Dagblaðið Vísir - DV - 30.10.1995, Qupperneq 14

14
MÁNUDAGUR 30. OKTÓBER 1995
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjómarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Aðstoðarritstjóri: ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLT111,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLT114,105 RVÍK, SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 6272. Áskritt: 800 6270
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/ '
Ritstjórn: dvritst@ismennt.is - Auglýsingar: dvaugl@ismennt.is. - Dreifing: dvdreif@ismennt.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími:,462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF.
Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1550 kr. m. vsk. Lausasöluverð 150 kr. m. vsk„ helgarblað 200 kr. m. vsk.
Samhug með Flateyringum
Snjóðflóðið, sem féll yfir blómlega byggð á Flateyri við
ÖnundarQörð í síðustu viku, hrifsaði til sín tuttugu
mannslíf. Fólk á öllum aldri, karlar, konur og börn, urðu
hamfórum náttúrunnar að bráð.
Margir eiga um sárt að binda eftir svo hörmulegan
mannskaða. Það áfall mun með einum eða öðrum hætti
fylgja þeim, sem misst hafa nána ættingja og vini, um
langa framtíð.
Þótt mestu muni um mannslífin í náttúruhamfórum af
þessu tagi þá hafði snjóflóðið á Flateyri líka í för með sér
margvíslegan annan skaða. Þar er auðvitað efst á blaði
að flóðið eyðilagði að mestu eða öllu leyti um tvo tugi
íbúðarhúsa.
Fómarlömb snjóflóðsins og aðstandendin- þeirra hafa
orðið fyrir gífurlegu eignatjóni í snjóflóðinu mikla sem
lagði hús þeirra og innbú allt í rúst. Margir hafa þannig
mátt horfa upp á veraldlegan arð ævistarfsins verða’að
litlu eða engu á einni nóttu.
Missir ástvina verður aldrei bættur með fjármunum.
En eignatjón er hægt að bæta. Þar geta allir landsmenn
lagt sitt af mörkum og þar með hjálpað Flateyringum að
koma fjárhagslega undir sig fótunum á nýjan leik.
í þessu skyni hafa allir helstu fjölmiðlar landsins, dag-
blöð, sjónvarpsstöðvar og útvarpsstöðvar, tekið höndum
saman við Rauða krossinn, Hjálparstofnim kirkjunnar
og Póst og síma um að hrinda af stað fjársöfnuninni Sam-
hugur í verki. Söfnunin hófst fyrir helgina og henni lýk-
ur seint annað kvöld.
Þessir sömu aðilar stóðu fyrir sams konar fjársöfnun
eftir snjóflóðið hörmulega í Súðavík í janúar siðastliðn-
um. Þá safnaðist á fáeinum dögum meira fé en dæmi
voru um áður hér á landi. Þjóðin sýndi með víðtækum
stuðningi sínum við þá sem áttu um sárt að binda í Súða-
vík að á slíkri sorgarstundu eru íslendingar ein fjöl-
skylda þar sem samhugur og samhjálp ræður gjörðum
manna. Fréttir af gangi fjársöfnunarinnar nú um helgina
gefa til kynna að landsmenn ætli ekki síður að sýna Flat-
eyringum eindregna samstöðu í verki.
Því miður varð nokkur ágreiningur um ráðstöfun
hluta þess fjármagns sem safnaðist vegna snjóflóðsins í
Súðavík. Þær umræður áttu að hluta til rót sína að rekja
til ákvarðana um óeðlilega leynd yfir úthlutunum ,úr
sjóðnum. En þótt upplýsingar liggi af þessum sökum
ekki fyrir þarf enginn að efast um að söfnuðarféð hefur
víða komið að miklum notum hjá því fólki sem missti
allt sitt í Súðavík. Fjárstuðningurinn hjálpaði Súðvíking-
um til að ganga á ný út í lífið og horfa til framtíðar.
