Þjóðviljinn - 27.10.1989, Page 16

Þjóðviljinn - 27.10.1989, Page 16
drauma okkar og skilnings. Ég held að kynnin af veröld Caragia- les muni nýtast þessum ungu leikurum, þeir hafa góða hæfi- leika og ég er viss um að að minnsta kosti tveir eða þrír þeirra eiga eftir að vekja mikla athygli íslenskra áhorfenda áður en langt um líður. - Að mínu mati er mjög mikil- vægt að íslenskt leikhús opni sig fyrir umheiminum. Alþjóðleg sambönd og samvinna eru öllum listamönnum nauðsynleg og ég tel mig hafa orðið varan við skiln- ing á því hér á landi. Næsta skref- ið, sem ég tel nauðsynlegt ís- lensku leikhúsi, er stofnun skóla fyrir leikstjóra, skóla sem gæti orðið vettvangur umræðu, til- rauna og nýsköpunar á íslenskum leiksviðum. Það er ekki nóg að flytja inn erlend áhrif heldur verður líka að laga þau að ís- lenskum aðstæðum og skapa leikhús sem er íslenskri menn- ingu eiginlegt. - Bæði á Islandi og erlendis er allt of mikið um að settar séu upp sýningar sem taka ekkert mið af því leikræna. Þær eru settar upp af fólki sem virðist halda að leikhús sé einungis það að standa á leiksviði, aðeins það að apa upp einhverjar aðstæður, rétt eins og leikarar séu einungis sagnaþulir. En leikhúsið er list. Gömul og flókin list. Ég tel hlutverk okkar leikhúsfólksins vera að halda uppi lifandi tjáskiptum við heim- inn umhverfis okkur. Að skapa stöðuga spennu á sviðinu og leitast við að draga fram kjarn- ann í því sem er að gerast í kring- um okkur, því leikhúsið getur verið stórfenglegur vitnisburður um lífið sjálft. Við verðum að þora að sýna fólki hluti sem það ekki veit eða vill alls ekki vita. Við eigum ekki að taka þátt í því að klóra yfir heimsku og hræsni. Ég vil vekja áhorfendur - Leikhús er bæði musteri og dómstóll í senn og því er hverju samfélagi mikilvægt að halda leiklistinni við lýði. Hún er menntun, - og þar á ég ekki við glansmyndaleikhús, sem er rekið eins og verslun. Leikhús er list- grein sem getur leitt okkur til skilnings á aðstæðum okkar og fengið okkur til að líta daglegt líf okkar öðrum augum og í þeim mikla bardaga verður allt leikhúsfólk að vera virkt. - Sköpun er fyrir mér ekki starf heldur köllun. Listin er líf mitt, og sköpun allt að því þrá- hyggja; nauðsyn sem ég lifi fyrir. Ég lifi lífinu með þá tilfinningu að hvert augnablik sé mitt síðasta. Leikhús og kvikmyndir eru mér tækifæri til að lifa þetta síðasta augnablik til fulls og jafnframt að vera öðrum félagi og tækifæri til að vekja skilning á þessu við- kvæma fyrirbæri sem manneskj- an er. - Mér er mjög mikilvægt að finnasc ég hvert augnablik í tengs- lum við hjartslátt heimsins og reyna að nýta alla hugsanlega möguleika á að stuðla að vináttu, ást og skilningi manna á milli. Leiklistin er skrítin blanda lífs og heimspeki og því verður hver sýning að fjalla um tilveruna. Jafnvægi heimsins er ákaflega fallvalt en listin gæti hugsanlega orðið honum til bjargar. Hún býr yfir kraftinum til að endurvekja raunveruleg tengsl okkar við ' lífið. - Ég vil vekja áhorfendur af heimskulegum dvala sínum. Fá þá til að hugsa. Tími leiksýningar eru ekkt bara þessir tveir til þnr tímar sem hún stendur yfir heldúr líka tíminn fyrir og eftir sýningu. Alexa Visarion, rúmenskur leikstjóri og kvikmyndagerðar- maður var fenginn hingað til lands til að leikstýra Nemenda- leikhúsinu í fyrsta verkefni vetrarins, Grímuleik eftir I.L. Caragiale. Visarion er fastráðinn leikstjóri við Giulesti leikhúsið í Búkarest og prófessor við leikstjóradeild leiklistar- og kvik- myndastofnunar Búkarest en hefur auk þess verið gestaleik- stjóri við leikhús innan Rúmeníu og utan, í Evrópu, Ástralíu, So- vétríkjunum og Bandaríkjunum. Hann