Þjóðviljinn - 06.10.1989, Blaðsíða 3

Flóttamannalest kemur frá Ungverjalandi: Fremur lýðréttindi en efnaleg gaeði...
Ungkommúnistaganga í Austur-Berlín: Æ erfiðara að króa sig af.
Þeir reyndu að loka að sér
Þýska alþýðulýðveldið fertugt. Flóttamannastraumurinn hefur enn á ný gert Þýskalandsmálin að stærsta pólitíska
óvissuþættiíEvrópu, segir Hjörleifur Guttormsson
Um þær mundir sem DDR,
Austurþýska alþýðuveldið, held-
ur upp á fertugsafmæli sitt dregur
flóttamannastraumur þaðan til
sín athygli að ástandi í landinu og
vekur upp Þýskalandsmál á nýj-
an leik. I þessu tilefni er Hjörleifur
Guttormsson spurður um mat
hans á tíðindum, en hann nam í
Leipzig á árununum 1956-1963
og á sæti af hálfu Alþýðubanda-
lagsins í utanríkismálanefnd Al-
þýðubandalagsins.
Ég tel mig ekki sérstaklega
fróðan um mál Austur-
Þýskalands, sagði Hjörleifur. Ég
kom þangað í stutta heimsókn
síðast fyrir 15 árum. En ég hefi
vitanlega reynt að fylgjast með
þróun mála þar fyrr og síðar með
lestri blaða og tengslum við fólk
sem ég kynntist þegar ég var þar
við nám.
Ég tel þróun mála í landinu
áhyggjuefni, meðal annars vegna
þess að þar er hætta á alvarlegum
átökum sem gætu haft neikvæð
áhrif fyrir lýðræðisþróun í öðrum
löndum um austanverða Evrópu.
Tvennskonar
kreppa
Austur-Þýskaland hefur átt við
mikla efnahagsörðugleika að
glíma. Þótt ástand þar hafi verið
með því skásta sem gerist fyrir
austan tjald, þá hefur þar verið
skortur á almennum neyslu-
vörum og þ.á m. matvælum. Pól-
itísk kreppa hefur verið þar ára-
tugum saman og hún hefur farið
versnandi síðustu ár eftir að glas-
nost hófst í Sovétríkjunum. Vald-
hafar í DDR hafa talið sér trú um
að þeir þyrftu ekki að breyta
neinu hjá sér, þeir hafa reynt að
komast hjá breytingum í lýðræð-
isátt. Með vissum hætti hafa
Austur-Þjóðverjar verið að lifa
sitt Brézhnef-skeið með aldna
forystu í litlum tengslum við
veruleikann, sem hefur reynst
kaþólskari en páfinn í sinni
kreddufestu.
Stökkbreytingar í pólitísku lífi í
grannríkjunum í austri, einkum
Póllandi og Ungverjalandi, hafa
gert það æ erfiðara fyrir austur-
þýsk stjórnvöld að króa sig af.
Landið er galopið fjölmiðlum
Vestur-Þýskalands og þýðingar-
laust að sýna almenningi Pótem-
kíntjöld. Ekki síst eftir að boð-
skapur Prövdu mildast og einnig
úr þeirri átt er talað um nauðsyn
breytinga.
Ekki hræddir
lengur
Vissulega hafa austurþýsk
stjórnvöld gert ýmsar tilslakanir
m.a. í samningum milli þýsku
ríkjanna. í nokkrum mæli hefur
fólki, einkum öldruðu, verið leyft
að flytja löglega úr landi. fen
NÝTT HELGARBLAÐ - SÍÐA 3
þetta hefur ekki létt af þrýstingn-
um, heldur ýtt undir væntingar
um raunverulegt ferðafrelsi.
Glasnostþróunin allt í kring hefur
líka gefið andspyrnustarfsemi byr
undir vængi. Almenningur lætur
ekki hræða sig til þagnar með
sama hætti og áður. Það hefur
margt breyst þegar þúsundir
manna ganga um götur í Leipzig
og krefjast pólitískra tilslakana.
Driffjöðurin í flóttamanna-
straumnum núna, sem ungt fólk
myndar öðrum fremur, er að
mínu viti ósk um ferðafrelsi og
lýðréttindi fremur en sókn eftir
efnislegum gæðum. Þótt ekki sé
alltaf auðvelt að greina þarna á
milli.