Framlag aknennings til þeirrar söfnunar sem nú
stendur yfir til stuðnings Flateyringum mun með sama
hætti skipta sköpum fyrir þá flölmörgu einstaklinga sem
nú þurfa að læra að lifa með sorginni og ganga fram á
veg daglegs lífs á nýjum grunni, hvort sem það verður á
Flateyri eða annars staðar á landinu.
Ljóst er af yfirlýsingum Flateyringa að fyrir þá skipt-
ir miklu máli sá stuðningur, hlýhugur og samúð sem
landsmenn hafa sýnt öllum þeim sem lifðu af hörmung-
arnar.
Það er Flateyringum mikil huggun í sorginni að finna
með svo afdráttarlausum hætti að þeir eru hluti stórrar,
íslenskrar fjölskyldu.
DV hvetur landsmenn alla, einstaklinga, stofnanir, fé-
lög og fyrirtæki, til að sýna hluttekningu sína með Flat-
eyringum í verki. Það verður best gert með því að leggja
í hengingarólinni
Hinn almenni húsnæöiskaup-
andi á íslandi er álíka settur og
maður sem hefur saklaus verið
leiddur undir gálga með snöru
um hálsinn. Hann vonast til að
réttsýnir menn leysi sig úr
hengingarólinni en verður fyrir
hverju áfallinu af öðru. Oftast
er hert að ólinni en einstaka
sinnum birtast miskunnsamir
menn og lengja í spottanum.
Erfitt er að finna myndmál sem
lýsir húsnæðismálum okkar
betur.
Aðgerðum i húsnæðismálum
má flokka í tvennt. í annan
hópinn falla þær sem líkja má
við að lengt sé í hengingaról-
inni. Þær virðast vera til bóta
við fyrstu sýn. Þegar betur er
skoðað fresta þær þó einungis
vandanum. Hinum hópnum má
líkja við að hert sé að henginga-
rólinni. Þær gera vanda sem
var ærinn fyrir enn verri.
Lengt í hengingarólinni
Nýlega voru boðaðar aðgerð-
ir um lengingu lánstíma hús-
næðislána í húsbréfakerfinu úr
25 árum í 40 ár. Á þann hátt
hugðust menn létta greiðslu-
byrði lánanna. Tilgangurinn er
„Ráðstafanir síðustu félagsmálaráðherra hafa varla dugað til að fleyta vand-
anum inn á borð þess næsta“, segir Stefán m.a. i greininni.
að sjálfsögðu að auka kaupgetu
fólks og minnka greiðsluvanda.
Þeir sem skyggndust undir yfir-
borðið komu hins vegar strax auga
á að vandanum var einungis
frestað í stað þess að ráðast að rót-
um hans.
í stað þess að bera þunga og vax-
andi greiðslubyrði „aöeins" í ald-
arfjórðung hvílir hann nú á fólki
alla starfsævi þess. Vandanum var
frestað. Þetta kallar fólk að lengja
i hengingarólinni og skilja allir
hvað við er átt. Segja má að flestar
aðgerðir í húsnæðismálum í ára-
tug hafi verið af þessum toga.
Nefna má mörg dæmi ekki síst
greiðsluerfíðleikalánin.
„Það lafir á meðan ég lifi“ var
haft eftir ffönskum keisara sem í
sögunni er frægur fyrir annað en
stjórnvisku. Ráðstafanir síðustu
félagsmálaráðherra hafa varla
dugað til að fleyta vandanum inn á
borð þess næsta. Menn hafa varla
tölu á öllum þeim allsherjarlausn-
um sem kynntar hafa verið á hús-
næðisvandanum síðasta áratug-
inn. Fyrir húsnæðiskaupendur
hefur allt þetta virkað eins og
frestun á því að tekið sé á vandan-
um, lengt sé í ólinni.
Hert að hengingarólinni
Öll húsnæðislán eru orðin verð-
tryggð jafngreiðslulán, veitt til
áratuga. Með húsnæðiskaupum er
fólk þess vegna núorðið sligað af
greiðslubyrði megnið af ævinni.
