Þjóðviljinn - 06.10.1989, Blaðsíða 25

Þá eru loks liðin tvö ár frá
síðustu Kvikmyndahátíð
Listahátíðar sem þýðir að tími
nýrrar hátíðar er kominn.
Þetta er í níunda skipti sem
Listahátíð Reykjavíkur heldur
kvikmyndahátíð en fyrsta hát-
íðin var haldin árið 1978. Að
þessu sinni hefst veislan nú á
laugardaginn og stendur til
17. október en möguleiki er á
að vinsælustu myndirnar
verði sýndar lengur. Yfir 30
kvikmyndir frá 21 landi verðar
sýndar á hátíðinni og verður
úrvalið að teljast mjög fjöl-
breytt og gott. Allir sem gam-
an hafa af kvikmyndum ættu
heimar. Þetta er fyrsta mynd
kvikmyndatökumannsins Chris
Menges sem leikstjóra og þykir
honum takast vel upp. Þetta er
eigin saga handritshöfundarins
Shawn Slovo um móöur hennar,
s-afríska blaðamanninn Ruth
First sem myrt var árið 1982
vegna aðskilnaðarstefnunnar.
Efnið í þessari dramatísku
spennumynd úr heimi óréttlætis
minnir óneitanlega á stórmynd
Attenboroughs, Cry Freedom.
Veisla frá Szabó
Einn af gestum hátíðarinnar er
ungverski leikstjórinn og
meistarinn István Szabó. Nýjasta
mynd hans, Hanussen, er síðasta
verk hans í trílógíu sem saman-
ski
að Margareta von Trotta og Jean-
Claude Carriere skrifuðu hand-
ritið ásamt Schlöndorff og
Maurice Jarre samdi tónlistina.
Sem mótvægi við v-þýska kvik-
myndagerð verður sýnd a-þýska
myndin Einer Trage des Anderen
Last/Einn beri annars byrði, j
leikstjórn Lothar Warnecke. í
þessari dæmisögu takast ekki ó-
merkari menn á en Marx og
Kristur. Warnecke tekur því á
þjóðfélagslegum andstæðum sem
hafa án efa markað djúp spor í
vitund margra landa hans.
Tvær mjög merkilegar myndir
koma frá Sovétríkjunum. Ashik
Kerib er heitið á nýjustu mynd
Sergei Parandjanovs, sem er af
Andleg uppsveifla
Gott úrval verka á Kvikmyndahátíð
Opnunarmyndin er Himinn yfir Berlín eftir íslandsvininn Wim Wend-
ers.
að geta fundið eitthvað við sitt
hæfi á Kvikmyndahátíð sem
er síður en svo bara fyrir kvik-
myndafrík og menning-
arsnobbara. Við skulum því
skoða lítillega myndirnar og
bakgrunn þeirra.
Það besta frá
Bretlandi
Margt vekur athygli við fyrstu
athugun. Áhersia er lögð á ný-
legar kvikmyndir sem gerðu það
gott á kvikmyndahátíðum er-
lendis fyrir svosem 1-2 árum.
Þetta eru myndir sem einhverra
hluta vegna hafa ekki hlotið náð
fyrir augurn íslenskra kvikmynd-
ahúsaeigenda. Bresku myndirnar
fjórar hefðu td. einhvern tíma
þótt mjög boðlegar til almennra
sýninga hérlendis. Þær eru allar
frá 1987 eða 88 og eru dæmi um
það vandaðasta sem kemur frá
Bretlandi í dag.
Fyrst skal nefna myndina Di-
stant Voices, Still Lives/Köll úr
fjarska, kyrrt líf eftir Terence
Davies. Þetta er raunsætt nost-
algíudrama um líf lágstéttarinnar
í Liverpool um og eftir 1950. Hún
segir sögu fátækrar fjölskyldu en
heimilið er í heljargreipum föðu-
rsins sem drottnar einsog einræð-
isherra í styrjöldinni sem geisar í
kringum hann. Þess má geta að
Davies var skólafélagi Ágústs
Guðmundssonar í National Film
School og tökumaður myndar-
innar, William Diver, klippti Út-
laga Ágústs.
