Þjóðviljinn - 08.12.1989, Blaðsíða 16

WJ|r»elat'M'eíaÍiSÍ»'<^
OtsKerium.Hu hún,óraðb
neti o9
UIU"'
.j-.cthún
Kría setur segl eftir vikustorm í Atlantshafi. Og hvernig
skyldi vera hægt að taka mynd af skipi úti á rúmsjó? Jú, úr
öðru skipi! „Venjulega er maður aleinn í heiminum úti á
reginhafi," segir Unnur, „en þarna rákumst viðaf tilviljun á
ástralska skútu og notuðum tækifærið til að taka myndir."
Kjölfar kríunnar
Kjölfar kríunnar, á skútu um
heimsins höf heitir ný bók um sigl-
ingar og skútulíf eftir tvo unga Is-
lendinga, Unni Jökulsdóttur og
Þorbjörn Magnússon. Eins og
þau segja frá í bókarköflunum hér
á eftir voru þau snemma gripin
ólœknandi œvintýraþrá, en þau
létu sér ekki nægja drauminn: þau
smíðuðu sjálf skútuna Kríu og
sigldu á henni um heimsins höf.
Bókin sem þau hafa skrifað um
ferðalagið er dýrlega skemmtileg
og einstaklega fallega úr garði
gerð með fjölda litmynda.
Hér á eftir fáum við að vita
hvernig þetta byrjaði allt sarnan.
Kútter sem
kveikti draum
í fjörunni, rétt ofan við snjó-
flekkótt flæðarmálið, stóð gamall
eikarbátur á búkkum. Þrátt fyrir
'áratuga niðurníðslu hélt hann
sinni sjólegu reisn og stolt og
mjúk var sveigja borðanna frá
bröttu stefni aftur undir aflmikla
bungu bolsins. Hann hóf sinn
stormasama feril sem kútter, þil-
skip undir seglum, tvístefnungur
að norrænni hefð.
Okkur fór að dreyma um að
gera þessa öldnu kempu upp,
setja hana aftur undir segl í sinni
upprunalegu mynd.
Það var hávetur í sjávarplássi
úti á landi og við í stífri vinnu eins
og gengur, togarar og frystihús,
en mættum þegar færi gafst til
vinar okkar í fjörunni.
Og smám saman varð ímynd-
unaraflið kuldanum og vinnu-
stressinu yfirsterkara, skútan tók
á sig fullbúna mynd og sveif
þöndum barkrauðum seglum yfir
túrkisbláan sjó, að hvítsendnum
ströndum suðrænna pálmaeyja.
„Á honum Garðari hefur
aldrei vöknað löpp,“ sagði einn
fyrrverandi skipverji, gamall
skútukarl með skörp og kímin
augu. „Heillafleyta,“ tóku aðrir
undir. Og víst var það, þessi síð-
asti móhíkani þilskipanna hafði
skilað sér og sínum heilum í höfn
úr síðustu sjóferð.
Tréskip vita fátt verra en að
standa uppi og þorna árum sam-
an og það var furða hvað kútter
Garðar hafði staðist þá þolraun
vel. Þótt vasahnífnum væri otað í
viðina á leyndustu stöðum var
svotil allsstaðar fast fyrir, enginn
þurrafúi. Að vísu hafði hann,
eins og vonlegt var, spýtt kalfött-
uninni og hér og hvar þurfti að
16 SfÐA
skipta um borð eða band. Okkur
duldist ekki þrátt fyrir draumór-
ana, að það yrði umfangsmikið
verk að gera hann sjó- og
seglfæran, tæki sjálfsagt fleiri ár-
en hvað um það, viljinn var fyrir
hendi, það yrðu einhver ráð.
Þá var hringt til okkar... einn af
erfingjum slippstöðvarinnar og
komið beint að efninu: „Það eruð
þið sem hafið verið að lóna kring-
um kútterinn í fjörunni undanfar-
ið, ekki satt? Þið hafið þrjá daga
til stefnu ef þið eruð að hugsa um
að kaupa hann. Hann verður
dreginn útá sjó og brenndur núna
í vikulokin. Það hvílir á honum
gamall viðgerðarkostnaður og
svo auðvitað slippgjaldið fyrir öll
þessi ár sem hann hefur staðið á
okkar lóð,“ og svo nefndi hann
upphæðina, svimandi háa tölu
sem var alveg útí hött í saman-
burði við ástand bátsins.
Svo nú lá alltíeinu öll þessi
ósköp á að brenna kútterinn.
Okkur leið líkt og við hefðum
fengið upphringingu frá
mannræningja, sem hótaði að
drepa einhvern nákominn ef við
reiddum ekki fram lausnargjald-
ið í hvelli.
Það eina sem gat legið svona á
var auðvitað að grípa okkur,
þessa bjartsýnu einfeldninga að
„sunnan", glóðvolg í draumaglýj-
unni, láta okkur punga dýrt út
fyrir því sem þeim var einskisvert
flak og eldiviður og þeir hefðu
mátt þakka fyrir að losna við.
Við gerðum það sem í okkar
valdi stóð, töluðum meðal annars
við þjóðminjavörð sem var skiln-
ingsríkur en annars jafn blankur
og við sjálf. Það kom heldur ekki
til mála að borga lausnargjaldið
og vera svo áfram uppá slippinn
komin með viðgerðir, hugmynd-
in um ævintýri og óháð líf skyldi
þó fj andakornið ekki byrj a á kúg-
un. Kútter Garðar fékk að sigla
sinn sjó - í öðrum skilningi en við
höfðum ætlað.
