nefnd sem fjallar um fyrirkomulag á verðtryggingu fjárskuldbind-
inga að skila tillögum... Ríkisstjórnin hefur falið nefnd sem fjallar
um verðtryggingu fjárskuldbindinga að undirbúa nauðsynlega
lagasetningu... Ríkisstjórnin mun skipa nefnd með þátttöku full-
trúa atvinnulífsins til að skila tillögum um aðgerðir..."
Og því miður er ekki hægt að fullyrða að hið nýgerða samkomu-
lag stjórnarflokkanna um vandann í rótgrónustu atvinnuvegum
íslendinga Ijómi af skýrleik og heiðríkju, - þótt allir verði að viður-
kenna að farið er einkar fljótt yfir sögu:
„Endurskoðun fiskveiðistefnunnar verði hraðað. Settar verði
markvissar reglur um útflutning á ferskum fiski. Framleiðslustjórn í
landbúnaði og búvörusamningurinn verði endurskoðuð í sam-
ræmi við stjórnarsáttmálann."
Eitt er þó alveg á hreinu í nýja stjórnarsáttmálanum. Sjálf-
stæðisflokkur, Framsóknarflokkur og Alþýðuflokkur komust sam-
eiginlega að þeirri niðurstöðu að forsenda fyrir því að þeir gætu
stjórnað landinu væri að banna kjarabaráttu frammí apríl á næsta
ári, í tæpa ellefu mánuði. Þangað til má enginn fá meiri krónu-
hækkun á kaupi en ríkisstjórninni sýnist, og ef einhverjum dettur í
hug að beita verkfallsréttinum ætlar ríkisstjórnin að senda lögg-
una af stað.
í 4. grein laganna er þetta orðað einkar Ijóslega: „Verkbönn,
verkföll, þar með taldar samúóarvinnustöðvanir, eða aðrar að-
gerðir sem ætlað er að knýja fram aðra skipan kjaramála en lög
þessi mæla fyrir um eru óheimilar. “ Þetta samþykkti meðal
annars Karl Steinar Guðnason verkalýðsleiðtogi á Suðurnesjum,
og þetta samþykkti félagsmálaráðherrann Jóhanna Sigurðardótt-
ir, að ekki sé minnst á einn helsta hvatamanninn, Jón þann
Flannibalsson sem fæddist í Alþýðuhúsinu á ísafirði.
Það er þessu fólki hinsvegar til huggunar að ekki þarf að leita
ýkja langt að fyrirmyndum. Rétt handanvið Eystrasaltið var gildur
stjórnmálaleiðtogi einmitt að grípa til svipaðra ráða gegn kenjótt-
um lýð í kjarabaráttu, og þykir þeim Jóni Baldvin sjálfsagt ekki
leiðum að líkjast þar sem er hinn þekkti efnahagssnillingur Wojci-
ech Jaruzelski.
Þeir endurgreiði!
Einsog kunnugt er létu ráðherrarnir „taka sig í bólinu“ dagana
fyrir uppstigningardag; stórlaxar í viðskiptalífinu knúðu fram geng-
isfellingu með því að kaupa upp vænan part af gjaldeyrisforða
þjóðarinnar.
Formaður Alþýðuflokksins er ennþá að reyna að komast að því
hverjir hafi keypt gjaldeyrinn og hagnast um leið um hundruð
milljóna króna.
Þessi rannsóknarviðleitni ráðherrans er út af fyrir sig einkar
fróðleg. En búi einhver alvara að baki þeim ræðuhöldum sem Jón
Baldvin hefur haft uppi um hina myrku gjaldeyrishöndlara væri
eðlilegt að hann undirbyggi bráðabirgðalög um að þeir hinir sömu
endurgreiddu til ríkissjóðs gróðann af gengismuninum.
Meðan slík tillaga kemur ekki frá ráðherranum er erfitt að líta á
rannsóknir hans öðruvísi en þannig að hann sé að beina athygl-
inni frá sjálfu inntaki ráðstafananna frá því á föstudaginn. -m
KLIPPT OG SKORIÐ
Skældur
Sjálfstæðisflokkur
í Reykjavíkurbréfi Morg-
unblaðsins nú um helgina er
frá því greint að Davíð borg-
arstjóri hafi á fundi sjálfs-
tæðismanna í Garðabæ
spjallað um ástæður fyrir því
aðflokkurinnkom
„skældur“ út úr kosningum.
