Dagblaðið Vísir - DV - 20.11.1995, Qupperneq 4

4
MÁNUDAGUR 20. NÓVEMBER 1995
Fréttir
Suðurlandsskjálfti ailt að 7 á Richter talinn verða innan fárra ára:
Líklegt að hús á Sel-
fossi standi á sprungum
allt að 100 manns hafa farist í jarðskjálftum á íslandi
Jarðeðlisfræðingar spá Suður-
landsskjáifta á næstu árum og tald-
ar eru 90 prósent líkur á að hann
verði innan 20 ára. Á Selfossi, og
reyndar fleiri þéttbýlisstöðum, eru
þekkt upptök jarðskjálfta og þar er
vitað um sprungur bæði austan og
vestan við bæinn. Innan byggðar er
ekki vitað hvort um sprungur er að
ræða en af sumum jarðeðlisfræðing-
um talið líklegt. Árið 1987 fór fram
rannsókn sem þó er talin ófullkom-
in. Þá töldu vísindamenn sig sjá
sprungur sem liggja þvert í gegnum
bæinn á því svæöi þar sem m.a.
Grunnskólinn og Fjölbrautaskóli
Suðurlands standa.
Þrátt fyrir að þekking sé til stað-
ar til að greina hvort um sprungur
sé að ræða þá hefur enn ekki verið
lagt í slíka rannsókn. Það er mjög
alvarlegt ef í ljós kemur að mann-
virki standa á sprungum því ef til
jarðskjálfta kemur verður misgengi
og slíkt myndi granda þeim bygg-
ingum. Nýrri byggingar á þessum
svæðum er reistar með tilliti til Suð-
urlandsskjáifta en ekki með hliðsjón
af sprungum þar sem þær eru ein-
faidiega ekki þekktar.
Mesta [arðskjálfta-
svæði Islands
Suðurland er mesta jarðskjálfta-
svæði íslands og þar eru þekktir
stórir jarðskjálftar frá því land
byggðist. í íslandsmetabók Amar og
Örlygs eftir Steinar J. Lúðvíksson
segir frá skjálftum á Suðurlandi
sem taldir eru þeir mestu sem geng-
Jarðeölisfræðingar spá Suðurlandsskjálfta á næstu árum og taldar eru 90 prósent líkur á að hann verði innan 20 ára.
Á Selfossi eru þekkt upptök jarðskjálfta og þar er vitað um sprungur bæði austan og vestan við bæinn.
ið hafa yfir landið ffá því byggð
hófst. Þar segir frá skjálftum sem
áttu sér stað 14. og 16. ágúst 1784 og
eru taldir hafa verið 7,5 á
Richterkvarða. í þessum skjáiftum
eyðiiögðust eða skemmdust flestir
bæir í Ámessýslu og Rangárvalla-
sýslu. Að auki féllu bæir í Borgar-
fjarðarsýslu og Kjósarsýslu, þó ekki
væri í sama mæli og á Suðurlandi.
Talið er að jarðskjálftarnir hafi átt
upptök sína annars vegar við
Vörðufell á Skeiðum en hins vegar
aðeins vestar.
Aðrir miklir jaröskjálftar sem vit-
að er um em Suðurlandsskjálftinn
26. ágúst 1896, sem talinn er hafa
verið um 7 á Richter, og Suðurlands-
skjálftinn árið 1912 sem var með
svipaðan styrkleika. í báðum skjálft-
unum urðu mikil tjón á bæjum í Ár-
nessýslu og Rangárvallasýslu og
jöfnuðust sumir þeirra algjörlega
við jörðu. Eftir að mælingar hófust
hafa mestu skjáiftamir orðið nálægt
Reykjavík 23. júlí 1929 og 27. mars
varð jarðskjálfti sem átti upptök sín
nálægt Dalvík þar sem urðu miklar
skemmdir á húsum. Á Málmeyjar-
grunni varð jarðskjálfti 23. mars
1963 og vestan Krísuvíkur 5. desem-
ber 1968.
Tæplega hundrað
manns farist
Samkvæmt íslandsmetabókinni
er talið að alls hafi farist tæplega
hundrað manns eða um 98 manns í
jarðskjáiftum frá því byggð hófst en
til samanburðar má nefna að talið
er að hátt í 700 manns hafi farist í
snjóflóðum. Vitað er með sæmilegri
vissu að níu manns fómst í jarð-
skjáifta á Suðurlandi 21. mars 1734
en að auki slasaðist mikill fjöldi
fólks alvarlega. í Suðurlandsskjálft-
anum árið 1784 fómst aðeins þrír og
í Suðurlandsskjálftanum árið 1912
fórst einn maður. Það sem hættu-
svæði vegna snjóflóöa og jarð-
skjálfta virðast eiga sameiginlegt á
íslandi er að viðbúnaður og hættu-
mat er í lágmarki og þrátt fyrir
þekkingu sem er til staðar er iítið
gert til að nýta hana. Þar nægir að
benda á mannskæð snjóflóð á Vest-
fjörðum og Austfjörðum síðustu 20
árin þar sem farist hafa um 60
manns. Þrátt fyrir það ræðst hættu-
mat enn af duttlungum fremur en
þekkingu, ef hún er þá til staðar á
annað borð. Þegar litið er til jarð-
skjálftahættunnar, sem vissulega
blasir við, skortir hættumat á ein-
stökum stöðum þrátt fyrir að yfir-
gripsmikil þekking sé til staðar.
Sagan segir íslendingum að tvennt
sé ömggt með reglulegu millibili.