hefur gert fjölda sjónvarps- mynda og fjórar kvikmyndir og er margverðlaunaður fyrir vinnu sína í leikhúsi og að kvikmynd- um. Hugmyndin að því að setja upp verk eftir Caragiale (1852-1912) er frá honum komin, en hann segir Caragiale vera bestan og merkastan rúmeskra rithöfunda. - Caragiale skrifaði auk leikrita bæði smásögur og skáldsögur, segir hann, - og í verkum sínum skapaði hann einstaka veröld, sem við tölum um í Rúmeníu sem Veröld Caragiales. Persónur hans eru sprottnar upp úr rúm- enskum veruleika, en þessi verk gætu gerst hvar og hvenær sem er, það sá ég þegar ég leikstýrði í fyrsta sinn verki eftir hann utan Rúmeníu. Það var í Listaleikhús- inu í Moskvu árið 1982 og var mjög sérstæð reynsla fyrir mig að átta mig á því að persónur hans eru alveg jafn mikilvægar og lif- andi í annarri veröld og öðru samhengi en því rúmenska. - Caragiale var fyrsti absúrd- höfundurinn og andlegur faðir Ionescos. Hann var fyrsta leik- skáld veraldar sem gaf í skyn að samband væri á milli fáránleikans og þess raunveruleika sem við búum við. Verk hans eru árás á heimsku manneskjunnar, á við- brögð sem ákvarðast af venjum, og á lífslygina. Þau lýsa pólitískri, siðferðilegri og erótískri kreppu veraldar okkar; þar birtist óráð manneskjunnar í öllu sínu veldi. - Veröld Caragiales er sér- kennileg og ofsafengin og snýst fyrst og fremst um manneskjuna og þá niðurlægingu sem hún býr við. Þar birtist ástríðufullt og vafasamt ástand þeirra sem vilja lifa alla hluti sem hefðu þeir sama vægi; allir í þessari veröld lifa, - en kunna ekki að lifa lífinu. Hetj- ur hans lifa fyrir tómið, þetta Stóra Ekkert. í Grímuleik skapaði hann heim þar sem fólk missir persónuleika sinn. Það sem við sjáum eru einungis grím- ur en ekki manneskjur, en þessar grímur leika óraunveruleika sinn, með sínum síðustu kröftum, rétt eins og hann væri fúlasta al- vara. Alþjóðleg samvinna nauðsynleg - Leikrit Caragiales ganga í hring, þar er hvorki upphaf né endir, allt er mögulegt og allar mannlegar gerðir og viðbrögð einhvers staðar á milli þess fárán- lega og hins mikilfenglega. Hlátur Caragiales er sérkenni- legur og vekur ótta. í öllum hans verkum er einkennilegt sam- bland skelfingar og hláturs í fár- ánlegri skrípaveröld, því hann skrifar um dauðastríð veraldar. Gleðileikurinn grætir og sorgarl- eikurinn kætir. - Þessi verk halda áhorfendum vakandi, þau eru stöðug árás á aðgerðarleysi þeirra og verða að vera það því ég og leikarar mínir þurfum á þeim að halda sem sam- viskufélögum. Það er nefnilega ekki útilokað að í þessum skrípa- leik felist neyðaróp mannkyns- ins. Óp sem gæti leitt okkur til Listin er lífið Alexa Visarion: Leikhús getur verið stórfenglegur vitnisburður um lífið. Við eigum ekki að taka þátt í að klóra yfir heimsku og hræsni Alexa Visarion: Ég lifi lífinu með þá tilfinningu að hvert augnablik sé mitt síðasta. Mynd - Jim Smart. raunverulegs skilnings á aðstæð- um okkar og þannig finnst mér leikhús verða að vera. í hverri sýningu verður að felast neisti sem gæti valdið andlegri bylt- ingu, annars er sýningin einskis virði. - Þegar Helga Hjörvar skóla- stjóri Leiklistarskólans bauð mér að koma og leikstýra Nemenda- leikhúsinu stakk ég upp á verki eftirTsjekhov, Búchner eða Car- agiale, og Helga valdi Caragiale, því hún telur mikilvægt að kynna ungum leikurum nýjan heim og annan leikstíl en þeir hafa vanist. Veröld Caragiales gefur þeim færi á að kynnast sterkum leikstíl þar sem hvert smáatriði leiksins er tjáning og þar sem Ieikarinn á sviðinu verður að vera tákn 16 SÍÐA - NÝTT HELGARBLAÐ |Föstudagur 27. október 1989

x

Þjóðviljinn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.