Hvað þetta varðar höfum við ís-
lendingar sérstöðu. Húsnæðiskaup
miðast við aðstæður sem gilda
þegar kaupin eru gerð. Vextir og
bætur úr skattakerfinu skipta þá
til dæmis höfuðmáli.
Þegar vextir eru hækkaðir fyrir-
varalaust á opinberum húsnæðis-
lánum breytast forsendur til hins
verra fyrir húsnæðiskaupendur án
þess að neitt komi á móti. Vextir
af félagslegum húsnæðislánum
voru fyrir fáum árum hækkaðir
um helming. Við það þyngdist
greiðslubyrði lánanna.
Aðstæður fólks sem keypt hafði
íbúðir sínar miðað við lægri vext-
ina breyttust þá fyrirvaralaust.
Vaxtabætur lækka sífellt að raun-
Kjallarinn
Stefán Ingólfsson
verkfræðingur
virði frá einu ári til annars. Hús-
næðiseigendur sem þeirra njóta
höguðu kaupum sínum í samræmi
við opinbert greiðslumat. í
greiðslumatinu var kaupgetan
reiknuð miðað við vaxtabætur
eins og þær voru á kaupdegi.
Kaupin lutu því opinberri forsjá.
í hvert sinn sem vaxtabætur
skerðast er forsendum breytt og
vandi kaupenda vex. Þessum að-
gerðum verður helst líkt við að
hægt og bítandi sé hert að heng-
ingarólinni. Vandi húsnæðiskau-
penda er stöðugt aukinn.
Stefán Ingólfsson
„í staö þess að bera þunga og vaxandi
greiöslubyrði „aöeins“ í aldarfjórðung
hvílir hann nú á fólki alla starfsævi þess.
Vandanum var frestað.“
Skoðanir annarra
Oraunhæfar hugmyndir?
„Það er ekki ofmælt að ísland sé á mörkum hins
byggilega heims ... Þeir atburðir, sem hafa orðið á
Vestfjörðum á þessu ári, hljóta að vekja upp alvar-
legar spurningar um, hvernig bezt verði hægt að
tryggja öryggi þess fólks, sem býr í sjávarplássum
viðs vegar um landið, þar sem hætta er á snjóflóð-
um. Sú hætta er fyrir hendi víða um land, bæði á
Norðurlandi og á Austfjörðum. Þær hugmyndir,
sem menn hafa gert sér um það hingað til a.m.k.
geta varla talizt raunhæfar eftir það, sem gerðist á
Flateyri." Úr forystugrein Mbl. 27. okt.
Risaeðla í lífeyriskerfinu
„Tímabærar hugmyndir viðskiptaráðherra um
aukna samkeppni um lífeyri landsmanna hafa enn
einu sinni minnt á hvers konar risaeðla lífeyirskerf-
ið er - og í hvers höndum það er ... Það er of sjald-
an minnt á hvernig hagsmunir leiðtoga launþega
rekast á þegar þeir stjórna jafnframt stærstu lífeyr-
issjóðunum ... Staðreyndin er sú, að þeir, sem eru
kjömir fulltrúar til að reka kjarabaráttu alþýðunn-
ar, sitja samtímis á sjóðum sem miklu ráða um kjör
fólksins í landinu."
Úr forystugreinum Helgarpóstsins 26. okt.
Örlögunum storkað
„íslendingar hafa ekki ennþá náð sátt við landið
sitt... Er kannski kominn tími til að skilja heimili
frá vinnustað þar sem náttúran lætur enn tfl skarar
skríða með snjóflóðum og skriðuföUum? Geta for-
eldrar áfram boðið börnum sínum falskt öryggið í
hlýju rúmi að kvöldi, þegar búist má við ísköldum
snjófaðmi um nóttina? Hversu mikið vilja menn
leggja á sig og sína fyrir átthagatengslin ein saman?
... Líður senn að því að verstöövar undir fjallshlíö-
um verða dvalarstaðir frekar en heimUi? Hversu
lengi getur fjölskyldufólk haldið áfram að storka ör-
lögunum?" Ásgeir Hannes í Tímanum 27. okt.