Þjóðviljinn - 08.12.1988, Blaðsíða 13

ERLENDAR FRETTIR
Jólaglaðningur Gorbatsjovs
Plógjám úr sverðum!
500þúsund sovéskir hermenn leggjafrá sér vopn og taka uppþarfari
iðju á nœstu tveim árum. Herjum fækkað mjög í Austur-Evrópu
Svo fór sem margan uggði að
Míkahfl Sergejevítsj Gorbat-
sjov myndi koma þjóðum heims á
óvart á fundi Allsherjarþings
Sameinuðu þjóðanna í gær enda
höfðu ýmsir manna hans gert því
skóna að ræðan yrði söguleg
mjög. Forseti Sovétríkjanna til-
kynnti þingheimi að hermönnum
ættlands síns yrði fækkað um 500
þúsund á næstu tveim árum, þús-
undir hermanna í austurevrópsk-
um bandalagsríkjum Sovét-
manna yrðu kvaddir heim og að
þúsundir skriðdreka, orrustu-
flugvéla og annarra vígtóla yrði
breytt í þarfari og skaðlausari
mannvirki. Þetta hyggjast Sovét-
menn gera án þess að nokkuð
komi í móti frá fornum (fyrrum?)
fjendum þeirra í Nató.
„í dag segi ég ykkur að Sovét-
ríkin hafa tekið ákvörðun um að
fækka mjög í herjum sínum. Á
tveim árum verður hermönnum
fækkað um 500 þúsund. Ákvörð-
un um þetta er tekin einhliða og
án nokkura skilyrða um að aðrir
feti í fótspor okkar.“
Þótt menn hefðu átt von á
óvæntum hlutum kom boðskapur
þessi sem opinberun af himnum
ofan. Sovétmenn væru sem sagt
staðráðnir í því að endurskipu-
leggja herafla sinn frá grunni í því
augnamiði að hann gegndi fram-
vegis eingöngu því hlutverki að
verja átthagana og í þeim tilgangi
ennfremur að hann yrði héreftir
ekki sligandi byrði á herðum al-
þýðu manna.
Hermt er að þeim fóstbræðrum
Rónaldi Reagan og George Bush
hafi ekki litist á blikuna er þeim
voru borin tíðindi þessi, tæpri
klukkustund áður en Gorbatsjov
gekk á fund þeirra. Honum hafði
enn á ný tekist að rugla banda-
Arafat
Hrekar
vfðuricenningu
En segir að intifada Ijúki
ekki fyrr en ísraelskir
ráðamenn gjaldi líku líkt
Jassír Arafat sagði á frétta-
mannafundi í Stokkhólmi í gær
að Frelsissamtök Palestínumanna
(PLO) féllust á tilveru ísra-
elsríkis.
Arafat hefur sem kunnugt er
átt viðræður við fimm þekkta
Bandaríkjamenn af gyðingaætt-
um í Svíþjóð. Á fundinum með
fréttamönnum ítrekaði hann að
Þjóðarráð Palestínumanna
(PCN) hefði í raun viðurkennt ís-
raelsríki á fundi sínum í fyrra
mánuði. Hitt væri svo annað mál
að uppreisn landa hans á her-
teknu svæðunum við ísrael linnti
ekki fyrr en ráðamenn í Jerúsal-
em gyldu í sömu mynt og féllust á
að stofnað yrði ríki Palestínu-
manna.
Viðræðum þeirra sexmenninga
lauk í gær og sömdu þeir sam-
eiginlega lokaályktun. I henni er
stefnubreytingu PCN fagnað og
„... PLO lýsir því yfir að samtökin
hafna og fordæma hverskyns
hryðjuverkastarfsemi. “
Fulltrúi gestgjafa, Sten
Andersson utanríkisráðherra
Svíþjóðar, tók einnig til máls á
fréttamannafundinum.
„Niðurstaða þessa fundar
markar tímamót í sögu friðarvið-
leitni manna í Austurlöndum
nær. PLO viðurkennir, skýrt og
skorinort, tilverurétt ísra-
elsríkis.“
Reuter/-ks.
ríska kollega sína í ríminu. Þó
sagðist forseti Bandaríkjanna
fagna þessum nýmælum en lagði
mikla áherslu á að þetta væri
„...tekin ákvörðun en ekki til-
boð.“
Stefnan á Eyju fylkisstjóranna
undan ströndum New Yorkfylkis
varð hvort tveggja kveðjufundur
Gorbatsjovs og Reagans og
fyrsta stefnumót Gorbatsjovs og
Bushs. Heimamenn fögnuðu
gesti sínum blíðlega er hann gekk
í hlað á eynni í gær og ekki var
hann síður kurteis. Fréttamenn
Reuters herma að Gorbatsjov
hafi þegar í stað séð að tvímenn-
ingarnir voru all felmtri slegnir
vegna máls hans á Allsherjar-
þinginu og hafi því lagt sig í fram-
króka við að sannfæra þá um að
enginn ætlaðist til þess að þeir
legðu samskonar lóð á friðarskál-
arnar.
Gorbatsjov vék að mörgum
málum öðrum í ræðu sinni fyrir
Allsherjarþinginu. Hann reifaði
hugmyndir þess efnis að samið
yrði um vopnahlé í Afganistan
fyrir áramót og liðsveitir Samein-
uðu þjóðanna kvaddar á vett-
vang. Hann stakk uppá því að
Sameinuðu þjóðirnar settu á fót
„neyðarmiðstöð“ sem hefði það
verk með höndum að ganga á
hólm við hin gífurlegu umhverfi-
svandamál heimsbyggðarinnar.
Hann skýrði að lokum frá því að
Sovétmenn hygðust gefa slypp-
um og snauðum þróunarríkjum
upp skuldir sínar.
