Þjóðviljinn - 17.05.1991, Blaðsíða 21

Hlutur sjómanna hafði lækkað um 8% þann 1. október sl. vegnas olluverðhækkunar. Mynd; Mummi.
Einar Oddur veit betur
Athugasemdir vegna ummæla formanns VSÍ
í ræðu sem Einar Oddur
Kristjánsson hélt á aðalfundi VSÍ
þann 14. maí sl. telur hann tvær
undantekningar á því að laun-
þegasamtök hafi undirgengist
hina svokölluðu þjóðarsátt. Telur
hann sjómenn vera í þeim hópi.
Þó svo að Einar Oddur haldi
þessu fram á aðalfundi VSí er ég
viss um að hann veit betur.
Launakerfi sjómanna er gjör-
ólíkt þeim launakerfum sem aðrir
launþegar í landinu búa við. Sjó-
menn eru á hlutaskiptakerfi og fá
því hlut úr tekjum útgerðarinnar.
Þetta veit Einar Oddur. Kjara-
samningar sjómanna segja m.a. til
um hve stóran hlut af tekjum út-
gerðarinnar sjómenn fá, auk þess
sem í þeim eru tiundaðir þeir
launaliðir sem ekki tengjast beint
hlutaskiptunum. Jaínframt er sjó-
mönnum tryggt lágmarkskaup í
kjarasamningnum ef ekki aflast
fyrir kauptryggingu. Sjómenn
luku mun siðar við gerð kjara-
samninga en aðrir launþegar, m.a.
vegna deilna um þátttöku sjó-
manna í olíukostnaði útgerðar.
Sjómannasamband íslands undir-
ritaði kjarasamning við viðsemj-
endur sina þann 24. nóvember sl.
Sá kjarasamningur tekur í einu og
öllu mið af þeim þjóðarsáttar-
samningum sem gerðir voru við
stærstu launþegasamtökin í febrú-
ar 1990. Samkvæmt kjarasamn-
ingum og lögum hafði reyndar
hlutur sjómanna í heildartekjum
útgerðarinnar lækkað um 8%
þann 1. október sl. vegna olíu-
verðhækkunar og var sú lækkun
ekki leiðrétt í kjarasamningnum
þrátt íyrir þjóðarsáttina. Einar
Oddur getur því ekki með réttu
ásakað sjómenn fyrir að hafa
samið um eitthvað annað en þjóð-
arsáttarsamningamir fólu í sér.
Vegna hlutaskiptakerfis sjó-
manna ráðast tekjur þeirra ekki
eingöngu af kjarasamningi milli
sjómanna og útvegsmanna, held-
ur fá þeir hlut úr tekjum útgerðar.
Markaðsaðstæður hafa að undan-
fömu verið með þeim hætti að
fiskverð hefúr hækkað vemlega
og þar með tekjur útgerðarinnar.
Auloiar tekjur útgerðarinnar hafa
að sjálfsögðu skilað sér í bættum
hag sjómanna. Þegar markaðs-
verð sjáfarafúrða hefur fallið á er-
lendum mörkuðum hefúr hingað
til þótt sjálfsagt að útgerðin og
þar með sjómenn tækju á sig
skellinn. Mér er því spum hvort
Hólmgeir Jónsson
framkvæmdastj óri
Sj ómannasambands
Islands skrifar
eitthvað annað eigi að gilda þegar
markaðsverð á fiskafúrðum
hækkar. Varla fer VSI að banna
kaupendum á fiskafurðum Islend-
inga að greiða hærra verð fyrir af-
urðimar á þeim forsendum að á
íslandi gildi þjóðarsátt og hærra
verð geti leitt til hækkunar á laun-
um sjómanna á Islandi umfram
sáttina. Reyndar hafa ekki allir
sjómenn fengið launahækkanir.
Markaðsverð á rækju, síld og
loðnu hefur að undanfömu lækk-
að, en ekki hækkað og því hafa
laun þeirra sjómanna sem ofan-
greindar veiðar stunda lækkað, en
ekki hækkað.
Einar Oddur segir í ræðu
sinni:
„Því miður hafa einstakar
skipshafnir gerst offarar, gerst
skiptökumenn og hreinlega kúgað
eigendur skipanna til að hækka
fiskverð umfram það sem eigend-
umir töldu rétt og skynsamlegt.
