Dagblaðið Vísir - DV - 20.11.1995, Síða 15

MÁNUDAGUR 20. NÓVEMBER 1995
15
ísland 1 samstarfi
Evrópuríkja
ESB-ríkin hafa þróað með sér
samstarf á ýmsum sviðum at-
vinnu-, mennta- og menningar-
mála. Má þar nefna svæðaþróun-
aráætlanir sem einkum miða að
því að styrkja þróun innan svæða
með einhæfar og úreltar atvinnu-
greinar, vinna gegn atvinnuleysi
og auðvelda ungmennum inn-
göngu á vinnumarkaðinn. Mennt-
unarsamstarf ESB felst m.a. í áætl-
unum um menntun, rannsóknir,
samskiptaiðnað og uppbyggingu
samskiptakerfa.
Frjáls samvinna
ekki miðstýring
Markmiðið er að efla hagvöxt
ríkjanna og aðlaga starfsmenntun
fólks að nýjum kröfum. Með því er
jafnframt unnið gegn atvinnuleysi.
Á sviði menningarsamstarfs má
nefna stuðning við tungumál og
bókmenntir smáþjóða og þjóðar-
brota, eflingu evrópskrar kvik-
myndagerðar og gerð evrópsks
sjónvarpsefnis. Auk þessa eru
ýmis samstarfsnet styrkt af fram-
kvæmdastjórn ESB en önnur
byggja alfarið á eigin framlagi.
Mynduð hafa verið um 20 sam-
starfsnet borga innan ESB sem
eiga við lík vandamál að etja.
Einnig má nefna samstarfsnet höf-
uðborgasvæða, samstarfsnet um
samskiptatækni, upplýsinganet
svæða (IRIS), samstarfsnet háskóla
við svæða- og borgaryfirvöld, og
svo mætti lengi telja.
Vegna sérhagsmuna hafa íslend-
ingar kosið að standa utan Evr-
ópusambandsins að sinni en það
má þó ekki leiða til þess áð ísland
vérði utanveltu í samstarfi Evr-
ópuríkjanna. Hagsmunir íslands
snúa ekki einungis að tollamálum
og fiskveiðum.
Við erum lítil og afskekkt þjóð
og búum við stopulli samgöngur
en önnur Evrópuríki. EES-samn-
ingurinn veitir okkur aðgang að
hluta þess starfs sem fram fer á
vegum framkvæmdastjórnar ESB,
en þess ber að gæta að það er að-
Kjallarinn
Bjarki Jóhannesson
doktor í skipulagsfræði
eins hluti af samstarfi ESB-ríkj-
anna. Mikill hluti fer fram í ýms-
um undimefndum, vinnuhópum,
háskólum, rannsóknarstofnunum
og á hinum frjálsa markaði. Lögð
er áhersla á að ESB byggist á
frjálsri samvinnu ríkjanna fimmt-
án en ekki miðstýringu, eins og
margir vilja halda fram.
Framtíð íslands
Höfuðstöðvar þessa samstarfs
eru í Br”ssel og flest Evrópuríki
auka þar stöðugt umsvif sín til að
geta fylgst betur með því. ESB-rík-
in hafa þar ótal svæðaskrifstofur,
norskir atvinnurekendur hafa þar
ráðgjafarskrifstofu en ísland og
Austur-Evrópuríkin reka starf-
semi sína gegnum sendiráðin.
ísland er þar með 15 manna
sveit frá ráðuneytunum sem hefur
þann aðalstarfa að fylgjast með
lagafrumvörpum og reglugerðum
framkvæmdastjórnarinnar. Að
sögn gerir þessi sveit sitt besta til
að fylgjast með öðrum málum
ESB, en ætla má að lítill tími sé af-
lögu til þess því það hlýtur að vera
ærinn starfi að fylgjast með lagafr-
umvörpunum sem unnin eru með-
al 17.000 manna starfsliðs fram-
kvæmdastj órnarinnar.
Að sjálfsögðu fylgir þvi ærinn
kostnaður að fylgjast með en líta
ber á það sem langtíma fjárfest-
ingu. Að hluta til má eflaust leysa
málið gegnum norræna samvinnu
en það krefst þess að ísland eigi
þar ötula starfsmenn innan raða
embættismannakerfisins sem
skilji nauðsyn málsins. Mikilvægt
er að vel sé að þessum málum stað-
ið og fullur skilningur verður að
ríkja á nauðsyn ríkjasamstarfs í
nútíma samfélagi. Framtið fslands
veltur á aðgangi að því samstarfi.
