Þjóðviljinn - 29.06.1988, Qupperneq 4

LEIRARI
KLIPPT OG SKORIÐ
Rækjukvóti
Á íslandi er furöanlega algeng sú aðferð við að stjórna
landinu að láta allt reka á reiðanum eins lengi og unnt er. Þótt
öllum sé auðsætt að eitthvað verði að gera, að við svo búið geti
ekki staðið öllu lengur, þá láta stjórnendur hlutina dankast þar
til allt er komið í óefni. Þá er rokið upp með andfælum og sá
rembihnútur, sem hefur smám saman verið að herpast saman,
er gjarnan notaður sem tilefni til að gera grundvallarbreytingar
á skipan mála. En sökum þess að allt er komið í hnút verða
viðbrögð öll heldur fálmkennd og innan tíðar steðja vandræðin
að á ný.
Nú hefur sjávarútvegsráðherra sett reglugerð um kvóta á
rækjuvinnslustöðvar. Miðað við fyrri reglur um kvóta í sjávarút-
vegi er hér um þá grundvallarbreytingu að ræða að nú er settur
kvóti á vinnsluna. Kvótasetningin hefur til þessa verið miðuð
við skip.
HalldórÁsgrímsson varð sjávarútvegsráðherra 1983 og hef-
ur gegnt því embætti síðan. Einmitt á þessum tíma hefur orðið
gífurleg aukning í sókn á rækjumið. Rækjuveiðar, sem voru
fyrirsvo sem eins og tveim áratugum nær eingöngu stundaðar
inni á fjörðum og flóum og lítillega við Eldey, eru orðnar stór
hluti af sjávarafla okkar. Fjöldi skipa sækir á djúprækjumið fyrir
norðan landið og fundist hefur rækja djúpt út af Austurlandi.
Vinnsla á rækju hefur og tekið stakkaskiptum. í stað örfárra
lítilla niðursuðuverksmiðja hafa komið fjölmargar vinnslu-
stöðvar þar sem rækjan er pilluð og fryst.
Og nýjar verksmiðjur hafa margar hverjar risið á hinum
ólíklegustu stöðum. Nálægð við helstu djúprækjumiðin virðist
ekki hafa ráðið úrslitum í þeim efnum. Stjórnendur verksmiðj-
anna hafa svo slegist innbyrðis um að fá báta í viðskipti og ekki
vílað fyrir sér að láta aka með aflann á milli landshluta því að
sjómenn hafa viljað landa sem næst miðunum.
Það er einmitt hinn mikli fjöldi nýrra verksmiðja sem gerir það
að verkum að nú er settur kvóti á vinnsluna. Vinnslugeta allra
rækjuverksmiðja er samanlögð það mikil að stóraukinn rækju-
afli dugar ekki til að halda pillunarvélunum gangandi nema brot
af eðlilegum tíma. Víða standa verksmiðjurnar lokaðar drjúgan
hluta af hverju ári. Afkoman er eftir því: ekki hefst undan að
greiða niður fjárfestingarkostnað. Vextir hlaðast upp ofan á
lánin.
Fjárfestingar í rækjuvinnslu hafa verið allt of miklar. Hvað
veldur? Ástæðurnar geta verið breytilegar frá einum stað til
annars, og sé hvert einstakt tilfelli skoðað má ugglaust finna
ýmisleg rök sem mælt hafa með því að koma á legg rækju-
vinnslu. En heildarmyndin sýniroffjárfestingu sem ekki stendur
undir sér.
Einn er sá aðili sem á undanförnum árum hefði átt að hafa
glögga sýn yfir ástandið í þessum efnum. Það er sjávarútvegs-
ráðuneytið. Enginn hefur mátt hefja vinnslu á rækju nema til
kæmi leyfi frá Halldóri Ásgrímssyni sjávarútvegsráðherra. Það
furðulega er að Halldór veitti stöðugt ný leyfi þótt menn keppt-
ust við að benda honum á að hömlulaus fjölgun á rækjuverks-
miðjum hlyti að leiða til almenns tapreksturs í greininni.
Og nú á loksins að fara að gera eitthvað í málinu. Aðferðin er
sú að setja kvóta á verksmiðjurnar. Hætt er við að sú læknisað-
gerð muni innan tíðar kalla á enn frekari aðgerðir.
Ekki benda á mig
Landsvirkjun hækkar verð á rafmagni þótt ráðherrar hafi
með bráðabirgðalögum ákveðið að allar hækkanir á gjald-
skrám ríkisfyrirtækja skuli háðar samþykki ríkisstjórnarinnar.
Utanríkisráðherra telur þetta mjög alvarlegt því að verið sé
að brjóta niður efnahagsaðgerðir ríkisstjórnarinnar. Aftur á
móti séu einhverjir hinna ráðherranna á því að þetta sé nú ekki
mjög alvarlegt mál, því að hækkunin sé svo hógvær.
