Þjóðviljinn - 27.10.1989, Qupperneq 22

/ Z 3 v— sr S2 ¥ (o 7- iT 8 ¥ 9
JO (s> ISL V- 13 u IS~ 13 U* l > S? 12
// >3 13 e T 9 /9 JÝ S? zo 1S 9 lá> W
S! JÝ Zl zx J 7- /? ¥ /? isr r 23 ZH
Zé> 5 )°> m- 2? S? Zi JY ZH $ t¥
1? ? )Z Zo " V 4 13 s? )l )+ 16' 17- 1?
Zl 11' sa w )b /Ý /3 i(p s? J9 s~ JT~ V 23 )S
9 )S Y 2 i? S? )Z zz r~ H- )3 V ) isr
2 J7 JS~ V 29 3 0 9 6 7- 13 2 y J b
S2 ZT 5 )(> 2 7 9 )/ J6 2f
21 2 /Y <y> 7* 12 s? Z ur iT r k> J5*
Z(o V ÝS "h h V H- 3 2 V ZH 2 ¥ y
¥ )Z ZO sr 2 JZ Z2 Y 5" J/ jr s? 32 5“
AÁBDÐEÉFGHIÍJKLMNOÓPRSTUÚVXYÝÞÆÖ
Krossgáta nr. 67
Setjið rétta stafi í reitina hér fyrir neðan. Þeir mynda þá nafn á götu í
Hafnarfirði. Sendið þetta nafn sem lausn á krossgátunni til Þjóðviljans,
Síðumúla6, Reykjavík, merkt: „Krossgátanr. 67“. Skilafresturerþrjár
vikur. Verðlaunin verða send til vinningshafa.
BENGT AKE HÁGER
SAMFERÐA
UM SÖGUNA
Mannkynssaga fyrir efri bekki
grunnskóla
3) n 30 22 2 8 fí zt fí H

Lausnarorð á krossgátu nr. 64 var Öskjuvatn. Dregið var úr réttum
lausnum og upp kom nafn Jóhannesar Jósepssonar, Rauðamýri 4,
Akureyri. Hann fær senda bókina Andlit Asíu eftir Rannveigu Tómas-
dóttur, sem Mál og menning gaf út árið 1962.
FJÖLSKYLDAN
Verðlaun fyrir krossgátu nr. 67
eru bókin Samferða um söguna
eftir Bengt Ake Hager í þýðingu
Sigurðar Hjartarsonar. Bókin var
gefin út af Máli og menningu í
samvinnu við Námsgagnastofn-
un 1987.
S2GTRYGGUR
JÓNSSON
Einelti
Einelti er notað yfir það, þegar,
einhver einn einstaklingur er of-
sóttur af hópi einstaklinga. Mest
er um einelti meðal barna og
tengist þá þeim stöðum, sem
börn eru á. Hér er um að ræða
dagheimili, skóla, félags-
miðstöðvar og fleiri þá staði, sem
börn sækja. Einnig getur einelti
átt sér stað meðal fullorðinna, en
er sjaldgæfara og ef til vill betur
falið, þannig að aðrir verði ekki
eins varir við það. Oftast er ein-
elti fólgið í stríðni og einangrun á
viðkomandi einstalingi, en getur
farið langt út fyrir það. í sumum
tilvikum er um hreinar ofsóknir
og líkamlegt ofbeldi að ræða.
Það sem um er að ræða, er
félagslegt, eða öllu heldur félags-
sálfræðilegt atriði. í öllum hóp-
um myndast goggunarröð, eða
valdapýramídi. Spurningin er
einungis hversu brattur hann er. í
hópnum, þar sem mikið jafnrétti
og lýðræði ríkir, er prýramídinn
frekar flatur og stutt á milli botns
og topps. í slíkum hópum er mikil
vellíðan, þátttakendur eru örugg-
ir um sjálfa sig og stöðu sína í
hópnum og hafa ekki þörf fyrir að
berjast innbyrðis, eða klifra upp
á toppinn. Því flatari sem pýramíd -
inn er finnst jú öllum að þeir séu
það nálægt toppnum, að þeir hafi
enga þörf fyrir að klifra ofar. f
hópum, þar sem pýramídinn er
frekar brattur, ríkir vanlíðan og
óöryggi þátttakenda með stöðu
sína og þeir hafa þörf fyrir að
klifra ofar og þá í flestum tilvik-
um á kostnað annarra. í slíkum
hópum ríkir annað hvort
einræðisleg stjórnun eða stjórn-
leysi.
í einræðislegri stjórnun, hafa
þeir það best, sem eru á toppn-
um, Þeir fá umbun reglulega og
það eitt að fylgja foringjanum
veitir þeim öryggi. Til þess að
tryggja völd sín verður foringinn
að höfða beint til einstakra þátt-
takenda, annað hvort með því að
láta þá vita að þeir standi sig fyrir
hann, eða með því að láta vita að
þeir geri það ekki. Hann má ekki
koma upp þeirri stöðu, að aðrir
þátttakendur myndi sterkan
kjarna, því slíkur kjarni gæti
steypt honum af stóli. Hann
reynir því að etja þátttakendum
gegn hver öðrum. I þjóðfélögum
þekkjum við þetta þannig, að eini
hópurinn, sem einræðisherra
heldur saman, er herinn, og það
er jú herinn, sem ætíð veltir
einræðisstjórnum úr sessi. Þess
vegna verður einræðisherra alltaf
að halda hernum nálægt toppn-
um. Þannig er þetta líka í hópum í
skólum eða öðrum stöðum hjá
börnum. Einræðisherrann hefur
alltaf klíku nálægt sér til þess að
styrkja sjálfan sig í sessi, en held-
ur þeim jafnframt nálægt topp-
num. Þeir hafa það bærilegast og
þangað reyna aðrir að komast til
þess að geta liðið betur í hópnum.
í hópum þar sem rfkir stjórn-
leysi er þetta svipað, þar sem
hópurinn hefur þörf fyrir ein-
hverskonar stjórnun, og á meðan
hún er ekki til staðar rfkir lögmál
frumskógarins til þess að hver og
einn geti staðsett sjálfan sig. Þá
traðkar hver á öðrum til þess að
staðsetja sig ofar í pýradídanum.
Á meðan slíkt ástand varir, er
pýramídinn mjög brattur og langt
á milli botns og topps. Engir
standa saman og vanlíðan er
mjög mikil. Þegar slíkur hópur
hefur náð því að mynda einhvers
konar foringja, annað hvort með
því að hópurinn þrýstir einhverj-
um einstaklingi upp í foringja-
stöðuna, eða með því að einhver
einstaklingur tekur sér foringja-
stöðu, er mikil hætta á því að slík
MATUR
ÓLAFUR
GÍSLASON

