Þjóðviljinn - 25.01.1991, Qupperneq 8

NÝTI
þJÓDVILJINN
Útgefandl: Útgáfufélagið Bjarki h.f Afgrelðsla: » 68 13 33
Framkvæmdastjórl: Hallur Páll Jónsson Auglýsingadeild: » 68 Í3 10 - 681 3 31
Rltstjórar Ámi Bergmann, Ólafur H. Torfason, Símfax: 68 19 35
Helgí Guðmundsson Umsjónarmaður Helgarblaðs: Ragnar Karisson Vérð: 150 krónur I lausasöiu Setning og umbrot: Prentsmiðja Þjé iðviljans hf.
Frétlasljórf: Siguröur Æ Fflöþjófsson Auglýsingastjóri: Steinar Haröarson Prentun: Oddi hf. Aðsetur: Slðumúla 37,108 Reykjavl k
Málgagn sósíalisma, verkalýðshreyfingar og þjóðfrelsis
Veiðivandinn
Nú blasir feiknarlegur vandi við þeim bæjar-
félögum, atvinnufyrirtækjum og starfsfólki sem
byggja afkomu sína að verulegu leyti á loðnu-
veiðunum. Að mati fiskifræðinga er enn engar
vísbendingar að finna um að loðnuveiðar verði
leyfðar að nýju. Á haustvertíðinni veiddust að-
eins um 84 þúsund tonn, eða tæp 18% af heild-
arloðnukvóta íslendinga. Að vísu hefur loðnan
verið dreifð og illa viðrað til mælinga, auk þess
sem dæmi eru til þess að loðnuveiðar hafi ekki
byrjað fyrr en í febrúar. En þorskgæftir í janúar
hafa einnig verið eindæma lélegar, svo ekki er
furða að menn óttist að vá sé fyrir dyrum.
Það er ekki síst í „loðnubæjum" Austurlands
og í Vestmannaeyjum, sem afkoman hefur að
verulegu leyti grundvallast á loðnunni undanfar-
in ár. Norðfirðingar sjá t.d. fram á um 10% sam-
drátt í árstekjum bæjarsjóðs, miðað við fyrra ár,
berist engin loðna á land, fyrir utan keðjuverk-
andi áhrif hjá launafólkinu og þjónustufyrirtækj-
unum. Á Seyðisfirði, þar sem bæjarfélagið þurfti
í fyrsta sinn í fyrra í nær hálfa öld að standa und-
ir atvinnubótavinnu, er ekki annað fýrirsjáanlegt
en hrun, bætist loðnubresturinn við annan
vanda þess bæjarfélags.
Kynnt hefur verið í ríkisstjórn frumvarp til laga
um að bæta útgerðum loðnuskipa aflabrestinn
með allt að 14 þús. tonna kvóta af þorski og
rækju úr Hagræðingarsjóði. Talsmenn útgerðar
og vinnslu telja hins vegar að þetta magn þyrfti
að vera helmingi meira til þess að jafna metin.
Rætt hefur verið um að leiðin að því marki
gæti falist í tvenns konar aðgerðum. Annars
vegar með því að útvega ákveðið aflamagn til
loðnuútgerða eða bæjarfélaga, og taka það með
flatri skerðingu á alla aðra útgerðaraðila. Við
þetta mætti síðan bæta öðru eins aflamagni,
sem fengist með aukinni sókn umfram áætlaðan
kvóta ársins.
Augljóst er þó, að báðir þessir kostir mundu
valda verulegum deilum og átökum.
Lítið hefur hins vegar verið minnst á þau úr-
ræði, sem nefnd voru til sögunnar þegar loðnu-
kvóta var úthlutað til skipa á sinni tíð. Ævinlega
var gert ráð fyrir því, að til aflabrests á loðnuver-
tíð kynni að koma. Menn rámar kannski í, að
þegar stóru loðnuskipin voru keypt til landsins
var meðal annars nefndur sá möguleiki að
styðja útgerðaraðila til sóknar í aðra stofna.
Færeyingar hafa boðið veiðiheimildir í kol-
munna, bent var á rækjuveiðar við Svalbarða og
veiðar við Grænland. Ennfremur má ímynda sér
ýmis konar aðstoð við útgerð og bæjarfélög, svo
sem skuldbreytingar eða frestanir á afborgunum
lána. Allt þetta eða hluti af því gæti orðið til þess
að losa hagsmunaaðilana að minnsta kosti
tímabundið úr þeirri erfiðu kreppu sem allt virðist
stefna í.
Ástandið á miðunum leiðir hugann að þeirri
staðreynd, að kvótakerfið, sem menn sættust á
1983 í þeirri trú að með því tækist að byggja upp
fiskistofnana og auka hagræðingu í útgerðinni,
hefur enn ekki skilað þeim árangri sem vænst
var. Kostnaður á sóknareiningu á nýjum skipum
er svo miklu meiri en þeim í eldri, að veiðiheim-
ildir duga ekki til að láta enda ná saman og út-
gerðirnar grípa til þess að kaupa sér viðbótar-
kvóta af öðrum skipum, sem hugsanlega eru úr-
elt löngu fyrr en ella þætti ástæða til.
Fimmtán þingmenn úr stuðningsliöi ríkis-
stjórnar og stjórnarandstöðunni hafa lagt fram
þingsályktunartillögu þess efnis að kosin verði
sjö manna nefnd til þess að endurskoða fisk-
veiðistefnuna. Það segir sína sögu, að svo stór
hluti þingmanna skuli í Ijósi þess sem komið hef-
ur á daginn og blasir við, strax vilja endurskoða
löggjöf sem þeir sjálfir áttu margir hverjir þátt í
að samþykkja fyrir skömmu. Annars vegar lýsir
þetta því hve orsakasamhengið á þessum vett-
vangi er flókið og erfitt að segja fyrir um þróun
mála, og að öðru leyti er það á vissan hátt dóm-
ur um þann gusugang sem var á þingmönnum
þegar þeir afgreiddu frumvarpið á sínum tíma.
Þeir sem binda miklar vonir við blóm í haga í
samningum við Evrópubandalagið varðandi
stjórn fiskveiða gætu svo að gamni sínu litið í
leiðara nýjasta tölublaðs tímaritsins Economist.
Þar er því ekki aðeins lýst hvernig fiskveiði-
stefna Evrópubandalagsins frá 1983 hefur al-
gerlega brugðist, flotinn er 40% of stór og stofn-
arnir á niðurleið, - heldur er vísað til þeirrar
framtíðarsýnar sem æ fleiri EB- sinnar telja að
leysi vandann: Fiskveiðikvóta á að selja á opn-
um alþjóða- eða Evrópumarkaði, - og þjóða-
kvóta á að afnema. Síðasttöldu hugmyndina
þykir EB- sinnum hérlendis lítt þurfa að kynna,
en staðreyndin er sú að hún á sífellt vaxandi
fylgi að fagna ytra, þar sem hugmyndin um þjóð-
Ol
ríkið dofnar.
)HT
0-ALIT
Áfc t-06A I <UVÆT. sys>«,- >
°6 ELDFtAU<SAR SPuA 6U>I
06 hEKLA CIKA. S<1f>ASKÁUMM
Oé» KVEÍKV 1 RVaSÚ SKÓLAj • •
Ep_ VÆMA VOM AE> Eé> fe
N I heR -S> ScMA/\ f/Z-Y
8.SÍÐA — NÝTT HELGARBLAÐ Föstudagur 25. janúar 1991