Þjóðviljinn - 06.10.1989, Blaðsíða 14

Skýjum ofar til
íslendingar hafa stöðugt
orðið ferðaglaðari á undan-
förnum árum. Fyrst fóru þeir í
stórum og skipulögðum hóp-
um til sólarlanda og annar
hver maður kunni að gera
ströndum Spánar og Italíu
fullkomin skil, þekkti þar hvert
hótel og alla bestu barina sem
seldu ódýrustu drykkina. En
með tímanum fór fólk að gera
annars konar kröfur til ferða-
laga, kannski vegna þess að
sjálfstraustið var orðið meira.
Við höfum í auknum mæli far-
ið að líta okkur nær og nú er æ
vinsælla að fara til útlanda á
eigin vegum og keyra þangað
sem hugurinn lystir.
Það er líka tiltölulega auðvelt
að komast til útlanda með litlum
fyrirvara, til dvalar í skemmri eða
lengri tíma. Nýtt Helgarblað
skellti sér til Amsterdam fyrir
skömmu, án þess að gera nokkra
ferðaáætlun fyrirfram. Hjá Arn-
arflugi fengum við þær upplýsing-
ar að við gætum ekki aðeins farið
til Amsterdam daginn eftir, held-
ur gætum við líka fengið flug
hvert sem væri í heiminum á
Schipol innan eins til tveggja
klukkustunda eftir lendingu þar.
í þetta skipti létum við Amster-
dam nægja, stimpilklukkan beið
heima og taldi mínúturnar fram
að mánudagsmorgni, en við fór-
um á laugardagsmorgni út. Við
sóttumst eftir því að kynnast því
fólki sem kemur farþegum til út-
landa, fólki sem flýgur til er-
lendra flugvalla margsinnis í
viku. Hvernig lítur starfið út á
bakvið tjöldin?
Bara kallað út
á íslandi
Þeir sem hafa ferðast til út-
landa með flugi vita hvernig slíkt
ferðalag gengur fyrir sig. Það er
mætt á Keflavíkurflugvöll klukk-
utíma fyrir brottför, rölt um frí-
höfnina og að því loknu fær fólk
sér einhverja hressingu áður en
lagt er af stað. Um það bil hálf-
tíma fyrir brottför heyrist svo við-
kunanleg rödd í hátalarakerfi ■
hússins, sem tilkynnir brottför
flugs númer eitthvað til Amster-
dam, New York eða Parísar.
Svona útköli þekkjast nánast
hvergi nema á íslandi, enda kem-
ur það fyrir að íslendingar missi
af vélum í útlöndum þar sem þeir
heyra aldrei útkallið. Blaðamað-
ur og Ijósmyndari sátu í hópi ann-
arra Amsterdamfara í Leifsstöð
og löbbuðu af stað út í vél þegar
tilkynnt var um síðasta útkall í
flug 422 til Amsterdam.
En flugferðin hefst í raun
miklu fyrr hjá flugmönnum og
flugfreyjum en hjá farþegum.
Nýtt Helgarblað fékk leyfi til að
skyggnast á bakvið tjöldin og
fylgjast með því sem hinn al-
menni farþegi verðui: ekki var við
varðandi sína flugferð. Ahafnir
Arnarflugs mæta í aðalstöðvum
flugfélagsins í Lágmúla tæplega
þremur tímum fyrir brottför.
Þaðan er haldið með starfsmann-
arútu upp á Keflavíkurflugvöll.
Flugstjórinn í þessari ferð var
Bragi Helgason. Hann sagði að
þegar komið væri á flugvöllinn
væri byrjað á að hafa samband
við flugumsjón, þar sem fengnar
væru upplýsingar um veður,
og varaflugvelli og háloftavind-
akort. Út frá þessum upplýsing-
um væri síðan reiknuð út elds-
neytisþörf ferðarinnar og
hleðsluskrá væri gerð eftir þess-
um upplýsingum. En íslensku
flugfélögin reyna að taka sem
minnst eldsneyti hér heima en
fylla frekar vélarnar erlendis þar
sem það er ódýrara.
Á meðan á þessu stendur fara
flugfreyjurnar yfir allan öryggis-
búnað í farþegarými. Guðbjörg
Lóní Kristjánsdóttir, yfirflug-
freyja, segir það útbreiddan mis-
skilning að hlutverk flugfreyja sé
ekki annað en að bera mat og
drykk í farþega. Aðalhlutverk
þeirra, númer eitt, tvö og þrj.ú,
væri að huga að öryggi farþeg-
anna og fylgjast með því að allur
búnaður sé í lagi. Flugfreyjur og
flugþjónar færu síðan á upprifj-
unarnámskeið á hverju ári til að
viðhalda kunnáttu sinni á þessum
sviðum.
