Þjóðviljinn - 14.12.1990, Side 8

þJÓÐVILIINN
NÝTI
Útgefandl: Útgáfufélag Þjóðviljans Afgrelðsla: « 68 13 33
Framkvœmdasfjóri: Hallur Páll Jónsson Ritstjórar: Ámi Bergmann, Ólafur H. Torfason, Auglýsingadeild: » 68 13 10 - 68 13 31 Simfax: 68 19 35
Helgi Guðmundsson Umsjónarmenn Helgarblaðs: Ragnar Kartsson Fréttastjóri: SigurðurÆ Fríðþjófsson Verð: 150 krónur [ lausasölu Setning og umbrot: Prentsmíðja Þjóðviljans hf. Prentun: Oddi hf.
Auglýsingastjóri: Steinar Haröarson Aðsetur: Siöumúta 37. 108 Reykjavik
Málgagn sósíalisma, verkalýðshreyfingar og þjóðfrelsis
„Græn verg þjóðarframleiðsla“ er tiltölulega
nýtt hugtak, sem margt bendir til að geti orð-
ið mikils ráðandi og verði að minnsta kosti
haft til hliðsjónar við mat á raunverulegum
verðmætum og framleiðslu þjóðanna í fram-
tíðinni. ( slíkum útreikningi á verðgildi þjóðar-
framleiðslu er ekki látið nægja að vega hráar
tölurnar um framleiðslu og þjónustu atvinnu-
greina. í staðinn er farin sú leið að meta til
frádráttar með ákveðnum hætti þann kostn-
að sem þjóðfélagið ber af starfseminni til
lengri tíma. Reynt er þannig að taka tillit til af-
leiðinganna af umhverfisspjöllum, rányrkju
og öðrum tilkostnaði sem bitnar á vistkerfi og
þjóðfélagi.
Þessar hugmyndir njóta nú æ meira fylgis í
Evrópu, og einn helsti talsmaður og hug-
myndafræðingur kenninganna um „grænu
þjóðarframleiðsluna" hefur verið hagfræðing-
urinn Roefie Hueting sem starfar hjá Hag-
stofu Hollands. Kenningar hans, sem hafa
árum saman mætt andstöðu í hópum hag-
fræðinga og stjórnmálamanna, snúast um
það að verg þjóðarframleiðsla margra ríkja
hafi verið stórlega ýkt og uppbelgd í talna-
dálkunum. Út í hött sé til dæmis að telja það
til verðmæta sem rýri gæði landanna þegar
til langs tíma sé litið og dragi úr möguleikum
þjóðanna til hagsældar. Einnig sé það rangt
að meta framleiðslu og þjónustu á sviðum
sem tengjast verndun og bótum á umhverf-
inu sem jákvæða stærð í þjóðarframleiðsl-
unni.
Að undanförnu hefur framlag Huetings aft-
ur á móti notið sívaxandi athygli og hlotið
hljómgrunn, eftir því sem vitund fólks um vist-
kerfið skerpist. Og nú er loks svo komið að
Græn VÞF
hollensk stjórnvöld hafa falið Hueting að
leggja á ráðin um nýjar bókhaldsreglur varð-
andi útreikninga á raunverulegri þjóðarfram-
leiðslu. Ennfremur hafa skipulagssérfræð-
ingar hjá Alþjóðabankanum og Umhverfis-
verndaráætlun Sameinuðu þjóðanna lýst því
yfir, að barátta Huetings árum saman fyrir
skilningi á þessum nýju viðhorfum hafi á end-
anum breytt afstöðu margra til þessara mála.
Reyndar hafa fleiri hagfræðingar bent á
það, að þær venjur við að meta afrakstur
framleiðslu og þjónustu sem hingað til hafa
tíðkast, séu úreltar og villandi. í Svíþjóð, Nor-
egi, Frakklandi og Þýskalandi hafa menn
ráðist í endurmat og skipulagsvinnu sem
beinist að því að leiðrétta það falska uppgjör
sem birtist í hráum þjóðarframleiðslutölum
með hefðbundnum hætti. Sem dæmi má
taka, að það hefur hingað til verið talinn sí-
vaxandi þáttur í þjóðarframleiðslu Vestur-
Þjóðverja, að útgjöld við að vernda umhverfi
og bæta fyrir skemmdir á því hækkuðu úr 5%
í 10% af vergri þjóðarframleiðslu á árunum
1980-1985. Samkvæmt eðli gildandi aðferða
við útreikninga á þjóðarframieiðslu hefur
þessi starfsemi verið talin til vaxtar og viðbót-
ar. Kostnaður við vatnshreinsistöðvar og
mengunarvarnir ætti hins vegar, að mati fylg-
ismanna kenninganna um „græna þjóðar-
framleiðslu“, að dragast frá henni sem kostn-
aður.
Allt eru þetta teikn þess, að mat manna á
hagvexti, framleiðni og framlegð kunni að
taka miklum stakkaskiptum í náinni framtíð.
Innan tveggja vikna er til dæmis von á nýju
nefndaráliti innan stjórnsýslu Evrópubanda-
lagsins, um það hvort leggja skuli sérstakan
umhverfisskatt á óendurnýjanlega orkugjafa
eins og kol og olíu, til þess m.a. að auðvelda
samkeppni endurnýjanlegra orkulinda og
þeirra sem síður menga andrúmsloftið. Olíu-
félögin berjast hart gegn hugmyndum um
slíka skattlagningu, en hún á víða fylgi að
fagna, til dæmis innan landbúnaðargeirans,
þar sem menn hafa undanfarin ár unnið að
þróun eldsneytis úr lífrænum efnum. Hins
vegar er Ijóst, að í löndum afkastamikils land-
búnaðar, sem virst hefur geta framleitt ódýr-
ari matvæli en t.d. íslendingar, verður þess
nú krafist að heildarreikningurinn verði lagð-
ur fyrir. Þá kynni að koma í Ijós, að langtíma
tilkostnaður ríkja vegna matvælaframleiðslu
sem styðst t.d. við mikla efnanotkun og
áníðslu á vatnabúskap, mundi sýna dæmið
íslendingum meira í hag en nú er oft haldið
fram.
Hérlendis er unnið að athugunum á því
hvort og hvernig unnt væri að koma að skyn-
samlegum umhverfissköttum, sem ýttu undir
betri umgengni við auðlindir og náttúru.En í
Ijósi umræðunnar um græna þjóðarfram-
leiðslu hlýtur líka að koma til álita, hvort ýms-
ir þættir landbúnaðar, landgræðslu, fiskveiða
og iðnaðar ættu fremur að dragast frá við út-
reikninga hennar, heldur en að bætast við
eins og núna.
ÓHT
r 9
8 SÍÐA — NÝTT HELGARBLAÐ Föstudagur 14. desember 1990