Bjarki Jóhannesson
„EES-samningurinn veitir okkur aðgang
að hluta þess starfs sem fram fer á vegum
framkvæmdastjórnar ESB, en þess ber að
gæta að það er aðeins hluti af samstarfi
ESB-ríkjanna.“
Höfuðstöðvar ESB í Br”ssel. - Flest Evrópuríki auka þar stöðugt umsvif
sín til að geta fylgst betur með samstarfinu, segir Bjarki í greininni.
Með og
á móti
Umgengni Landsvirkjun-
ar við Þingvallavatn
Afleit
„Umgengni Landsvirkjunar við
lífríki Þingvalla-
vatns hefur ver-
ið afleit. Vatns-
borðs sveiflur,
sem áttu þátt í
landbroti, settu
kuðungableikj-
una í hættu og
eyddu að mestu
þeim urriða-
stofni sem lifði
af virkjun Efra-
Sogs. Urriðinn
var rándýrið á
toppi fæðukeðjunnar sem
tempraði sveiflur i murtustofnin-
um. Afleiðingin birtist í offjölgun
og smækkun murtunnar og hruni
veiðanna.
Vatnsborðssveiflurnar hafa haft
afgerandi áhrif á veiði á murtu og
annarri bleikju. Þær þrengja
stöðugt að lífsmöguleikum kuð-
ungableikjunnar sem er uppistaða
veiðanna utan murtunnar. Bænd-
ur hafa aldrei fengið bætur. Hvað
varðar Sogið sjálft hefur Lands-
virkjun gengið hörmulega um líf-
ríki árinnar með gríðarlegum
rennslisbreytingum, enda stór-
laxastofninn frægi horfinn. Þetta
er auðvitaö skelfileg niðurstaða.
Ég deili ekki á þá sem upphaf-
lega stóðu fyrir þessu, þeir voru
börn síns tíma. En ég fyrirgef ekki
sinnuleysi Landsvirkjunar í dag.
Hún er líklega eina stofnunin
sinnar tegundar í heiminum sem
ekki skipuleggur áætlun til að
styrkja lífríkið sem hún hefur
laskað. Þrátt fyrir góð orð hefur
Landsvirkjun nákvæmlega ekkert
gert af sæmilegu viti til að styrkja
urriðann en ég tel eyðingu hans
hörmulegt slys.
Ég sit í Þingvallanefnd Alþingis
og þar undrast menn að heyra
ekki orð um aðgerðir af hálfú
Landsvirkjunar. Sjálfir erum við í
sambandi við ijölda erlenda sér-
fræðinga og erum núna að velta
fyrir okkur alþjóðlegri ráðstefnu
um stórurriða og Þingvallavatn.
Það átti auðvitað Landsvirkjun að
vera búin að gera fyrir mörgum
árum.“
Ossur Skarp-
héðinsson al-
þingismaður.
Atök fyrir „vestan“
Það er komið upp gúlag vestur í
Bandaríkjunum. Þetta gúlag hefur
orðið til ósjálfrátt, alveg eins og
gúlagið hans Stalíns varð til vegna
þess að kommarnir tóku einokun
á öllu frumkvæði. Fólk mátti ekki
hafa frumkvæði til að reyna að sjá
fyrir sér. Þeir fengu „afgangsfólk",
sem passar ekki inn í efnahagslíf-
ið, sem hvorki fékk vinnu né mátti
hafa frumkvæði um atvinnustarf-
semi sjálft. Þetta fólk var sett í
vinnubúðir.
Hlutverk vinnubúðanna var að
koma í veg fyrir „flæking á fólki“,
alveg eins og bændur gerðu við Is-
lendinga með því þrælahaldi sem
kallað var vistun á bæi. En þær
vinnubúðir urðu fljótlega útrým-
ingarbúðir, þar sem fólk gekk á
líkama sinn við virðislitla at-
vinnustarfsemi og dó ótímabærum
dauða. Tölfræðin sýndi ávinning
af þessu, því þá þurfti minna af at-
vinnutækifærum, læknum, kenn-
urum, dagmæðrum, skólum og svo
framvegis. Þetta er eins og þegar
atvinnuástandið batnar hér innan-
lands við að fólk er neytt tfl að
flýja land vegna tillitslausrar efna-
hagsstefnu.