Eftir flugtak fór blaðamaður
fram í flugstjórnarklefann til að
spjalla við flugstjórann og kanna
hvers konar aðstæður eru í þess-
um dularfulla klefa sem alltaf er
lokaður og því farþegum hulinn.
Það kemur fyrst á óvart að flug-
menn eru aðeins tveir en ekki
þrír. Bragi upplýsir fávísan blað-
amanninn um að í Boeing 737
hafi alltaf verið tveir menn í
stjórnklefa. Það sé því engin ný-
lunda eins og halda mætti eftir að
Flugleiðir fengu Dísirnar, 737-
400.
Úr flugstjórnarklefanum sjást
lítið annað en hvítir skýjahnoðrar
töluvert fyrir neðan vélina. Þó
grillir í Norðursjóinn og við fáum
ekki betur séð en þar sé bræla á
miðum. Á radar vélarinnar sér
aðeins glitta í Skotland og Fær-
eyjar eru að hverfa af skjánum.
Andrúmsloftið í flugstjórnarklef-
anum er afslappað. Bragi og að-
stoðarflugmaður hans, Magnús
Brimar Jóhannsson, drekka kaffi
í rólegheitum og Magnús maular
vínarbrauð, sem Bragi afþakk-
aði, sagðist ekki mega við því.
Þeir hafa báðir flogið hjá Arnar-
flugi síðan 1978 en höfðu áður
flogið hjá smærri flugfélögum.
Bragi flaug í tæpt ár í Suður-
Ameríku hjá dótturfélagi KLM,
KLM-Aeroparto. Þá flaug hann
gömlum Douglas DC-3 í
landmælinga- og fraktflugi og
hann er engin undantekning frá
öðrum flugmönnum; röddin
verður eins og hann sé að tala um
elskuna sína þegar hann minnist á
þessa vél. En hvers vegna er þessi
flugvél í svo miklu uppáhaldi hjá
flugmönnum? Það verður fátt um
svör, aðeins sagt að þetta sé mjög
góð vél. Þó hún sé kannski hæg-
fleyg á nútímamælikvarða, hafi
hún verið alger bylting á sínum
tíma. Og hér skýtur Magnús
Brimar því inn í, að Boeing 737
vélin sé eiginlega þristur nútím-
ans. Hún hafi verið hönnuð fyrir
rúmum tuttugu árum og komi til
með að vera á flugi um allan heim
í fyrirsjánlegri framtíð.
En þó blaðamaður sitji á spjalli
við þá Braga og Magnús Brimar,
fylgjast þeir náið með því sem fer
fram á ólfkum mælum í mæla-
borði og þeir breyta stillingum
hinna og þessara takka eftir skip-
unum frá flugumsjón á jörðu
niðri. Bragi upplýsir blaðamann
um þær reglur sem gilda um flug-
tíma flugmanna. Þeir fljúga eina
ferð á dag og yfir háannatímann
fer hver flugmaður 12-14 ferðir á
mánuði. Loftferðaeftirlitið leyfir
þeim ekki að vera á lofti meira en
110 klukkustundir á mánuði en
Guðbjörg Lóní sagði að flug-
freyjur mættu ekki fljúga fleiri
stundir en 80.
Þegar rúmur klukkutími er
eftir til Amsterdam, mætum við
flugvél. Hún virðist þjóta áfram á
ógnarhraða og ég spyr hvort við
fljúgum svona hratt líka. Það er
ekki laust við að flugmennirnir
glotti aðeins að fákunnáttu
minni. Bragi segir að þegar flug-
vélarnar mætist, mætist þær á
sameiginlegum hraða í kring um
1.500 kílómetra á klukkustund.
En miðað við jörð séum við á 450
kílómetra hraða, en miðað við
loft séum við á um 820 kflómetra
hraða.