Röng viðbrögð
og ótti
Ef valdhafar kommúnista í
Austur-Þýskalandi hefðu hugsað
sitt ráð eitthvað svipað og kol-
legar þeirra í nálægum ríkjum,
áttu þeir ýmsa möguleika til að
hafa stjórn á þróuninni. Þeir
hefðu getað farið þá leið að opna
landamærin til vesturs, auka
ferðafrelsi, og vinna jafnframt að
breytingum í lýðræðisátt heima
fyrir, einnig í efnahagslífinu. Ég
er ekki viss um að slík opnun
hefði valdið fjöldaflutningum
fólks vestur fyrir í sama mæli og
varð t.d. skömmu áður en Berlín-
armúrinn var reistur. Hinn al-
menni borgari í Austur-
Þýskalandi hefði fyrst og fremst
spurt sjálfan sig að því, hvort
hann mætti treysta því að þróunin
stefndi í lýðræðisátt og hann gát
svo hugsað sitt ráð í ljósi þess. Nú
er það hinsvegar örvæntingin sem
knýr áfram flóttann, óttinn við að
útgönguleiðum verði lokað til
lengri tíma. Og það er því miður
ekki að ástæðulausu að menn ótt-
ast að valdhafar grípi til örþrifa-
ráða og valdbeitingar þegar
undirstöðurnar eru að gliðna
undan fótum þeirra.'
Þýskalands-
málin og
framtíðin
Aðstæður í þýsku ríkjunum
báðum hafa verið ólíkar þeim
sem annarsstaðar urðu til, vegna
þeirrar sögu sem leiddi til skipt-
ingar landsins. Þjóðverjar eru ein
þj óð, hvað sem j árntj aldi líður og
ólíkri þróun í sl. fjóra áratugi.
Grannríkin í austri og vestri hafa
ekki áhuga á sameiningu Þýska-
lands - um það eru svipuð viðhorf
uppit.d. íferakklandi og Póllandi
og hjá forystumönnum risaveld-
anna og ekki skulum við gleyma
gróinni tortryggni í Sovétríkjun-
unum í garð þýskrar útþenslu. í
þessu máli eru því uppi margar
þversagnir. En það blasir við, að
vegna ákvarðana einstaklinga í
Austur-Þýskalandi um að taka
pokann sinn er Þýskalandsmálið
en á ný - og mörgum að óvörum -
orðið að stærsta pólitíska óvissu-
þættinum í Evrópu. Almennings
vegna, og ekki síst vegna almenn-
ings í Austur-Þýskalandi, hljót-
um við að vona að nauðsynlegar
breytingar í lýðræðisátt geti runn-
ið í friðsamlegan farveg. Þeirri
kröfu fylgja auðvitað hættur sem
samfara eru hverri ólgu: við erum
að tala um Mið-Evrópu sem er
þéttskipaðsta vopnabúr í heimi
og má ekkert út af bera til að
friður haldist.
Líkur á að draumur um sam-
einingu þýsku ríkjanna rætist í
fyrirsjáanlegri framtíð eru ekki
miklar. Þeim mun nauðsynlegra
er að milli þýsku ríkjanna skapist
bærilegt ástand. Þar reynir á pól-
itíska forystu beggja megin, en
þó meir á nýja pólitíska stefnu og
endurmat í Austur- Þýskalandi, á
forystu sem sé fær um að ávinna
sér traust almennings og verða
virkur þátttakandi í breytingum
til bættrar sambúðar og aukinna
samskipta ríkja í Mið- og Austur-
Evrópu. áb
Upplýsingasímsvari 681511.
Lukkulínan: 99 1002.
BODDÍ-VARAHLUTIR
NÝ SENDING!
Höfum fyrirliggjandi mikiö úrval af
boddí-varahlutum í flestar gerðir bif-
reiða, t.d.
bretti - vélarhlífar - hurðir - hurðarbyrði - stuðara - grill - fram-
stykki - svuntur - sílsa og margt fleira.
Útvegum varahluti með skömmum fyrirvara.
Því að kaupa notað þegar nýtt er jafnvel ódýrara?
Greiðslukjör - Póstsendum
Einnig voru að koma
VATNSKASSAR
í flestar gerðir bila