Enn um
smokkfisk
Ég hef gert tvær atrennur að
smokkfisknum frá Hafliða, sem
ég sagði frá í síðasta þætti. I fyrra
skiptið gerði ég spaghettisósu úr
örmunum og hausunum, sem ég
hafði klippt niður, þvegið og sett
sérstaklega í frysti. Sósan er ein-
föld í matreiðslu: olía á pönnu,
nokkur söxuð eða kreist hvít-
lauksrif, steinselja, rauður pipar
eftir smekk og síðan um það bil
200 gr. af rækjum og álíka mikið
af smokkfiski og nokkur
saltkorn. Þetta nægir vel í ca. 400
gr. af spaghettí, sem dugar fyrir 5
manns. Ef til er hörpufiskur eða
kræklingur gerir hann ekki annað
en að bæta sósuna, sem er tilbúin
á 10 mínútum.
Smokkfisk á pönnu má gera
með ýmsum hætti. Stundum hef
ég steikt hann með lauk, hvítlauk
og indversku karríi og baðað allt
saman upp úr hvítvíni, en hér
kemur önnur uppskrift fyrir 4:
800 gr. smokkfiskkápur, vel
hreinsaðar, örlítið af vínediki,
hveiti, hálft glas af jurtaolíu, salt,
og ein sítróna.
Skerið smokkfiskkápurnar
þversum í um það bil sentímet-
ersþykka hringi og leggið í vatn
sem búið er að blanda með ögn af
vínedíki. Hellið vökvanum af
eftir 15-20 mín. og leggið fiskinn
á þerriblað eða trébretti. Stráið
síðan hveiti á fiskinn og setjið í
sigti eða þannig ílát að ekki sé of
mikið af hveiti á fiskinum. Hitið
síðan olíuna á pönnu þannig að
hún verði vel heit, og steikið síð-
an fiskinn, fáa hringi í einu og
veltið honum í sjóðandi olíunni.
Hringirnir eiga að vera stökkir og
gullbrúnir þegar þeir eru teknir
uppúr og settir augnablik á þerr-
ipappír þar sem þeir eru saltaðir.
Síðan fara þeir beint á diskinn og
borðist heitir með kreistum sítr-
ónusafa útá. -ólg.
stjórnun verði einræðisleg.
Ástæðan er sú, að eftir stjórn-
leysi, kemur fram mjög sterk ósk
um styrka og ákveðna stjórnun,
sem þá hættir til að verða einræð-
isleg. Við þekkjum þetta mjög
vel úr íslensku þjóðfélagi. Hafi
efnahagsstjórn farið úr skorðum
og kosningar verða strax á eftir,
getur næsta ríkisstjórn gert nán-
ast hvaða efnahagsráðstafanir
sem er án þess að fá mótmæli.
„Við viljum gefa þeim tækifæri”.
Slíkt gengur hins vegar ekki til
lengdar, því vanlíðanin heldur
áfram og jafnvel eykst. Þá upp-
hefjast mótmæli og verkföll. í
barnahópnum gerist ósköp svip-
að, nema mótmælin verða ekki
eins sterk. Eins og ég ræddi um
síðast er hópþrýstingurinn svo
sterkur, að fjöldi barna tekur þátt
í eineltinu bara til að fá að til-
heyra hópnum, og þá eiga þau
líka möguleika á að komast ofar í
pýramídanum.
Einelti á sér sem sagt bara stað,
að pýramídinn sé mjög brattur og
langt á milli botns og topps. Þá er
það sá sem er neðstur í pýra-
mídanum, sem lagður er í einelti.
Ég held áfram næst.
Þeir sem hafa áhuga á aö fræ&ast um eitthvert
ákveöiö efni varöandi fjölskylduna geta skrifaö.
Merkiö umslagiö: Fjölskyldan; Nýtt Helgarblaö,
Þjóöviljanum, Síöumúla 6, Reykjavík.
22 SÍÐA - NÝTT HELGARBLAÐ Föstudagur 27. október 1989