Því miður getur blaðamaður
ekki verið í flugstjórnarklefa við
lendingu, þar sem ekkert auka-
sæti er í klefanum. En Bragi segir
mér að það geti verið mjög
skemmtilegt að nálgast um-
ferðarmikinn flugvöll eins og
Schipol. Þegar margar þotur hafi
komið inn til lendingar skilji þær
eftir sig rákir sem myndi net á
himninum. Aðflugið hefst um
20-30 mínútum fyrir lendingu,
eftir því hvernig vindar blása og
Bragi segir flugumsjón „stjórn,a“
vélinni alveg upp að flugstöðvar-
byggingu.
Ekki lengur fullir,
en glaðir samt
Rétt fyrir lendinguna finnur
Guðbjörg Lóní fyrst smá tíma til
að setjast í stutta stund og spjalla
við mig. Ég spyr hana hvernig ís-
lenskir farþegar séu í samanburði
við erlenda. Hún viðurkennir að
sér finnist þeir öðruvísi. Þeir
skemmti sér oft miklu betur á
ferðalögum en útlendingar og
upplifi ferðina sterkar. Væru á-
kveðnir í því frá því þeir héldu af
stað heiman frá sér, að hafa það
huggulegt og gott og njóta ferðar-
innar. Þetta segir Guðbjörg þó
langt í frá vera nokkurn galla,
þvert á móti. Vegna þessa hug-
arfars íslenskra farþega myndist
oft nánari tengsl á milli þeirra og
flugfreyja, en útlendingar eigi
það til að vera fráhrindandi.
„Það er tiltölulega stutt síðan
íslendingar fóru að ferðast eins
og þeir gera í dag, þeir ferðast
meira en fyrir tíu árum þegar ég
var að byrja að fljúga,“ sagði
Guðbjörg. Viðhorf þeirra til
ferðalaga virtist líka hafa breyst.
Áður hefði það ekki verið maður
með mönnum sem ekki mætti
fullur um borð. Þetta væri svo
gott sem liðin tíð, þó auðvitað
væru alltaf undantekningar.
Þegar hreyfilhljóð vélarinnar
breytist og fólk fer að gægjast mis
órólegt út um gluggana, spyr ég
Guðbjörgu hvort hún verði vör
við að íslendingar sév. flughrædd-
ir. „Ekki meira v.:; aðrir,“ svarar
hún. Það væri almennt mikið um
flughræðslu og það komi oft fyrir
að hugga þurfí fólk vegna henn-
ar. Sumt fólk hreinlega gréti
vegna flughræðslu. „Þetta hlýtur
að vera hræðileg tilfinning,"
sagði Guðbjörg. Flugfreyjur
reyndu eftir mætti að róa þetta
fólk og stundum væri farið með
það fram í til flugstjóra, sem
hefði reynst árangursríkt. Fólk
róaðist við að sjá að allt gengi
eðlilega fyrir sig í flugstjórnar-
klefanum.
Guðbjörg gat ekki setið lengi
að spjalli, þurfti að undirbúa
lendinguna. Þegar flugvélin hef-
ur keyrt upp að flugstöðinni í
Amsterdam, kveður áhöfnin
okkur með virktum, en hafði
ekki langan tíma til þeirra hluta.
Nú var kominn tími til að undir-
búa heimferðina eftir tæpan
klukkutíma.
Markaðir og
mannlíf
Það er ekki mikið mál að redda
sér í Amsterdam. Það gengur
fljótt og vel fyrir sig að komast í
gegnum flughöfnina og rúta sem
fer í miðbæinn bíður beint fyrir
utan. Þá má líka ganga yfir göt-
una og taka lest ef fólk kýs það
frekar. Þó fólk sem fer í lengri
ferðir til Amsterdam og ætlar
ekkert að spara og vill þess vegna
eiga vísan samanstað á hóteli, er
lítið mál að fara þangað fyrirvara-
laust og verða sér út um gistingu á
nokkrum klukkustundum.
Víða í miðbænum er hægt að
finna upplýsingabæklinga sem
hafa að geyma símanúmer og
heimilisföng fólks sem leigir út
herbergi eða heimilisföng gisti-
heimila sem ekki taka mjög
mikið fyrir að leyfa manni að
liggja. Þannig tók það blaða-
mann og ljósmyndara aðeins
nokkur símtöl að verða sér úti um
gistingu í lítilli íbúð sem leigð var
á sams konar verði og gott hótel-
herbergi í Reykjavík.
Guðbjörg Lóní Kristjánsdóttir, yfirflugfreyja, segir viðhorf fslendinga til
ferðalaga hafa breyst.
14 SÍÐA — NYTT HELGARBLAÐ Föstudagur 6. október 1989