Hann minnti á albertsklofn-
inginn og lét í ljós nokkra
undrun yfir því, að enda þótt
skoðanakannanir bendi til
þess að Borgaraflokkurinn
sé svotil horfinn, þá hafi
Sjálfstæðisflokkurinn ekki
rétt við að sama skapi. Síðan
segir borgarstjóri á þessa
leið:
„Sumir halda því fram að
ástæðan sé sú að flokkurinn
hafi fengið harðneskjulegri
ímynd en áður. Gjarna vitna
menn þá til þess að á dögum
Ólafs og Bjarna hafi flokk-
urinn haft á sér manr.úð-
legra yfirbragð, verið flokk-
ur fjöidans en ekki fámenns
hóps peningamanna. Ég tel
að hér sé um mikla einföld-
un á staðreyndum að ræða.
Menn þurfa ekki annað en
gera samanburð á stefnum-
álum flokksins og þingmál-
um þá og nú og lesa ræður
forráðamanna hans til að sj á
hið gagnstæða. Flokkurinn
hleypur miklu fremur nú en
þá eftir dægurbólum og því
sem er álitið vinsælt og er í
raun tækifærissinnaðri nú en
áður og því er erfiðara en
ella að greina hann með
jafnafgerandi hætti frá and-
stæðingaflokkunum en forð-
um tíð.“
Tækifærissinnaður
alltaf
Líkast til er sú sögu-
skýring sem Davíð fitjar upp
áröng. Sjálfstæðisflokkur-
inn er ekkert „tækifærissinn-
aðri“ nú en á dögum Ólafs
Thors, eins og Davíð held-
ur. ÓlafurThors var einmitt
hinn sanni snillingur
tækifærismennskunnar.
Honum tókst að spila á tvö
tromp í senn: þá alþýðlegu
einstaklingshyggju sem
kenna mætti við Bjart í
Sumarhúsum og þann lág-
marks „kratisma" í fé-
lagsmálum, sem nauðsyn-
legur var Sjálfstæðisflokkn-
um til að hann sýndist ekki
með öllu fjandsamlegur
kröfum þessa litla samfélags
um samhjálp. Allir eftir-
menn Ólafs hafa reynt að
leika þetta eftir - en munur-
inn er sá að Ólafur var mun
flínkari en þeir og bar það
stóran persónuleika að
þverstæðurnar í tafli Sjálf-
stæðisflokksins komust ekki
íaugsýn.
Ópólitískur
flokkur
f annan stað er þess að
geta, að tilvistarvandi Sjálf-
stæðisflokksins hefur aldrei
verið í því fólginn að kjós-
endum hafi verið erfitt að
greina hann frá ýmsum öðr-
um flokkum. Miklu heldur
hefur það verið vandi ann-
arra flokka, einkum Alþýð-
uflokksins, hve brösótt þeim
gekk að greina sig frá Sjálf-
stæðisflokknum. Sjálfstæð-
isflokkurinn hefureinmitt
alltaf spilað mjög á það, að
hann sé eiginlega ekki pólit-
ískur flokkur, heldur eins-
konar samnefnari fyrir
þjóðfélagið, „vettvangur
málamiðlana" - og þar með
er látið að því liggja, að aðrir
flokkar séu hálfgerður
óþarfi í samfélaginu. Sjálf-
stæðisflokkurinn hefur
reynt að vera einskonar óp-
ólitískur stjórnmálaflokkur,
amk í sinni ímyndarsmíð, og
tekist furðuvel að láta fólk
gleypa þá flugu ( „ Ég er svo
mikið á móti pólitík, sagði
gamla konan, ég les bara
Morgunblaðið"). Ein ástæð-
an fyrir því að Kvennalistinn
er þessa stundina fylgismeiri
en Sjálfstæðisflokkurinn er
einmitt sú, að þeim sam-
tökum hefur tekist, af ýms-
um sérkennilegum ástæð-
um, að setjast í þessa ímynd
sj álfstæðisflokksins - að
vera ópólitískur eða þver-
pólitískur flokkur ( og þó
ekki flokkur).
Gloppa fyrir
framtíðinni
Tilvistarvandi Sjálfstæðis-
flokksins er vissulega marg-
þættur. Þar kemur mjög við
sögu skortur á framtíðarsýn:
flokkur Ólafs Thors lifði
m.a. áþvíaðmargt varógert
í ungu þjóðfélagi, fram-
kvæmdagleðin gat enn
kveikt í mönnum með já-
kvæðum hælti. Nú hefur
orðstír framkvæmda-
gleðinnar mjög spiilst af
löngu tímabili heimskulegra
offjárfestinga sem Sjálf-
stæðisflokkurinn ber vissu-
lega ábyrgð á sem leiðandi
afl í þjóðfélaginu, og ekki
hressist sá Eyjólfur við ráð-
húsrembinginn og annað
honum líkt. Sjálfstæðis-
flokkurinn (og það á hans
sameiginlegt með ýmsum
hefðarflokkum öðrum) velt-
ur svona til og frá í við-
brögðum við uppákomum
samtímans, en setur sér ekki
markmið sem fólki finnast
eftirsóknarverð. Nema
þeim kannski sem kunna
með peninga að braska. Því
svo sannarlega hefur Sjálf-
stæðisflokkurinn sína sér-
stöðu á bak við allt
allrastéttahjal. Hann segir
t.d. að launamisrétti sé
mikið vandamál og hættu-
legt j afn vel lýðræðinu - en
dæsir síðan og segir að við
því verði ekkert gert:
mannfólkið er bara svona.
