Þjóðviljinn - 17.11.1989, Blaðsíða 7

orkulmdum. Þessi afstaða Alú-
sviss hefur nú keyrt málið í öng-
stræti. Því kemur vel til álita að
ríkisstjórn íslands beiti sér fyrir
sérstökum viðræðum við hið
sænska og hið hollenska fyrirtæki
og láti þar þær áherslur sem ég
rakti áðan setja meginsvip á mál-
flutning íslands.
Velferðarkerfið
Nýr grundvöllur - nýr grund-
völlur í íslenskum þjóðmálum
felur hins vegar ekki aðeins í sér
breytta stefnu í málefnum at-
vinnuvega og í hagstjórninni.
Hann vísar einnig veginn til
öflugri velferðarþjónustu og
manneskjulegra samfélags.
Nýr grundvöllur felur í sér að
almannatryggingar og skattkerfi
séu byggð upp á þann veg að hin-
ar margvíslegu bætur komi fyrst
og fremst til þeirra sem tekju-
lægri eru. í breyttu þjóðfélagi
samtímans og framtíðarinnar
þjónar það litlum tilgangi og sam-
rýmist lítt almennri siðgæðisvit-
und að greiða jafnháar upphæðir
til þeirra sem hafa mörg hundruð
þúsund krónur á mánuði í laun og
hinna sem eru aðeins með 50-60
þúsund krónur í mánaðartekjur.
Tekjutenging tryggingabóta,
barnabóta og annarra greiðslna
úr sameiginlegum sjóði lands-
manna hlýtur að verða eitt af
brýnustu viðfangsefnum næstu
ára. Slík breyting getur skapað
öflugt tæki til jöfnuðar og tryggt
að takmarkaðir fjármunir fari
fyrst og fremst til þeirra sem á
þeim þurfa að halda.
Nýr grundvöllur felur einnig í
sér nýtt skipulag í ríkisrekstri -
aukna valddreifingu, ráðdeild og
hagsýni á vettvangi hins opin-
bera. Ljóst er að í tímans rás hef-
ur margvísleg eyðsla og óþarfa
útgjöld fundið sér fastan sess á
vettvangi ríkisins. Það er ekki
verkefni okkar að standa vörð
um slíkt ríkiskerfi. Þvert á móti
eigum við að knýja í gegn víðtæka
endurskipulagningu sem vissu-
lega getur falið í sér að flytja til
sveitarfélaga, félagasamtaka og
einstaklinga fjölda verkefna sem
á árum áður voru talin best vistuð
í stofnunum ríkisins. Ný tækni,
öld upplýsinga og valddreifingar
gefur okkur kost á margvíslegum
nýjum rekstrarformum sem áður
voru utan við mörk hins mögu-
lega.
Nýr grundvöllur felur í sér
byggðastefnu sem tekur mið af
breyttum og bættum samgöngum
í landi okkar. Þar sem áður tók
heilan dag að fara á milli héraða
skjótast menn nú á einni stundu.
Varanlegt slitlag á vegum og tíðar
flugsamgöngur um landið allt
hafa skapað nýja möguleika til
samvinnu byggðarlaga og sérhæf-
ingar sem áður var útilokuð. At-
vinnuþróun og fjárfestingar
verða að taka mið af þessum nýju
möguleikum. Umdæmin stækka,
byggðarlögin í héröðunum færast
nær hvert öðru. Áhersluþunginn
í byggðastefnu nýrrar aldar
hlýtur að taka mið af byltingu í
samgöngum og fjarskiptatækni,
boðskiptum og atvinnuháttum.
Nýr grundvöllur mun einnig
móta samskipti okkar við um-
heiminn á annan hátt en áður.
Daglega eru okkur færðar fréttar
af nýsköpun Evrópu, lýðræðis-
þróun og kerfisbyltingum sem
áður voru fjarlægur draumur.
Evrópa er okkar álfa
Evrópa er okkar álfa. Menning
okkar og saga eru samofin ör-
lögum hennar um aldir. Við
hljótum því að taka virkan þátt í
því verki að færa álfuna í nýjan
farveg lýðræðis og friðsamlegrar
sambúðar.
Kaida stríðið, skipting Evrópu
í víggirt bandalög hernaðar undir
yfirstjórn tveggja stórvelda,
kalda stríðið þar sem ógnarjafn-
vægið var dagskipanin í marga
áratugi, - heimsmynd kalda
stríðsins var forsenda þess að
bandarískur her tók sér á ný ból-
festu á íslandi að heimsstyrjöld-
inni lokinni. Endalok kalda
stríðsins, hrun Berlínarmúrsins,
opnun Ungverjalands, ríkis-
stjórn Samstöðu í Póllandi,
sjálfstæðishreyfingar í Eistlandi,
Lettlandi og Litháen - öll þessi
þróun eyðir á einni nóttu þeim
röksemdum óttans sem málsvar-
ar bandaríska hersins hafa beitt á
íslandi í áratugi.