Testimony/Vitnisburðurinn er
kvikmynd byggð á ævi rússneska
tónskáldsins Sjostakovits. Leik-
stjóri er hinn umdeildi Tony
Palmer sem ma. gerði 200 Motels
með Frank Zappa fyrir margt
löngu. Honum hefur stundum
verið líkt við landa sína Nicolas
Roeg og Ken Russell þótt hann sé
kannski ekki eins hneykslunar-
gjarn og Russell. Palmer starfaði
eitt sinn sem aðstoðarleikstjóri
Russells sem hefur sjáfur gert
myndir um ævi Tsjækovskís,
Lizts og Mahlers. Ben Kingsley
fer með hlutverk tónskáldsins í
þessari glæsilegu mynd.
Hinn kunni aldni leikstjóri
Jack Clayton á eitt verk á hátíð-
inni. Það er The Lonely Passion of
Judith Hearne/Píslarganga Ju-
dith Hearne með úrvalsleikurun-
um Maggie Smith og Bob Hosk-
ins í aðalhlutverkum. Clayton er
hvað viðurkenndastur fyrir
Room at the Top og The Innoc-
ents í kringum 1960 en nú hefur
orðstír hans verið endurreistur.
Sagan segir frá einmanna pipar-
jónku, þjakaðri af trúarlegri bæl-
ingu, og sambandi hennar við
klunnalegan lukkuriddara.
Fjórða myndin frá Bretum
kallast A World Apart/Aðskildir
stendur af henni ásamt Mephisto
og Redl ofursta. Þarsem skoða
ber þessar myndir í samhengi er
það mikill fengur að allar verða
þær sýndar á hátíðinni. Szabó
gerði Mephisto árið 1981 og hlaut
óskar fyrir bestu erlendu mynd-
ina að launum. Redl ofursti var
gerð árið 1985 og var sýnd í Sjón-
varpinu sl. vor en Klaus Maria
Brandauer leikur aðalhlutverk í
myndunum þremur af alkunnri
snilld. Auk trílógíunnar verður
sýnd myndin Bizalom/
Trúnaðartraust frá 1979 og stutt-
myndaröð tileinkuð Búdapest
sem Szabó gerði í upphafi átt-
unda áratugarins.
Opnunarmynd hátíðarinnar
verður hið marglofaða verk Wim
Wenders, Himmel úber Berlin.
Söguhetjurnar eru heldur
óvenjulegar, eða englar, og segir
Wenders það tilkomið vegna þess
hve vön við erum að sjá alls kyns
furðuverur á tjaldinu. Englar
Wenders eru hinsvegar
hugljúfari en við eigum að venj-
ast og eru ósýnilegir öllum nema
börnum. Þeir geta sjálfir séð allt
og heyrt leyndarmál okkar þótt
þau séu aðeins til í hugskotum
okkar. Einn engillinn verður
mjög óvænt ástfanginn af
loftfimleikastúlku og verður
hann jarðneskur fyrir vikið. Eng-
illinn er leikinn af Bruno Ganz
sem er gestur hátíðarinnar, en
Wenders var einmitt fyrsti gestur
Kvikmyndahátíðar árið 1978.
í tilefni þess að Bruno Ganz er
gestur hátíðarinnar verður einnig
sýnd mynd Volkers Schlöndorffs,
Die Flschung/Fölsunin, sem gerð
var árið 1981. Ganz leikur blaða-
mann sem sendur er til Líbanon
ásamt ljósmyndara til að lýsa á-
standinu þar. í Beirút hittir hann
gamla þýska vinkonu sem er gift
manni frá Líbanon. Hanna
Schygulla leikur konuna en pól-
ski leikstjórinn Jerzy Skolimow-
mörgum talinn mesta myndskáld
sem nú er uppi. Á síðustu kvik-
myndahátíð fengum við á sjá
mynd hans um Súramvirkið en
þessi er byggð á ljóði eftir Lerm-
ontov og hefur Parandjanov
þurft að bíða með gerð hennar í
20 ár. Söguhetjan er fátækur
maður með göfugt hjarta og fal-
lega söngrödd. Hann verður
ástfanginn af stúlku nokkurri en
getur ekki eignast hana vegna
stöðu sinnar. Hann ákveður því
að ferðast í sjö ár og freista þess
að verða ríkur eða deyja ella.
