Þjóðviljinn - 19.07.1991, Qupperneq 6

Ný ríki á Austurhorni
Eritrea og Norður-Sómalíland þegar sjálfstæð í raun. Nýir ráðamenn í Addis Ababa óttast að það leiði af sér upplausn
Eþíópíu og aðrir kvíða því að sú þróun breiðist út þaðan
Þrjátíu ára stríði í Eþíópíu er
loksins lokið og tveimur ein-
ræðisherrum sem lengi réðu
Iöndum á austurhorni Afríku
hefur verið steypt af stóli, þeim
Mengistu Haile Mariam í Eþí-
ópíu og Siad Barre í Sómal-
ílandi. Eins og sakir standa eru
allar líkur á því að þessum um-
skiptum fylgi að ríkjum Afríku
fjölgi um tvö.
Ráðamenn ættbálka í Norður-
Sómalílandi, sem áður var bresk
nýlenda en aðrir hlutar landsins
ítölsk, hafa lýst landshlutann
sjálfstætt ríki. I ílalska hlutanum
fyrrverandi eru ættbálkahöfðingj-
ar að reyna að koma sér saman
um nýja stjóm, en óvíst er enn
hvað út úr því kemur. Ráðamenn í
Norður-Sómalílandi taka ekki
þátt í þeim samningaumleitunum,
þær eru okkur óviðkomandi segja
þeir, þar eð við tilheyrum því ríki
ekki lengur.
Sjálfsákvöröunar-
réttur viðurkenndur
Enda þótt EPRDF-hreyfmgin,
þar sem Tígremenn ráða mestu,
tæki Addis Ababa og stjómi nú
Eþíópíu allri að Eritreu frátalinni,
þá er nokkuð ljóst þegar á heild-
ina er litið að það var sjálfstæðis-
barátta Eritreumanna, sem mestu
olli um fall stjómar Mengistus.
Sú barátta hófst þegar 1961 og
varð slíkt álag fyrir það fátæka
ríki Eþíópíu að kraftar miðstjóm-
ar hennar vom þegar fyrir nokkr-
um árum komnir í þrot. Þegar fór
að draga úr sovésku hjálpinni eft-
ir að Gorbatsjov kom til valda og
Mengistu tókst ekki að verða sér
úti um neina öfluga erlenda
stuðningsaðila í staðinn, var sýnt
að hverju fór.
Eritreanska sjálfstæðishreyf-
ingin EPLF, sem nú stjómar því
landi, fer ekki í grafgötur með að
hún vilji Eritreu fullsjálfstæða.
Bráðabirgðastjóm sú á vegum
EPRDF, sem nú ríkir í Addis Ab-
aba, viðurkennir að þjóðir Eþíóp-
íu hafi rétt til sjálfsákvörðunar og
Issaias Afewerki - bráð þörf fyrir
efnahagsaðstoð og hjálp gegn
hungursneyð.
Massawa SAÚDÍ-ARABIA
o ERITREA
Asniant ^lllll NpH-: IN
\ , á o uJEMEN
TIGRE As^ab
SÚDAN ....... SÓMALÍLAND
Asddis Ababa ' m
9& o
EÞÍÖPÍA
,
ÚGANDA KENÝA
þar með rétt til að segja sig úr
Eþíópíu, ef þeim sýnist svo. En
þar með em ekki öll kurl komin
til grafar.
Uggur út aff
Oromóum
EPRDF og EPLF vom í mörg
ár í bandalagi gegn stjóm Meng-
istus og þeim er því varla Ijúft að
fara í slag sín á milli, enda lands-
Júgóslavía: Árás sambandshers hótað
Mikil hætta var í gærkvöldi á
því að júgóslavneski herinn hæfi
þá og þegar árásir á hersveitir lýð-
veldanna Króatíu og Slóveníu.
Forsætisráð Júgóslavíu hafði sett
lýðveldunum úrslitakosti þess efn-
is, að þau leystu upp vopnað lið
sitt fyrir miðnætti í nótt leið, ann-
ars yrði hemum beitt gegn þeim.
