Þjóðviljinn - 08.12.1989, Blaðsíða 7

BÓKABLAÐ W
Mesti húmorim í tilverunni
Andrés Indriðason á tíu ára út-
gáfuafmæli í ár. f áratug hefur
hann verið einn vinsælasti höf-
undur barna og unglingabóka á
íslandi auk þess sem hann hefur
samið fjölda leikrita fyrir útvarp,
sjónvarp og svið. Fyrsta verk
hans var reyndar leikrit, „Köttur
úti í mýri“ sem var flutt í Þjóð-
leikhúsinu 1974, en fyrsta bókin
hans, Lyklabarn, fékk Bama-
bókaverðlaun Máls og menning-
ar og kom út 1979.
En Andrés lætur sér ekki
nægja vinsældir heima fyrir. Polli
er ekkert blávatn kom út 1981 og
fékk verðlaun Fræðsluráðs
Reykjavíkur árið eftir. Hann
kom svo út á þýsku 1985 og var
þýddur af þeirri tungu á dönsku
tveim árum seinna. Viltu byrja
með mér? kom einnig út á þýsku
nýlega undir því skringilega nafni
„Wie versteckt man rote Ohren“
eða Hvernig felur maður rauð
eyru? Hún hefur fengið prýðilega
dóma. Leikrit Andrésar fyrir
sjónvarp og útvarp hafa mörg
verið flutt erlendis. Hann hefur
starfað eingöngu við ritstörf und-
anfarin fimm ár.
Sautjánda bók Andrésar, ung-
lingabókin Sólarsaga, kemur út á
tíu ára afmælinu og ekki úr vegi
að spyrja fyrst: Hvað kemur þér
af stað að skrifa?
Börn vilja skemmti-
legar bækur
„Krakkarnir í skólunum spyrja
oft að þessu þegar ég heimsæki
þá,“ svarar Andrés, „og ég er
vanur að segja að bók byrji á hug-
mynd sem getur kviknað hvar
sem er og hvenær sem er. Kann-
ski er kveikjan atvik sem ég hef
upplifað sjálfur, heyrt eða séð,
kannski bara hugdetta. Svo rúllar
hún af stað og hleður utan á sig
eins og snjóbolti."
- Ferðu oft í heimsókn í skóla?
„Ég held að ég hafi hitt yfir
þúsund krakka í barnabókavik-
unni einni núna í haust, og und-
anfarin ár hef ég gert mikið af því
að fara í skóla. Það er gaman að
hitta lesendur sína og krakkarnir
eru hreinskilnir við mig, segja
mér hvað þeim finnst um bæk-
urnar mínar og hvernig þau vilja
hafa bækur. Svo reyni ég að hlýða
þeim.“
- Og hvernig vilja þau að
bœkur séu?
„Skemmtilegar - númer eitt,
tvö og þrjú. Þau vilja eiga góða
stund með bókum, láta þær koma
sér á óvart, koma sér til að hlæja.
Þá er tilganginum náð. Og það
þarf ekki að fara neinar óraleiðir
til að finna skemmtileg atvik,
mesti húmorinn er í tilverunni
sjálfri. í einni sögunni um Jón
Agnar hlekkj ar hann sig óvart við
stelpuna sem hann er hrifinn af
og ritdómari skrifaði að þetta
væri nú heldur ósennilegt atvik.
En viti menn, nokkru síðar kom
frétt í blaði um ungan mann sem
hlekkjaði sig við stúlku! Ekki var
atburðurinn ólíklegri en svo - þó
að auðvitað sé hugsaniegt að
þetta hafi verið bein áhrif frá
bókinni!“
Leikhúsið
heillar
- Hvað finnst þér skemmti-
legast að skrifa?
„Það er erfitt að gera upp á
milli. Mér finnst mjög skemmti-
legt að skrifa leiktexta og núna er
ég nýbúinn með kvikmynda-
handrit að sögunni Alveg milljón
sem ég skemmti mér vel yfir. Svo
finnst mér ákaflega gaman að búa
til sögufléttu þar sem margir ólík-
ir þræðir liggja eftir blaðsíðunum
þangað til allt er hnýtt saman í
lokin. Fléttuformið er svo
skemmtilegt að mig dauðlangar
til að skrifa farsa fyrir leikhús.
Leikhúsið hefur heillað mig al-
veg síðan ég var strákur og lék
eitt aðalhlutverkið í „Ferðinni til
tunglsins“ í Þjóðleikhúsinu.