Skömmu eftir að Gorbatsjov
lauk máli sínu fór sú frétt sem
eldur um sinu að Sergej mar-
skálkur Akhromejev, forseti
herráðs Sovétríkjanna, hefði
stigið niður úr hásæti sínu sakir
bágrar heilsu. Þótti mönnum sem
vonlegt er kynlegt að stórtíðindi
um dátafækkun uppá hálfa milj-
ón og heilsubrest höfuðmar-
skálksins skyldu haldast í hendur.
Var getum að því leitt að Ak-
hromejev hefði verið andvígur
trogskurði herafla síns og var
Gorbatsjov inntur hins sanna.
Svar hans var í senn skýrt og
skrúðlaust: „Njet, njet, njet,
níet' Reuter/-ks.
Mikahil Gorbatsjov. 500 þúsund
hermenn fá nýjan og gagnlegri
starfa.
Eistland
Enn þráast þingmenn við
Skella skollaeyrum við úrskurði Kremlverja
Þjóðþing Eistlendinga er ekki
af baki dottið því í gær ítrek-
aði það yfirlýsingu sína frá 16.
fyrra mánaðar þess efnis að lög
sín skyldu ætíð ógilda lög
Kremlverja kynnu ákvæði þeirra
að stangast á. Einsog menn rekur
minni til vakti fyrri yfirlýsingin
litla lukku í Moskvu, Gorbartsjov
kvað hana dauða og ómerka og
æðsta ráðið fullyrti að hún bryti í
bága við stjórnarskrá.
Fulltrúar í Æðsta ráði Eist-
lands samþykktu með 150 at-
kvæðum gegn 91 að hvika hvergi
frá þeirri ætlan sinni að taka allt
löggjafarvald lýðveldisins í eigin
hendur og mætti einu gilda hvort
Kremlverjum líkaði betur eða
verr.
Leiðtogar Sovétríkjanna ógiltu
yfirlýsinguna frá 16. nóvember á
þeirri forsendu að löggjafi lýð-
velda gæti öldungis ekki ógilt lög
sem vörðuðu Sovétríkin í heild.
Þeirra lögsaga væru innanlýð-
veldismál sem ekki snertu hag
alls ríkisins.
Þetta var kjarninn í rökfærslu
Gorbatsjovs þegar hann tók því
fjarri að yfirlýsingin ætti sér stoð í
landslögum. Ekki væri bæði
sleppt og haldið þvf Eistlendingar
hefðu ekki sagt skilið við Sovét-
ríkin, einsog þeim er þó fullheim-
ilt að stjórnskipunarlögum.
Eistneskur blaðamaður, And-
res Raíd, var viðstaddur þegar
ákvörðun þingsins í Tallinn var
tekin í gær. Kvað hann fundinn
hafa verið hinn dramatískasta.
„Þetta var alveg ótrúlegt. Ég hef
aldrei orðið vitni að öðru eins.
Menn æptu hverjir í kapp við
aðra, klöppuðu saman lófunum
og stöppuðu niður fótunum og
fögnuðu ákaft þegar niðurstaða
atkvæðagreiðslunnar var kunn-
gerð.“
Raíd sagði að þingheimur
hefði rökstutt síðari yfirlýsinguna
þannig að hún væri lögformlega
heimil þar sem æðsta ráðinu í
Moskvu hefði láðst að hnekkja
þeirri fyrri þá það kom saman til
fundar í fyrri viku. Að sönnu
hefðu ráðsmenn „gagnrýnt viss
lýðveldi“ fyrir lögbrot en ekki
nefnt Eistlendinga sérstaklega né
gjörðir þings þeirra.
Reuter/-ks.
Portúgal
Perestojka Cunhals
Kommúnistaflokkurinn síungur einsog hálfáttrœður formaðurinn
Það er ekki ofsögum sagt af til-
vistarkreppu stalínistaflokka
vítt og breitt um heimsbyggðina
nú á þessum umbyltingar- og
uppgjörstímum í Sovétríkjunum.
Einn slíkra kommúnistaflokka í
úlfakreppu er sá portúgalski sem
löngum þótti um skör fram leiði-
tamur Kremlverjum.
Félagar hans stóðu sem sé
frammi fyrir tveim kostum: að
duga eða drepast. Og kusu að
reyna hið fyrrnefnda ef marka má
niðurstöður flokksþingsins sem
haldið var í Óportóborg á dögun-
um.
Þar samþykktu fulltrúar nýja
stefnuskrá flokksins og lögðu þá
gömlu fyrir róða en hún hafði
verið þeim leiðarljós allar götur
frá 1965. Á meðal nýmæla er að
viðurkennt er ágæti fjölflokka-
lýðræðis, blandaðs hagkerfis og
fjölmiðlafrelsis. Að auki horfast
félagar í augu við orðinn hlut og
segja: „Innganga Porúgals í Evr-
ópubandalagið er staðreynd, þótt
ömurleg sé, og við verðum að
Alvaro Cunhal. „Nýja stefnu en engan klíkuskap."
taka mið af henni í störfum okkar
og stefnumótun.“
2.000 félagar tóku þátt í störf-
um þingsins. Hinn gamalgróni
oddviti flokksins, Alvaro Cun-
hal, var endurkjörinn þótt orðinn
sé hálfáttræður. í lokaræðu sinni
sagði hann að breytingarnar væru
til marks um að „...flokkurinn
væri stöðugt nýr og ferskur“.
Engu að síður bað hann félaga,
að gömlum og góðum stalínssið,
gjalda varhuga við öllum hug-
myndum um „klíkuskap og
undirróðursstarfssemi“.
Reuter/-ks.
Fimmudagur 8. desember 1988 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 13
I