Auðvitað var hann svo ekki
brenndur en fékk að grotna niður
lengi enn á sama stað. Loks var
hann kominn á hliðina í fjörunni,
brotinn og búinn að vera.
Þarna munaði minnstu að við
yrðum sjálfboðaliðar í varðveislu
fornminja landsins, gerðum upp
sjófæran safngrip frá skútuöld.
En þótt ekki væri kveikt í bátnum
þá var tendrað hjá okkur nýtt
takmark þarna mitt í veðurteppt-
um vetri fjarðarins: Sól vindur
haf og segl, sigling og framandi
strendur.
Blágómu-
bljús
Það sem máli skipti í útgerðar-
bænum voru milljónir. Tonn og
milljónir. Það opnaði enginn
kjaftinn í bakaríinu, hjá rakaran-
um, í ríkinu hvað þá bankanum,
án þess að segja annaðhvort tonn
eða milljón.
Og þessi orð smugu oftar en
önnur gegnum hljóðbæra ver-
búðarveggi.
Menn voru að gera það gott og
gátu svo leyft sér suðurferðir og
sólarfrí þegar bflskúrinn klárað-
ist, kagginn var kominn á hús og
kellingin búin að fá sófann. Víst
kostaði það djöfulgang, stress og
sleitulausa vinnu, en það hafðist
- já það hafðist allt á úthaldinu.
Hér var rétti mórallinn til að
standa í að eignast eitthvað, við
fórum að safna fyrir skútu og
þeim heimi sem hún myndi opna
okkur. Skúta? Það hljómaði
hreint ekki svo galið í sjávarpláss-
inu - féll ágætlega í kramið. Sjó-
mennska og sólarlandaferðir
voru jú þekktar stærðir á staðn-
um, við ætluðum bara að setja
samasemmerki á milli þeirra.
Unnur vann í frystihúsi, rækju-
verksmiðju, netagerð, kaupfé-
lagi og sláturhúsi, helst öllu í
senn, sem þótti um að gera í
svona plássum. Það var þraukað
á þrekinu í ormum og beinum í
bónusnum, þar sem eigin sam-
viska er svipan og hvert augna-
blik innlegg í útborgunardaginn.
Ég komst að sem afleysinga-
maður á skuttogara, topp afla-
skip, og það var oftast nær ein-
hver í fríi, því menn urðu að gæta
sín á skattinum.
í hvert sinn sem launin bættust
inn á bankabókina óx gjálfrið í
verðbólgulekanum, hann var
fljótlega farinn að jafngilda því
að maður hellti niður í snjóinn
heilli flösku af rauðvíni á dag.
Það var ekki svo langt síðan
ríkið hafði ginnt okkur auðtrúa
skólakrakka til að kaupa „spari-
merki“ fyrir sælgætispeningana.
Samkvæmt áróðrinum átti það að
gefa ómælda eignasælu síðarmeir
(sbr.börnin á myndinni aftaná
ljósgrænu sparimerkjabókinni,
þessi ánægðu með allt dótið...)
en þegar til kom dugði sparnað-
urinn ekki einusinni fyrir kók og
pulsu. Merkin höfðu gufað upp
bótalaust og með gufunni leystist
upp traust heillar kynslóðar sam-
viskusamra skólabarna á ríkis-
forsjóninni.
Þið getið rétt ímyndað ykkur
allt gotteríið sem fór í súginn.
Þetta uppeldisævintýri ól af sér
afburðafólk í eyðslusemi: Nær að
kaupa gott og troða því uppí sig
áður en ríkið stæli aurunum.
í okkar sporum var, eins og all-
ir vissu, best að steypa sér í
skuldir og fjárfesta í steinsteypu,
svo við skruppum suður til þess
að mæna á eitthvert tiltekið hólf í
loftinu vestur á Melum, þar sem
ennþá var ekki nokkurn skapað-
an hlut að sjá, en byggingarmeist-
arinn sagði að íbúð unga fólksins
myndi líkamnast í sjálfu borgar-
skipulaginu. Það yrði þvottahús á
hæðinni, sána uppi á lofti og ann-
arlega stórar suðursvalir til þess
að skjótast útá þegar ský drægi
frá sólu. Ef þetta voru ekki
loftkastalar þá vissum við ekki
hvað.
Nú vorum við búin að hlekkja
okkur við þófturnar á galeiðu at-
vinnulífsins og rerum undir
merkjum skynseminnar. Eftir
tveggja ára frílaust áframhald
höfðum við greitt lausnargjaldið
úr víxlaánauðinni, tókum við
hinni traustu fasteign tilbúinni
undir tréverk, og fluttum beint
inní grjótið suður á mölinni, eins-
og gengur, einsog gerist; einsog
hvert annað ungt og upprennandi
par.
Unnur vatt ofan af sér vinnu-
snúningana með aðeins einfaldri
vinnu en ég brá mér í gervi hvers-
kyns fúskara við íbúðar-
innréttingar og tók stýrimanna-
skólann utanskóla með múrryk-
inu, allan tímann með kollinn
fullan af skútum og ferðalögum.