Steingrímur Hermannsson hefur sýnt fram á að hann er ekki
eins og hinir ráðherrarnir. Athygli almennings hefur verið vakin
á því að, hvað sem öllu líður, þá komi Steingrímur auga á það
sem betur má fara hjá landsfeðrunum.
Það er svo allt annað mál og líklega alls ekki til umræðu hvort
hann ætlar að gera eítthvað í málinu.
ÓP
Vigdís Pinn-
bogadóttir for-
seti endurkjörín:
n
Éger
djúpt
snortin“
VJGBÍS.
hismt
Sigrún 1‘orsteinsdóttir forsetaframbjóðandi ássunt eíginmanní
sfnum, Sigarúi fíiíassyní, er úrsiií lágn fyrír.
„Þeir sem sátu heima
vilja virkari forseta
- segir Sigrún Þorsteinsdóttir að
loknum forsetakosningum
u
Sigursæld í
forsetakosningum
Þá er lokið forsetakosn-
ingum og svo gat virst sem
allirværuglaðir. Stuðnings-
menn Vigdísar forseta
fögnuðu því að þjóðin hafði
veitt henni mikinn stuðning
ogótvíræðan. Stuðnings-
menn Sigrúnar Þor-
steinsdóttur voru yfir sig
kátir yfir því, að hún hafði
fengið fleiri atkvæði en
skoðanakannanir bentu til.
Allar líkur bentu sem sagt til
þess að allir gætu kysst alla
fyrir allt í þessu besta landi
allralanda.
En það er eins og fyrri
daginn: Adam fær ekki að
ráfa lengi glaður í Paradís.
Sigrún og félagar hennar í
Flokki mannsins hafa lagt út
í furðulega túlkunarherferð
til að reyna að sýna fram á
það að þau hafi unnið feiki-
legan sigur. Aðferðin er sú
að Sigrún og hennar fólk
gerir sér lítið fyrir og eignar
sér atkvæði þeirra sem
heimasátu-og kemurþetta
viðhorfm.a. framíviðtali
við Sigrúnu í Morgunblað-
inu í gær. Þar er það ítrekað
hvað eftir annað að þeir sem
heima sátu hafi viljað „virk-
ari forseta" eins og það
heitir og þar með í rauninni
verið sammála hennar mál-
flutningi.
Sá sem ekki er
á móti mér
Þetta er meira en hláleg
röksemdafærsla og opnar
óendanlegar pólitískar túlk-
unarvíddir; hugsið ykkur t.d
alla þá stórkostlegu sigra
sem smáflokkaframbjóð-
endur í forsetakosningum í
Bandaríkjunum gætu unnið
með því að slá eign sinni á
þann helming allra kjósenda
(eða þar um bil) sem situr
heima í hverjum kosning-
um!
Reyndar er það svo, að
Flokkur mannsins hefur um
árabil háð sína undarlegu
baráttu undir þessari sér-
stæðu formúlu hér: Sá sem
ekki tekur það sérstaklega
fram að hann sé á móti mér,
hann er með mér. Eins og
menn muna fór þessi hreyf-
ing af stað með því að liðs-
menn hans söfnuðu undir-
skriftum gegn atvinnuleysi.
Vitanlega var auðvelt að fá
menn til að skrifa undir slíkt
plagg - eða er kannski ein-
hver tilbúinn til að lýsa sig
fylgjandi atvinnuleysi? Svo
þegar menn höfðu gert ungu
fólki, m j ög j ák væðu í fasi,
þann greiða að skrifa undir
(voru það 20 þúsundir eða
40 þúsundir?), þá loks kom
það fram til hvers leikurinn
vargerður. Flokksformað-
urinn lýsti því yfir hátfðlega,
að fædd væri mikil hreyfing í
landinu og nú var mál til
komið að bjóða fram til
þings. En eins og menn vita
gekk það ekki eftir, hreyf-
ingin komst ekki á blað í
þingsögunni.
Ekki hreyfing
Og nú á bersýnilega að
nota forsetakosningarnar til
túlkunaræfinga sem eiga að
sanna að ný hreyfing sé orð-
in til. Það er vitanlega rangt.
Ekki svo að skilja: oft hafa
menn lagt upp í mikla pólit-
íska langferð með minna en
fimm prósent atkvæða. En
þessi fimm prósent sem mót-
frambjóðandi Vigdísar fors-
eta fékk eiga sér ekki þann
samnefnara sem er vísir að
hreyfingu. Innan þeirra
rúmast bæði sá hópur sem
trúir á Flokk mannsins og
ýmsir þeirra sem aldrei gátu
sætt sig við kjör Vigdísar
Finnbogadóttur og svo
eitthvað af því fólki sem er
svosem hvorki með eða á
móti forsetaefnunum tveim,
heldur lifir í nokkuð svo ó-
skilgreindri óánægju með
„Kerfið“ og „Þá þarna
uppi“. Og kemur þá ekki
mikið í hluta hvers hóps.