Erfiðara vestra
Af nokkuð margvirkum orsök-
um er mun erfiðara fyrir svarta
menn að fá vinnu og stunda at-
vinnustarfsemi vestur í Bandaríkj-
unum. Ein orsökin er t.d. sú að
Kjallarinn
Þorsteinn Hákonarson
framkværffdastjóri
þegar svörtum manni er misgert
hugsar hann með heift vegna kyn-
þáttafordóma, oft ekki að ástæðu-
lausu. Sambærilegur hvítur mað-
ur hefur enga slíka afsökun, hann
verður að sæta misgerðinni og
„bíta í sig“ eins og þeir segja fyrir
vestan.
Af þessu leiðir starfsemi sem er
ekki í samræmi við efnahagskerf-
ið og er kölluð glæpir. Eins og
bruggið hér heima þegar atvinnu-
leysið kom. Afleiðingin er svo
miklar fangelsanir á fólki sem
ekki hefur í sér beina glæpa-
hneigð. Það er að segja, að hafa í
sér hugljómun um verknað sem er
siðlaus og ólöglegur. Og síðan
framkvæmd slíks verknaðar þegar
einstaklingurinn heldur að ekki
komist upp um hann. Þessar fang-
elsanir eru í reynd gúlag sem felur
gífurlegt atvinnuleysi svartra
manna. Þetta gengur svo langt að
fangelsin eru sum einkavædd.
Um langan tíma hefur verið
hægt að græða á spákaupmennsku
með myndir. Peningar hafa hækk-
að og lækkað í verði, eftir því
hvaða vaxtastigi miðbanki við-
komandi rikja hélt uppi. Það er
mikið tfl af peningum en lítið til af
arðbærri raunstarfsemi í sam-
ræmi við það. Það lýsir sér í að
nóg lánsfé er til en engin veð.
Fjármálamenn reka nú harða
pólitík fyrir að fjárlög Bandaríkj-
anna verði haflalaus svo þeir geti
setið eftir með gróðann. Það þýðir
haröa peningapólitík og enn aukið
atvinnuleysi. Það sama er að koma
upp og í orsökum kreppunnar
miklu 1929. Það er að segja að ávís-
anaverðmætin eru ekki í sam-
ræmi við raunverðmætin.
Til að halda uppi verði peninga
verður að verðfella eignir og fólk,
annars fellur verðið á peningum.
En haOi á fjárlögum er í reynd
prentun á peningum og veldur
verðfaUi þeirra. Það sem nú er
spurt um er hvort verður ofan á,
verðbólga eða verðhjöðnun eigna
og atvinnutækja.
Á tímum Reagans fórum við
mjög Ola út úr slíkum sveiflum á
verði gjaldmiðla, nú er rétt að
gæta sín. Það er eins víst að veru-
leg átök á íjármálamarkaði verði
tO óeirða nú. Spennan til þess er
fyrir hendi.
Þorsteinn Hákonarson
„Það sama er að koma upp og í orsökum
kreppunnar miklu 1929. Það er að segja
að ávísanaverðmætin eru ekki í samræmi
við raunverðmætin. Til að halda uppi
verði peninga verður að verðfella eignir
og fólk, annars fellur verðið á peningum.“
Þorsteinn Hilm-
arsson, upplýs-
ingafulltrúi
Lands-
virkjunar.
Vönduð
vinnubrögð
„Landsvirkj-
un hefur undan-
farin 10 tO 12 ár
haldið vatns-
borði Þingvafla-
vatns mjög stöð-
ugu til hagsbóta
fyrir lífríkið. Þá
hefur fyrirtæk-
ið rannsakað
leiðir til að
bæta aðstæður
fyrir hrygningu
og uppeldi ur-
riða við útfaO
Þingvallavatns og hyggst gera þær
ráðstafanir sem ótvírætt eru til
bóta þegar þetta er fuOkannað.
Engar rannsóknir sýna að urriði
geti ekki þrifist þarna samhliða
rekstri Steingrímsstöðvar. Þótt
Landsvirkjun hafi af ófyrirséðum
ástæðum skert rennsli í Sogi neð-
an virkjana i fáeinar mínútur í
einu á undaniomum árum bendir
ekkert til að það hafi haft varan-
leg áhrO- á veiði í ánni.
Almennt leggur Landsvirkjun
mikla áherslu á vönduð vinnu-
brögð í umhverfismálum í öOu því
sem hún gerir. Við rannsóknir á
framtíðarvirkjunarkostum er tO
dæmis lögð áhersla á að kanna
umhverfisatriöi í upphafi og leita
bestu leiða við hönnun mann-
virkja."
-kaa