Hin nýja Evrópa gerir að engu
forsendur Varðbergs og Varins
lands fyrir bandarískri herstöð á
íslandi. Afvopnun stórveldanna,
fækkun í sovéska hernum á
meginlandi Evrópu, brottflutn-
ingur meðaldrægra kjarnorku-
vopna og daglegt samráð Banda-
ríkjanna og Sovétríkjanna um
meðferð mála f heiminum öllum
skapar nýjan grundvöll fyrir
kröfuna um brottför bandaríska
hersins, nýjan grundvöll fyrir
heim þar sem smáríki taka þátt í
samfélagi þjóðanna af fullri reisn
og virðingu, í stað þess að vera í
gíslingu hjá stórveldunum.
Við hljótum því að fagna hinni
nýju þróun í Evrópu. Hún opnar
nýja möguleika og gefur málstað
okkar aukinn kraft.
íslendingar hljóta að vera
reiðubúnir til víðtækra viðræðna
við allar þjóðir Evrópu um þróun
álfunnar á næstu árum. Sú þróun
snertir ekki aðeins markaðssvæði
Evrópubandalagsins sem iöngum
er kennt við ártalið 1992, heldur
einnig þær öru breytingar sem
birtast á degi hverjum austar í álf-
unni. Hún snertir einnig tengsl
hinna hlutlausu ríkja og smáríkj-
anna innan EFTA við hinar ör-
lagaríku breytingar á megin-
landinu sjálfu.
Virk þátttaka íslands
í þeim viðræðum ber okkur fs-
lendingum að leggja áherslu á
baráttuna fyrir friði, lýðræði og
raunhæfri afvopnun. Við verðum
einnig að tryggja útflutningi okk-
ar aðgang að öflugum markaði
álfunnar án þess þó að láta af
hendi forræði yfir auðlindum hafs
og fallvatna. Skilyrðin um for-
ræði íslendinga sjálfra yfir auðæf-
um landhelginnar, réttur okkar
til að vernda lítið hagkerfi gegn
drottnun erlendra stórfyrirtækja,
andstaðan við yfirþjóðlegar
stofnanir sem ella fengju forræði í
ísienskum málefnum - þetta eru
þeir leiðarvísar sem marka eiga
sérstöðu íslendinga í slíkum við-
ræðum. Þeir eru skýrir og þeim
ber að halda til haga.
Þeir mega þó aldrei verða til
þess að við tökum ekki virkan
þátt í þeirri jákvæðu og stórkost-
legu umsköpun sem nú birtist
okkur daglega í álfunni, álfunni
okkar sem áður skóp heimsstyrj-
aldirnar tvær og tortímingu
milljóna manna. Hin nýja Evr-
ópa getur vissulega gert að engu
áhrifasvæði stórveldanna, vikið
hernaðarbandalögunum burtu af
borðinu, skapað lýðræði og af-
vopnun nýja möguleika, leyst
smáþjóðir undan oki erlendra
herja og flutt bandaríska herinn
burt frá íslandi. í siíkri Evrópu
eigum við vissulega heima.
Verk að vinna
Árið 1990 markar upphafið að
endalokum sögufrægrar aldar.
Að tíu árum liðnum gengur ný í
garð. Tíu ár eru ekki langur tími.
Á þeim kunna að ráðast stærri
örlög en oftast áður í sögu okkar
litlu þjóðar. Það er verkefni Al-
þýðubandalagsins að tryggja að á
næstunni verði hafið það verk
sem ég hef hér lýst í stórum drátt-
um, að leggja nýjan grundvöll að
framtíð ísiands í breyttum heimi.
Alþýðubandalagið þarf að
hafa áræðni og innri styrk til að
veita þá leiðsögn sem nú er brýn.
Liðin ár hafa vissulega á ýmsan
hátt verið okkur erfiður tími, tími
hugmyndalegrar endurnýjunar
og nýsköpunar í stefnumótun. í
því umbótastarfi sem framundan
er verðum við að geta slegið striki
yfir hið liðna og látið málefnin og
verkefni framtíðarinnar ráða för.
Kröftum samtímans og mögu-
leikum framtíðarinnar má ekki
sóa með því að endurvekja sí og æ
orðræður og skak sem á að heyra
sögunni til. Rök fortíðarinnar til-
heyra fortíðinni. Tilfinningar
fortíðarinnar eiga að vera vanda-
mál fortíðarinnar. Nú verður að
fylgja eftir þeirri nýsköpun sem
undanfarið hefur farið fram í
flokknum. Það má ekki torvelda
umbótastarfið með viðbrögðum
sem sprottin eru af sárindum og
með vinnubrögðum sem eiga við
aðra tíma í sögunni en nú eru
uppi, og aðra gerð af stjórnmá-
lasamtökum en Alþýðubanda-
lagið hefur ásett sér að vera.