Sá hópur sem nú síðast
var nefndur, þeir sem á
nokkuð svo óákveðinn og
lítt skuldbindandi hátt eru
óánægðir með „Kerfið“ -
þeir eru hinsvegar miklu
fjölmennari en svarar til
fimm prósenta kjörfylgis.
Þeir hafa á liðnum árum
stutt til lengri eða skemmri
velgengni ný framboð sem
hafa hlotið 8-10 prósent at-
kvæða (Samtök frjáls-
lyndra, Bandalagjafnaðar-
manna, Borgaraflokk)-og
nú allra síðast hefur þessi
hópur stækkað verulega eins
og kemurm.a. framímiklu
fylgi Kvennalistans.
Gleymum því ekki heldur,
að „óánægja með kerfið“
sem leitar út fyrir almennt
nöldur og reynir að finna
svör til lengri tíma er vita-
skuld ein helsta forsenda
þess að vinstriflokkar eins
og Alþýðubandalagið eru
til.En hvort sem við nú rekj-
um það lengur eða skemur:
það er ljóst að Sigrúnar-
mönnum tókst ekki að gera
sér hreyfingu úr þessu liði
öllu. Og er þó ljóst að skip-
uleggj andi framboðsins
kunni vel að flétta saman
ýmislegt sem hefur í raun-
inni hljómgrunn meðal
fólks. Til dæmis hugmyndir
um góðan landsföður sem
vasast í pólitík en er eins og
fyrir ofan pólitík og bjargar
þér fyrir horn þegar harðnar
á dalnum (þetta er mj ög í ætt
við hugmyndaheim Alberts
og Borgaraflokksins). í ann-
an stað: hugmyndir um að
Ieysa megi flestan pólitískan
vanda með einhverju til-
teknu stjórnarfarslegu
„fiffi“ (hér minnir trúin á
syn j unarvald forsetans hj á
Sigrúnarmönnum furðu
mikið á trú Bandalags jafn-
aðarmanna á þjóðkjörinn
forsætisráðherra). Oghver
er ekki á móti bráðabirgða-
lögum sem fela í sér kjara-
skerðingu?
En semsagt: úr þessu varð
ekki hreyfing. Sumpart
vegna þess, að nógu margir
sáu hve vanhugsaður og
þverstæðufullur málflutn-
ingur Sigrúnar og hennar
manna í rauninni var. En
það liggur vitanlega í augum
uppi að ástæðan er fyrst og
fremst sú, að eitt af því fáa
sem menn eru nokk-
urnveginn sammála um á ísa
landi köldu er það, að Vig-
dís Finnbogadóttir gegni
embætti sínu með sóma.
ÁB
þJÓÐVILJINH
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis
og verkalýðshreyfingar
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Mörður Árnason, óttar Proppé.
Fréttastjóri: Lúðvík Geirsson.
Blaðamenn: Guðmundur Rúnar Heiðarsson, Hjðrleifur
Sveinbjörnsson, KristóferSvavarsson, Magnfríður Júlíusdóttir,
Magnús H. Gíslason, Lilja Gunnarsdóttir, ólafur Gíslason, Ragnar
Karlsson, SigurðurÁ. Friðþjófsson, Stefán Stefánsson (íþr.), Sævar
Guðbjörnsson, Tómas Tómasson, Þorfinnur ómarsson (íþr.).
Handrita- og prófarkalestur: Elías Mar, Hildur Finnsdóttir.
Ljósmyndarar: Einar Ólason, Sigurður Mar Halldórsson.
Útlitsteiknarar: Kristján Kristjánsson, Margrét Magnúsdóttir.
Framkvæmdastjóri: Hallur Páll Jónsson.
Skrifstofustjóri: Jóhannes Harðarson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Auglýsingastjóri: Sigríður Hanna Sigurbjörnsdóttir.
Auglýsingar: Guðmunda Kristinsdóttir, Olga Clausen, Unnur
Ágústsdóttir.
Símavarsla: Hanna Ólafsdóttir, Sigríður Kristjánsdóttir.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Utbreiðslu- og afgreiðslustjóri: Björn Ingi Rafnsson.
Afgreiðsla: Halla Pálsdóttir, Hrefna Magnúsdóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, ÓlafurBjörnsson.
Útkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Síðumula 6, Reykjavík, símar: 681333 & 681663.
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 60 kr.
Helgarblöð:70 kr.
Áskrlftarverð ó mónuði: 700 kr.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 29. júní 1988