Hin sovéska myndin lieitir
Kommissar í leikstjórn Aleks-
andr Askoldov. Hún segir frá
liðsforingja rauðliða sem verður
þunguð gegn vilja sínum. Henni
er komið fyrir hjá gyðingafjöl-
skyldu og brátt myndast áður
óþekkt móðurtilfinning í hjarta
hennar. Myndin á sér furðulega
sögu því lokið var við gerð henn-
ar árið 1967 þótt hún væri ekki
frumsýnd fyrr en 20 árum síðar.
Eftir sigur ísraelsmanna í Sex
daga stríðinu var myndin tekin af
dagskrá en þegar Gorbatsjov
baröi hana augum í desember
1987 líkaði honum svo vel að hún
var tekin til almennra sýninga.
Myndin hlaut Silfurbjörninn í
Berlín 1988.
Einnig verða tvær pólskar
myndir eftir gamla kunningja
Kvikmyndahátíðar. Æskuástir
gerði Ándrzej Wajda árið 1985
og er hún fyrsta myndin sem hann
gerði í Póllandi eftir Járnmann-
inn 1981. Þetta er eins konar
pólsk útgáfa af Rómeó og Júlíu
og segir frá ungum elskendum
sem geta ekki notist vegna þjóð-
félagsstöðu og heimsstyrjaldar-
innar síðari. Hún er byggð á
skáldsögu Tadeusz Konwicki
sem jafnfram leikur í myndinni
og var frumsýningu hennar frest-
að á sínum tíma vegna þess að
Konwicki hefur ekki verið í náð-
inni hjá yfirvöldum.
Stutt mynd um dráp heitir
pólsk mynd frá Krzysztof Kiesl-
owski. Úpphaflega ætlaði hann
að gera tíu stuttmyndir byggðar á
boðorðunum tíu. Þessi fjallar
greinilega um fimmta boðorðið
en einnig hefur hann gert mvnd í
fullri lengd um sjötta boðorðið -
Þú skalt ekki drýgja hór. Morð-
sagan fékk Evrópuverðlaunin
þegar þau voru veitt í fyrsta sinn
1988.
Á dagskrá eru einnig tvö verk
frá Austurlöndum. Zhang Yim-
ou hóf leikstjóraferil sinn með
hinni mögnuðu mynd, Blóð-
ökrum, sem spannar allt frá gam-
ansamri erótík til blóðugra enda-
loka. Hún þykir ákaflega áhrifa-
mikil og glæsileg og er kvik-
myndatökunni gjarnan líkt við
handbragð Vittorio Storaro. Ind-
verska myndin Salaam Bombay
hefur einnig vakið mikla athygli
að undanförnu fyrir raunsæja lýs-
ingu á lífinu þar um slóðir. Hún
segir sögu tíu ára stráks sem er
aðkomumaður í Bombay en fer
fljótlega að vinna fyrir sér í undir-
heimalífi fátækrahverfanna þar-
sem vændi og eiturlyf eru lifi-
brauð fólksins. Söguþráðurinn
minnir greinilega á eina af fyrstu
myndum Hectors Babencos, Pix-
ote.
Önnur mynd sem segir frá
ömurlegu lífi ungs drengs er júg-
óslavneska myndin Verndareng-
illinn eftir Goran Paskaljevic.
Hún segir frá blaðamanni sem
vinnur að grein um barnasölu frá
Júgóslavíu til V-Evrópu og kynn-
ist hann ungum dreng sem notað-
ur er til að stela, betla eða stunda
vændi. Undurfögur mynd um
viðbjóðslegt efni.
Eitt af því sem einkennir efnis-
valið á hátíðinni eru myndir sem
fylgja í kjölfar annarra á síðustu
hátíðum. Eina myndin frá
Bandaríkjunum er nýjasta mynd
nýbylgjuleikstjórans Jim Jarm-
ush, Mystery Train/Lestin
leyndardómsfulla. Hún er sjálf-
stætt framhald af Down By Law
sem var á síðustu hátíð og mynda
þær trílógíu sem hófst með Stran-
ger than Paradise árið 1984. Jim
Stark, framleiðandi myndarinn-
ar, er gestur á hátíðinni.