Engar horfur vom á því í gær-
kvöldi að stjómir iýðveldanna
fæm að því. Lýsti stjóm Króatíu
því yftr að hún myndi því aöcins
leysa upp þjóðvarðarlið sitt að
vopnaðir flokkar Serba í Króatíu
yrðu leystir upp. Úrslitakostir for-
sætisráðs munu að vísu ná til
þeirra einnig, en ekkert bendir til
þess að þeir séu að leggja niður
vopn og Króatar saka herinn um
stuðning við þá.
Bardagar og morðtilræði héldu
áfram í Króatíu í fyrradag og gær.
Hafa átta menn a.m.k. verið drepn-
ir í illindum Króata og Serba í
Króatíu síðan á sunnudag.
Fyrstu milliliðalausu viðskipti
Kóreuríkja
5000 smálestir af hrísgijónum
verða fluttar út frá Suður-Kóreu
sjóleiðis til Norður-Kóreu síðar í
mánuðinum. Verður þetta fyrsta
milliliðalausa verslunin milli ríkja
þessara í sögu þeirra. Hinsvegar
hafa þau þegar fyrir nokkru tekið
upp viðskipti sín á milli gegnum
milliliði.
Kóreuríkin tvö em enn form-
lega í stríði síðan í Kóreuófriðnum
1950- 53.
AD UTAN
Umsjón:
Dagur
Þorleifsson
menn stríðsþreyttir og meira en
nóg að gera við að forða þeim frá
hungursneyð og koma einhverj-
um gangi í efnahagslífið. En þeg-
ar hefúr fram komið að EPRDF er
óhress með sjálfstæði Eritreu.
Nýja stjómin í Addis Ababa ótt-
ast að því muni fylgja að aðrar
þjóðir og þjóðflokicar vilji gerast
sjálfstæð. Sá uggur er líklega
helst bundinn við Oromóa, fjöl-
mennustu þjóð Eþíópíu, sem var
ekki lögð undir það ríki fyrr en
um síðustu aldamót.
Þar að auki hefur Eþíópía
hvergi aðgang að sjó nema um
hafnarborgir Eritreu.
Ekki er að efa að önnur Afr-
íkuríki sunnan Sahara hafa stórar
áhyggjur út af umræddum sjálf-'
stæðistilhneigingum á Austur-
homi. í flestum þeirra úir og grú-
ir af þjóðum og þjóðflokkum, þar
er víða ágreiningur út frá trúar-
brögðum o.fl. Sú þróun sem hafin
er á Austurhomi gæti því breiðst
út eins og eldur í sinu. Evrópu- og
vesturlandaríki vilja Iíka hindra
að til þess komi, enda þótt áhugi
þeirra á Afríku hafi minnkað
áberandi frá því að kalda stríðinu
lauk.
Þörff ffyrir aöstoö
Það var líklega með þetta í
huga sem EPLF-forustan lýsti því
yfir að þjóðaratkvæðagreiðsla
yrði látin fara fram um sjálfstæð-
ið innan tveggja ára. EPLF reikn-
ar efalaust með því að fá drjúgan
meirihluta í þeim kosningum og
vonast til að þar með öðlist sjálf-
stæði Eritreu slíkt lögmæti í aug-
um umheimsins að hvorki
EPRDF, Afríkuríki og umheimur-
inn að öðru leyti muni eftir það
reisa rönd gegn því. Loforðið um
þjóðaratkvæðagreiðslu er og lík-
legt til að greiða fyrir efnahagsað-
stoð frá Vesturlöndum og mat-
vælaaðstoð til að halda aftur af
Sigurinnreið EPLF (Asmara - margir þar I liði eru
gramir út af ákvörðuninni um þjóðaratkvæða-
greiðslu.
hungursneyð. Eritrea hefur sára
þörf fyrir hvorttveggja.
Þeir Menes Zenawi, helsti
ráðamaður í EPRDF og þar með
nýju stjóminni í Addis Ababa og
Issaias Afewerki, leiðtogi EPLF,
em sagðir vera vinir, en samt er
þegar farið að bera á spennu milli
valdhafa í Addis Ababa og As-
mara, höfuðborg Eritreu. Fjar-
skiptasamband Eritreu við Eþíóp-
íu er í ólagi og er sumra gmnur að
EPLF sé ekki saklaus af því. Þá
segja Eþíópar að Eritreumenn
hamli samgöngum þeirra við Ass-
ab, hafnarborg syðst f Eritreu sem
um 70% af utanríkisverslun Eþí-
ópíu hefur farið fram um. Sagt er
að með þessu séu Eritreumenn að
sýna Eþíópum í tvo heimana,
beita þá þrýstingi til að þeir láti af
allri andstöðu við sjálfstæði Eritr-
eu.