Þessu næst er svo keyptur
bíll undireinhvern stjórn-
arformanninn. Ogþegar
skimað er eftir framtíðarsýn
og hugsjónum djörfum, þá
eru þær helst í því fólgnar
(samanber það sama
Reykjavíkurbréf nýverið)
að greiða skuli enn fleiri og
frjálsari leiðir streymi fjár-
magns út úr landinu og inn í
það.
Þarf enginn að vera hissa
á því að fólk láti sér fátt um
finnast, eins þótt menn séu
enn á svo einbeittu sjálfs-
hygðarflippi næstliðinna
velmegunarmissera, að til-
tölulega fáum þyki taka því
nú um stundir að spyrja um
lausnir og framtíðarsýn sem
tengist samstöðu og félags-
hyggju. Davíð kvartar
reyndar undan því að Sjálf-
stæðisflokknum stafi ekki
lengur ógn af „kommúnist-
um“ - óttinn við þá hafi áður
fyrr látið menn fyrirgefa
Sjálfstæðisflokknum margt
vegna þess að þeir treystu á
hann sem vernd gegn bylt-
ingunni. En nú vantar sem-
sagt óvin, Grýlu, til að halda
gemlingunum við efnið. Da-
víð sér af hyggjuviti sínu að
við svo búið má ekki standa,
og spyr svona óbeint hvort
Alþýðuflokkur Jóns Bald-
vins geti ekki verið hinn nýi
óvinur. Þó ekki með þeim
formerkjum náttúrlega, að
Jón Baldvin freisti manna til
róttækni ónei; eins og Davíð
segir réttilega, þá er hættan
af Alþýðuflokki Jóns Bald-
vins einkum sú, að hann get-
ur sýnst enn öflugri og út-
haldsbetri hægriflokkur en
Sjálfstæðisflokkurinn sjálf-
ur.
Svo sannarlega lifum við á
undarlegum tímum
áb
þJÓÐVILJINN
Málgagn sósíalisma, þjóöfrelsis
og verkalýöshreyfingar
Utgefandi: Útgáfufólag Þjóðviljans.
Rltstjórar: Árni Bergmann, Mörður Árnason, Óttar Proppó.
Fróttastjóri: Lúðvík Geirsson.
Blaðamenn: Guðmundur Rúnar Heiðarsson, Hjörleifur
Sveinbjörnsson, KristóferSvavarsson, Magnfríður Júlíusdóttir,
Magnús H. Gíslason, Lilja Gunnarsdóttir, Ólafur Gíslason, Ragnar
Karlsson, Sigurður Á. Friðþjófsson, Stefán Stefánsson (íþr.), Sævar
Guðbjörnsson, Tómas Tómasson, Þorfinnur Ómarsson (íþr.).
Handrita- og prófarkalestur: Elías Mar, Hildur Finnsdóttir.
LJóamyndarar: Einar Ólason, Sigurður Mar Halldórsson.
Útlltstelknarar: GarðarSigvaJdason, MargrótMagnúsdóttir.
Framkvæmdastjórl:HallurPállJónsson.
Skrifstof ustjóri: Jóhannes Harðarson.
Skrlfstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Auglýsingastjóri: Sigríður Hanna Sigurbjörnsdóttir.
Auglýsingar: Guðmunda Kristinsdóttir, Olga Clausen, Unnur
Ágústsdóttir.
Símavarsla: HannaÓlafsdóttir, SigríðurKristjánsdóttir.
Bflstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Útbreiðslu- og afgreiðslustjóri: Björn Ingi Rafnsson.
Afgreiðsla: Halla Pálsdóttir, Hrefna Magnúsdóttir.
lnnheimtumenn:BrynjólfurVilhjálmsson,ólafurBjörnsson.
Utkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Sfðumúla 6, Reykjavík, sími 681333.
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrot og setnlng: Prentsmiðja Pjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð f lausasölu: 60 kr.
Helgarblöð:70 kr.
Áskriftarverð á mánuði: 700 kr.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Mlðvikudagur 25. maí 1988