Fleiri myndir koma frá
gömlum kunningjum. La
Famiglia/Fjölskyldan eftir Ettore
Scola minnir nokkuð á Le Bal
sem sýnd var á hátíðinni 1985.
Báðar gerast þær eingöngu
innandyra en þessi rekur sögu
fjölskyldu frá upphafi aldar fram
á okkar daga. Þá verður sýnd enn
ein mynda Svisslendingsins Alain
Tanner sem verið hefur fulltrúi
þarlendrar kvikmyndagerðar um
langt árabil. Myndin heitir Eldur
í hjarta mínu og er byggð á erót-
ískum augnablikum í lífi leikkon-
Leitin leyndardómsfulla er eina
bandaríska myndin á hátíðinni.
unnar Myriam Mezierens sem
einnig leikur aðalhlutverkið.
Allir kannast við myndina
Barfly eftir sögu Charles Buko-
wskis. Belgíska myndin Crazy
Love/Geggjuð ást er einnig byggð
á sögu Bukowskis en leikstjóri er
bjartasta von Belga, Dominique
Deruddere.
Fjórar myndir koma frá Frakk-
landi að þessu sinni. Luc Besson
gerði Le dernier combat/
Urslitaorustuna árið 1982, aðeins
23 ára gamall. Hann gerði síðar
Subway og The Big Blue en nú
fáum við að kynnast þessari fút-
úrísku frumraun hans. Jean
Reno, sem leikið hefur í öllum
myndum Bessons, er gestur há-
tíðarinnar og tónlistin er að sjálf-
sögðu eftir Eric Serra.
Pierre Jolivet hefur unnið
mikið með Besson. Þeir skrifuðu
saman handrit að tveimur fyrstu
myndum Bessons og Jolivet lék í
Le dernier combat. Force
Majeure/Omótstæðilegt afl er
nýjasta mynd Jolivets, frumsýnd
á þessu ári, og segir frá vanda-
málum sem koma upp á meðal
þriggja ferðalanga þegar einn
þeirra er gripinn með hass í fór-
um sínum. Pleure pas my love/
Ekki gráta clskan mín er einnig
glæný mynd en leikstjóri hennar
er Tony Gatliff. Fjórða myndin
frá Frakklandi heitir Agent
Trouble/Hættuspil í leikstjórn
Jean-Pierre Mocky. Þetta er
spennumynd í anda Hitchcocks
og Siegels og eru aðalhlutverk í
höndum Catherine Deneuve og
Richard Bohringer.
Pelle sigurvegari verður sýnd
áfram í Regnboganum á Kvik-
myndahátíð en hana má enginn
láta fara framhjá sér. En það eru
fleiri myndir góðar frá Dan-
mörku og verður sýnd Himnaríki
og helvíti frá 1988 í leikstjórn
Mortens Arnfred. Þá verður
fyrsta kvikmynd Færeyinga sýnd
á hátíðinni. Hún heitir Atlants-
hafs rapsódía og verður leikstjór-
inn Katrin Ottarsdóttir gestur
Listahátíðar. Aðrar myndir frá
Norðurlöndum eru Klakahöllin
frá Noregi eftir Per Blom og Erj-
ur í Austurbotni frá Finnlandi
eftir Pekka Parikka.
Einkar athyglisverð er kana-
díska myndin Sögur af Gimlispít-
ala eftir Vestur-Islendinginn Guy
Maddin. Þetta er hans fyrsta
kvikmynd og er óður hans til for-
ferðra sinna hér á landi og jafn-
framt til gamansamra mynda
þögla tímabilsins.
Þá eru ótaldar tvær kvikmyndir
frá Rómönsku Ameríku. Geró-
nima heitir argentísk mynd frá
1985 í leikstjórn Raúl Álberto
Tosso, sem er sönn saga sam-
nefndrar konu af Mapuche-
ættbálki í auðnum Patagóníu.
Kvikmyndin Flökkulíf eftir Juan
Antonio de la Riva er fulltrúi
Mexíkó á hátíðinni en kvikmynd-
ir þaðan eru sem kunnugt er
sjaldséðar hér á landi.
-þóm
Föstudagur 6. október 1989 NÝTT HELGARBLAÐ - SÍÐA 25