Innan EPLF er sögð rikja tals-
verð óánægja með ákvörðunina
um þjóðaratkvæðagreiðslu. Við
emm búnir að berjast fyrir sjálf-
stæði í 30 ár og nú höfúm við
unnið það, er sagt. Þjóðarat-
kvæðagreiðsla er því út í hött.
Eritreumenn eru
ekki ein þjóö
Á bak við þetta kann að liggja
kvíði um að landsmenn séu, þrátt
fyrir harða andstöðu við Eþíópíu-
keisara og síðar Mengistu, ekki
að öllu á einu máli um framtíðina.
Hinar og þessar ráðstafanir
EPLF-stjómarinnar næstu árin
geta orðið meira eða minna óvin-
sælar og sú hreyfmg hefur mest
fylgi meðal þess hluta landsfólks-
ins sem mælir á tígrinja, sem er
semískt mál, og er kristin. Þetta
fólk er ef til vill um helmingur Er-
itreumanna (tölum ber ekki sam-
an), hinir em af ýmsum kúsjítísk-
um þjóðflokkum og múslímar.
Onnur sjálfstæðishreyfing,
ELF, sótti fýlgi sitt einkum til síð-
amefnda fólksins en laut í lægri
haldi fyrir EPLF og splundraðist.
En á síðustu ámm Mengistus leit-
uðu hópar úr því liði samkomu-
lags við hann og virtust þá tilleið-
anlegir að láta af kröfum um sjálf-
stæði.
6.SÍÐA — NÝTT HELGARBLAÐ Föstudagur 19. júlí 1991
Klaufaskapur
- Iluolli
manndrapum
Israelskur dómari kvað upp
þann úrskurð í gær að óeirðimar á
Musterisfelli í Jerúsalem i okt. s.l.
er lögregla skaut 17 Palestínumenn
til bana, hefðu brotist út vegna
klaufaskapar lögreglu og að fram-
koma sumra lögreglumannna við
það tækifæri hefði ekki verið upp á
það besta. Hann telur þó ekki
ástæðu til málshöfðunar gegn lög-
reglumönnum þessum.
Dómarinn telur sannað að
óeirðir hafi hafist er táragas-
sprengja frá lögreglunni hafi af
slysni komið niður nálægt hópi ís-
lamskra kvenna. Hann sagði að
þegar arabar á staðnum fóm að
kasta gijóti niður fyrir Grátmúrinn,
helgasta stað gyðingdóms, hefðu
flestir þeirra sem þar höfðu verið
að biðjast fyrir verið famir.
Áður höfðu ísraelsk yfirvöld
haldið því ffarn að arabar saman-
komnir á fellinu hefðu byijað
óeirðimar með því að kasta gijóti í
gyðinga á bæn við Grátmúrinn.
Oeirðir þessar em þær mannskæð-
ustu sem orðið hafa í Jerúsalem efl-
ir sexdagastríð 1967.
Olíunni skal náð
úr Bliicher
Thorbjðm Bemtsen, umhverf-
ismálaráðherra Noregs, upplýsti í
gær að stjómin væri í þann veginn
að gera ráðstafanir til að dæla olíu
úr þýska beitiskipinu Blúcher, sem
liggur á botni Oslóarfjarðar síðan
Norðmenn sökktu því þar 1940.
Kvað ráðherrann stórfellt mengun-
arslys vofa yfir að öðmm kosti.
Síma Stalíns
stolið
Maður nokkur stal nýlega síma
Jósefs Stalíns úr safni í fæðingar-
stað hans Gorí í Georgíu. Lögregla
handsamaði þjófinn fljótlega og gaf
hann þá skýringu á stuldinum að
hann vantaði betri síma.
„Á lögreglustöðinni sagði hann
að hann ætlaði að setja símann upp
heima, þar eð nútíma símar væm
oft í ólagi,“ segir Tass frá.
Símanum, sem Stalín notaði í
heimsstyijöldinni síðari, var skilað
á safnið.