Annars vegar jarðskjálftar og hins
vegar snjóflóð. Spumingin er aðeins
hvort bíöa þarf eftir að hamfarirnar
dynji yfir áður en viðbrögð verða
eða hvort nýta á þekkinguna til að
fá mynd af mögulegum náttúruham-
förum og bregðast við í samræmi
við það. -rt
Dagfari
Krummi krunkar úti
Þaö hefur veriö hljótt um þjóðar-
skelfinn Hrafn Gunnlaugsson um
skeið. Hrafhinn virtist hafa lækkaö
flugið og unað sér í ró og næði í
hreiðri sínu í Laugamesi. En auð-
vitað hlaut að koma að því að
kmmmi lyfti sér til flugs á nýjan
leik með háværu krunki. Nú kaus
Hrafn að hefja upp raust sína í út-
varpi allra landsmanna og lesa þar
smásögu eftir sjálfan sig. Sagan er
raunar ekki ný af hálinni og kom
út á prenti fyrir nokkmrn ámm án
þess að vekja mikla athygli. Hrafn
kann því hins vegar ifla ef verk
hans vekja ekki verðskuldaða at-
hygli og umtal. Því brá hann á það
ráð að leita til eldklerksins í Efsta-
leiti og fá pláss í kvölddagskrá út-
varpsins til að lesa sögu sína.
Klerkurinn tók Hrafni ljúfmann-
lega að venju, enda hafa öll fyrri
samskipti þeirra einkennst af
gagnkvæmri aödáun og virðingu.
Og það var ekki nóg með að út-
varpspresturinn fagnaði þessu
tækifæri til að koma Hrafni á fram-
færi heldur lét hann auglýsa sögu-
lesturinn lon og don fyrir fram
eins og stundum er gert þegar um
merka menningarviðburði er að
ræða í útvarpinu.
Dagfari missti því miður af þess-
um upplestri listamannsins góö-
kunna, sem var víst einn skandall
frá upphafi til enda. Það er alltaf
slæmt að missa af góðum skandal
en sem betur fer voru aðrir vel á
verði og lögðu við hlustir þetta
kvöld. Og viðbrögöin létu ekki á
sér standa. Guðrún Pétursdóttir
reið á vaðið með skeleggri grein í
Mogganum undir fyrirsögninni
Skáldið og skræfan. Guðrún segir
að undir yfirskini smásögu hafi
Hrafn verið að koma á framfæri
heift sinni og bræði í garö Auðar
Laxness „sem hann setur í hiut-
verk álappalegrar eiginkonu sem í
afbrýðisemi sinni einangrar mann
sinn frá samneyti við aðra snill-
inga“. Guörún upplýsir enn fremm-
að eftir að Hrafn kvikmyndaði Silf-
urtúnglið hafi Halldór Laxness
ekki mátt heyra Hrafn nefndan á
nafn. Á Gljúfrasteini hafi verið
hlegið að Hrafni Gunnlaugssyni.
Nú sé Hrafn að leita hefnda og
spræni yfir þjóðina úr útvarpinu.
Undir grein Guðrúnar stendur að
hún sé skólasystir Hrafns og
heimagangur á Gljúfrasteini.
Daginn eftir birtist greinarstúf-
ur í Mogganum þar sem Auöur
Laxness þakkar Guörúnu þetta
drengskaparbragð. En það kom
líka grein frá Hrafni. Þar neitar
hann því að hafa verið í skóla með
Guðrúnu Pétursdóttur og segist
ekki einu sinni vita hverrar ættar
sú kona sé, þótt hún virðist halda
að aðrir viti það. Þarna blakar
krummi vængjunum svo um mun-
ar og veitir Guðrúnu þungt högg.
Það er ekki mikið mark takandi á
konu sem lýgur því blákalt að hún
hafi verið í skóla með Hrafni til að
upphefja sjálfa sig. Og þegar þar
við bætist að Hrafn kannast ekki
við ættir hennar gefur augaleið að
hér er um slíkan ómerking að
ræða að ljúflingurinn á Laugar-
nestanga telur það vera fyrir neðan
sína virðingu að diskútera skáld-
skap sinn við slíka persónu.
í Morgunblaðinu í gær ryðst síð-
an fram á ritvöllinn kona að nafni
Gunnhildur Jónsdóttir. Hún rekur
hvorki ættir sínar né skólagöngu
en hefur uppi stór orð um smásögu
Hrafns. Sagan sé með því auvirði-
legasta mannfyrirlitningarbulli
sem yfir íslenska þjóð hafi dunið.
Gunnhildur fer ekki launkofa með
þá skoðun sína að útvarpsstjóri sé
þátttakandi í samsæri Hrafns gegn
þjóðinni. Slíkt beri ekki vott um
kristilegt hugarfar og það sér tíma-
bært fyrir klerkinn að fara að svip-
ast um eftir ööru starfi. Það er
greinilegt að enn einu sinni hafa
þeir Hrafn og Heimir sýnt sitt rétta
eðli frammi fyrir alþjóð og fer ekki
mifli mála að í þeim býr fól sem
erfitt er að hemja. Þótt klerkurinn
í Efstaleiti sé eindreginn stuðn-
ingsmaður þeirrar hugmyndar
menntamálaráðherra að stofna
innlendan her verður ekki undan
því vikist að ráðherra láti þetta
nýjasta hneyksli til sín taka. Það
verður að ætla að Hrafn viti þó
hverrar ættar Bjöm Bjamason er.
Dagfari.
■0-
Meö hverjum Opel bíl fylgir þjófavörn
í samlœsingum og þjófavörn í útvarpi.