Til allrar hamingju er hér um und-
antekningartilvik að ræða, en eigi
að síður er það stórkostlega alvar-
legt og algjörlega óviðunandi.“
Að mati formanns VSI þurftu
sjómenn i nokkmm tilvikum að
neyða útgerðina til að auka tekjur
sínar i samræmi við þá hækkun á
fiskverði sem aðrar útgerðir
fengu. Þessi orð Iýsa reyndar því
vandamáli sem samtök sjómanna
standa frammi fyrir varðandi
kjaramál sjómanna. Fiskvinnslan
á stóran hluta af útgerðinni og
getur því skammtað skipum sín-
um verð fyrir aflann að eigin geð-
þótta. Sjómenn á skipum í eigu
fiskvinnslu bera eðlilega kjör sín
saman við sjómenn á skipum sem
ekki tengjast vinnslu og hafa
sama markmið og önnur fyrirtæki
í landinu, þ.e. að fá sem mest fyr-
ir afurð sína. Sjómcnn á skipum í
eigu vinnslunnar annars vegar og
sjómenn hjá sjálfstæðum útgerð-
um hins vegar vinna undir sömu
kjarasasamningum en hin kjörin
geta engu að síður verið afar mis-
munandi. Sjómenn hafa ekki beð-
ið um annað en að sanngjamt verð
verði greitt fyrir fiskinn sem taki
mið af markaðsaðstæðum á hveij-
um tíma. Þetta hefur reyndar gerst
varðandi verð á rækju, síld og
loðnu. Enginn vill hins vegar um
það ræða, því verð á ffaman-
greindum fiskafurðum hefúr
lækkað, en ekki hækkað. Ólíklegt
er að formaður VSI telji eðlilegt
að þrátt fyrir lækkun á verði þess-
ara fisktegunda eigi laun sjó-
mannanna sem þær veiða að
hækka í takt við hækkanir þjóðar-
sáttarinnar. Þrátt fyrir þjóðarsátt-
ina hafa sjómennimir tekið á sig
skellinn vegna erfiðra markaðs-
aðstæðna á afurðum þessara teg-
unda. Fulltrúar fiskkaupenda
ásamt fulltrúa útgerðarmanna
höfnuðu þeirri leið sem fulltrúar
sjómanna lögðu til varðandi verð-
lagningu á sjávarafla og kölluðu
þar með yfir sig þá óánægju sem
braust út varðandi fiskverð. Eitt er
víst að ef markaðsverð á fiskaf-
urðum fellur verður ekki sett
samasemmerki milli fiskverðs
annars vegar og almennra launa-
hækkana í landi hins vegar. Þá
verður málflutningurinn þveröf-
ugur við þann málflutning sem
formaður VSI hefur nú frammi.
Þetta er reynsla undanfarinna ára
og þarf ekki að fara lengra aftur
en til ársins 1988 til að sannreyna
þessa hluti.
Kaj Munk í Kópavogi
og Hveragerði
Leikfélag Homaíjarðar ætlar
að bregða sér suður á land um
helgina og sýna Leikritið um Kaj
Munk. Guðrún Asmundsdóttir
samdi leikritið. Hlín Agnarsdóttir
leikstýrir og Hákon Leifsson leik-
ur Kaj Munk. Með önnur helstu
hlutverk fara: Ólöf Guðrún
Helgadóttir, Þorvaldur Viktors-
son, Ingvar Þórðarson, Jón Guð-
mundsson, Sigrún Eiríksdóttir,
Hreinn Eiríksson, Erla Einars-
dóttir, Hjalti Vignisson og Auður
Bjamadóttir listdansari sem sam-
ið hefur dansa við verkið.
Þjóðviljinn hafði samband við
Hákon Leifsson sem sagði að þau
hefðu sýnt leikritið átta sinnum
við prýðilegar undirtektir. Það er
sérstaklega algengt að eldra fólk
sem man eftir Kaj Munk og ffétt-
um af honum á striðsámnum hafi
fengið mikið út úr þessari leik-
sýningu, sagði Hákon. I fréttatil-
kynningu frá Leikfélagi Homa-
fjarðar er vitnað í leikdóm Aðal-
heiðar Geirsdóttur sem segir m.a.:
„Stórbrotnu efni var komið til
skila áhrifarikt og eftirminnilega,
sýningin heilsteypt, borin uppi af
einlægni og leikgleði.“ Leikritið
verður sýnt í Hveragerði kl. 16.00
á laugardag og i Kópavogskirkju
kl. 21.00 sunnudag og kl. 14.00 á
2. í hvítasunnu.
PETUR
GUNNARSS0N
- alvöruhúmoristi.
Snilldarlegar athuganir
á samtíðinni,
hnyttni, sagnalist.
Þrettán ára skólagöngu var lokið...
Hurð skall að baki.
Lífið framundan samfelld frímínúta.
Skáldsagan Punktur punktur komma strik eftir
Pétur Gunnarsson kom ut fyrst áriö 1976
og sló í gegn. Bækurnar sem komu í kjölfarið
leiftra af sama andríki.
Og nú fást þær allar saman í Stórbók.
Skemmtilesning í sérflokki.
Tilvalin stúdentsgjöf.
Mál IMI og menning
Siðumúla 7-9. Sími 688577. Laugavegi 18. Sími 15199-24240.
Föstudagur 17. maí 1991 NÝTT HELGARBLAÐ — SÍÐA 21