í flokki okkar eru og eiga að
vera margar vistarverur. Hann
verður aldrei breiðfylking án þess
að umburðarlyndi og fjölskrúðug
lýðræðisleg umræða fái að njóta
sín til fullnustu. Enginn okkar er
handhafi sannleikans. Við eigum
öll að bera virðingu fyrir leit hver
annars. Skipulag og starfshættir
eiga að finna sér farveg í samræmi
við óskir hvers og eins og verk-
efni líðandi stundar. Hann má
ekki leysast upp í frumeindir sem
ekki eru í kallfæri hver við aðra,
en það er ekki lausnarorðið að
steypa hann í stirðnað og óum-
brevtanlegt mót.
Á þessum landsfundi eru okk-
ur birt drög að nýrri stefnuskrá
Alþýðubandalagsins. Þau eru
ávöxtur starfs sem við ákváðum
fyrir tveimur árum að setja í
formlegan farveg. Stefnuskráin
lýsir þeim viðhorfum sem flokk-
urinn hefur í verki fylgt í langan
tíma, og færir þau í búning sem
hæfir næstu framtíð. Alþýðu-
bandalagið er flokkur íslenskra
sósíalista, flokkur jafnaðar-
manna og félagshyggjufólks. Al-
þýðubandalagið er flokkur þing-
ræðis og lýðræðis, þar sem máttur
fjöldans og skapandi kraftur ein-
staklinganna er hreyfiafl hinnar
sögulegu þróunar.
Alþýðubandalagið hefur ávallt
leitað samvinnu við aðra íslenska
jafnaðarmenn og félagshyggju-
fólk sem starfar á vettvangi ann-
arra flokka. Við höfum ávallt
kappkostað að ná breiðri sam-
stöðu allra þeirra sem aðhyllast
hugsjónir jafnaðar og Iýðræðis,
félagshyggju og réttlætis.
Sósíalisminn - jafnaðarstefnan
- er hugsjónin um jafnrétti og
bræðralag, samvinnu frjálsra ein-
staklinga sem í sameiningu vilja
skapa nýja veröld þar sem
manngildið og frjáls hugsun,
jöfnuður og réttlæti eru í æðsta
sessi.
Aldahvörf
Árið 2001 verður fyrsta ár
nýrrar aldar.
Árið 2001 verður spurt - hver
er í reynd hin nýja heimsmynd?
Árið 2001 verður ljóst hvort
nýtt samstarf þjóðanna hefur
hindrað eyðingu ósonlagsins og
bjargað jarðarbúum frá eyði-
mörk gróðurhúsaáhrifanna.
Árið 2001 verður prófsteinn á
hvort hugsjónin um jafnrétti,
bræðralag og samhjálp hefur bor-
ið sigurorð af kreddunni um
markaðsdrottnun peningahyggj-
unnar.
Árið 2001 - aðeins rúmur ára-
tugur þar til það gengur í garð.
Tekst á þeim tíma að skapa ís-
lenskri framtíð nýjan grundvöll?
Tekst á þeim tíma að skapa
heim án hernaðarbandalaga,
skeið afvopnunar í stað vígbún-
aðarkapphlaups?
Tekst á þeim tíma að slíta bönd
hersetunnar og friðlýsa ísland?
Tekst á þeim tíma að veita
manngildinu og virðingunni fyrir
auðæfum náttúrunnar og gróðri
jarðarinnar nýjan sess í verð-
mætamati mannkynsins?
Tekst á þeim tíma að víkja
auðmagninu úr öndvegi og setja
manninn sjálfan þess í stað?
Árið 2001 - örlagaglíma um
hina nýju heimsmynd
Manngildið gegn auðgildinu.
Gróðurinn gegn tortímingar-
eðli efnishyggjunnar.
Bræðralag gegn stríðsboðskap
og hatri þjóða í millum.
Frelsi einstaklingsins gegn
frelsi fjármagnsins.
Lýðræði fjöldans gegn drottn-
un hinna fáu.
Árið 2001 - áfangi að nýjum
heimi. Önnur öid - æviskeið
barna okkar. Það er okkar hlut-
verk að skapa lífi þeirra nýjan
grundvöll.
Það er okkar hlutverk að vísa
veginn inn í nýja tíma.
Til þess erum við komin hér
félagar og vinir. Við ætlum að
heilsa nýrri öld undir okkar
merkjum.
Að vera er að þora. Að vera er
að skapa. Höldum með áræðni og
styrk til móts við nýja öld. Megi
hin nýja heimsmynd færa draum-
inn um þjóðfélag jafnréttis og
bræðralags, lýðræðis og réttlætis
nær veruleika milljónanna sem
byggja með okkur öllum þorpið
Jörð.
Mynd: Kristinn
ISKIP
FERÐATÆKI, GEISLADISKA, %
ÖRBYLGJUOFNA og margt fleira.
Okkar annáluðu hagstæðu verð eru á
sínum stað og alltaf einhver
sértilboð í gangi. Það borgar sig að
líta við í OPUS. Verið velkomin, næg bílastæði.
Föstudagur 17. nóvember 1989 NÝTT HELGARBLAÐ — SfÐA 7