Sama veturinn lék ég hirðsvein í
Grámanni í Garðshorni eftir
Stefán Jónsson sem var sett upp í
Austurbæjarskólanum. - Stefán
Jónsson rithöfundur kenndi mér í
ellefu og tólf ára bekk.
Það fyrsta sem ég skrifaði var
líka leikrit, og hefði Mál og
menning ekki auglýst þessa
barnabókasamkeppni og ég unn-
ið hana væri ég kannski ennþá að
vinna hjá sjónvarpinu og dunda
við að skrifa leikrit í frístundum.
Sagan Lyklabarn kom fyrir-
hafnarlaust vegna þess að það lá
alveg ljóst fyrir hvað mig langaði
til að segja. Umræðan um velferð
bama var kveikjan að þeirri sögu
og tónninn í henni er dálítið sár.
Það er bjartara yfir síðari bókun-
um mínum flestum, en þó vona
ég að í þeim sé líka ákveðinn
undirtónn, því tilgangurinn með
þeim er að gefa unglingum sjálfs-
traust, trú á sjálfa sig. Ég vil tala
máli þeirra sem eru minni máttar
og láta þá sækja í sig veðrið. Og
ég finn þegar ég hitti krakka að
þeir hafa þörf fyrir svona bækur. “
sjáifri
Engir gallar
- Áttu eftirlœtisbók meðal
verka þinna?
„Mér þykir vænt um Lyklabarn
af því að hún kom skriðunni af
stað. Mér þykir líka vænt um
Elsku barn sem er á sömu nótum
og Lyklabarn og Polli, um ein-
mana bam sem býr sér heim í
ímynduninni. Svo er mér eftir-
minnilegt samstarfið við Brian
Pilkington.við þá bók.Hann er
góður listamaður.
Ég hef líka afskaplega gaman
af að skrifa léttar unglingasögur
eins og undanfarin ár. Nýja bókin
gerist á sólarströnd á Spáni og er
sjálfstætt framhald af Alveg
milljón. Ég hef farið í margar sól-
arlandaferðir - þar sér maður
landann í hnotskurn."
- Fylgja því einhverjir sérstakir
kostir að vera vinsæll unglinga-
bókahöfundur?
„Já, maður veit að maður á les-
endur sína vísa og það sem maður
gerir mælist vel fyrir. Það er
ómetanlegt í hvaða starfi sem
er.“
- En gallar?
„Engir! Auðvitað er talsvert
um að krakkar hringi til mín en
alls ekki svo að spilli vinnufriði.“
Stelpan og feiti karlinn eru jafnþung á vegasaltinu. Mynd: Helme Heine
Myndskreytt
réttindibama
í Barnabókinni, bók Samein-
uðu þjóðanna um réttindi barns-
ins, túlka ellefu heimsþekktir
myndskreytarar barnabóka
ákvæði í yfirlýsingu Sameinuðu
þjóðanna svo að hvert bam getur
skilið. í ár eru liðin þrjátíu ár sfð-
an yfirlýsingin var gefin út.
Böm eiga rétt á vemd,
menntun, nægum mat og heilsu-
gæslu, segir í inngangi leikkon-
unnar Audrey Hepburn sem er
sendiherra Barnahjálpar Sam-
einuðu þjóðanna. Þetta virðist
sjálfsagt mál en raunveruleikinn
sýnir annað. Um allan heim er á
hverjum degi troðið á rétti bama
til alls þessa. „Á hverjum degi
fæðast börn ... sem eru undirok-
uð og arðrænd, böm sem geta
ekki alist upp hjá fjölskyldum
sínum vegna stríðsástands. Böm
sem svelta eða fá einhverra hluta
vegna ekki tækifæri til að þrosk-
ast og jafnvel ekki einu sinni til að
leika sér. “ Ekki veitir af að minna
ráðamenn þjóða á skyldur þeirra
við ungviðið.
Myndir listamannanna ellefu
eru í ólíkum stílbrigðum og öllum
regnbogans litum og afskaplega
spennandi að skoða. Mynd Berl-
ínarbúans Helme Heine sem hér
er birt er við 1. grein yfirlýsingar-
innar: „Öll börn eiga sama rétt á
ömggu og heilbrigðu lífi, hvar
sem þau alast upp í heiminum.
Fullorðið fólk á að sjá til þess að
öllum börnum líði vel, hvort sem
þau em svört eða hvít, rík eða
fátæk, stelpur eða strákar.“
SÍÐA 7