Dagblaðið Vísir - DV - 20.06.1996, Blaðsíða 13

FIMMTUDAGUR 20. JÚNÍ 1996
13
Dómsvaldið á villigötum
Það er orðið al-
varlegt umhugsun-
arefni hvernig
dómaframkvæmd-
in er varðandi
fikniefna-,
skattsvika- ogkyn-
ferðisafbrot.
Skattsvik
í úttekt sem
gerð var fyrir
nokkrum árum á
skattsvikum kom
fram að sektir sem
undirréttur hafi
dæmt í þessum
málum sem hlut-
fall af skattsvikum
hafi verið frá
17%—116% og sekt-
ir Hæstaréttar sem
hlutfall af skattsvikum hafi verið
frá 7% til 68%. Þannig er algengt
að sektarupphæðin nái ekki einu
sinni þeirri fjárhæð sem svikin
hefur verið undan skatti. Varnað-
aráhrif slíkra dóma hljóta því að
vera lítil. Þegar um svo alvarleg
brot er að ræða sem skattsvik vek-
ur það furðu að svo lágum sektum
skuli beitt sem raun ber vitni, þeg-
ar heimilt er í skattalögum að
beita sekt sem nemur allt að tí-
faldri þeirri skattfjárhæð sem und-
an er dregin. Undirrituð beitti sér
fyrir því að lögfest var tiltekið
refsilágmark, þannig að að lág-
marki skyldi greiða í sekt þrefalda
þá upphæð sem undan var dregin.
Alþingi samþykkti lög um refsilág-
mark sem miðar við tvöfalda þá
upphæð sem undan var
dregin. Enn sem komið
er liggur ekki fyrir
hvaða áhrif þessi breyt-
ing hefur á dómafram-
kvæmdina.
Fíkniefni
Það sama virðist upp á
teningnum varðandi
fíkniefnabrot. í nýlegri
skýrslu um útbreiðslu
fikniefna og þróun of-
beldis, sem lögð var
fram á Alþingi, kom
fram að fyrir innflutn-
ing á 1 kílói af hassi
megi vænta 3ja mánaða
fangelsisvistar en há-
marksrefsingu, sem er
10 ára fangelsi, hefur
aldrei verið beitt. -
Þannig er áhættan lítil sem engin
þegar sá sem flytur inn eitt kíló af
hassi á einungis von á því að fá
þriggja mánaða dóm verði hann
gripinn með fíkniefni en veruleg-
an ágóða sleppi hann en söluverð-
mæti eins kílós af hassi er 1,5
milljónir króna. í yfirliti yfir upp-
kveðna dóma í fikniefnamálum
kemur fram að á árunum
1991-1995 voru kveðnir upp 84
dómar þar sem
einnig var kveö-
ið á um sektar-
greiðslu og námu
þær alls aðeins 6
milljónum
króna. Þannig
hafa á 5 ára tíma-
bili sektar-
greiðslur numið
6 milljónum
króna á sama
tíma og verð-
mæti upptækra
fikniefna var 175
milljónir króna.
Það er því varla spurning að herða
ber þegar í stað viðurlög við
neyslu og dreifingu ávana- og
fikniefna.
Kynferðisafbrot
í sömu skýrslu kemur fram að
á sl. 10 árum hafa verið kveðnir
um 179 dómar vegna kynferðis-
Kjallarinn
Jóhanna
Sigurðardóttir
alþingismaður
„Það veldur vissulega vonbrigð-
um að í skýrslunni kom fram að
ekki eru nein áform uppi um að
þyngja refsingu vegna kynferð-
isbrota eða gera ráðstafanir til
að refsirammanum verði beitt
þannig að hann hafi meiri varn-
aðaráhrif. “
„Það er óskiljanlegt að dómsvaldið skuli jafnan beita lágmarksrefsingu,
jafnvel í mjög alvarlegum brotum, þó svigrúm í refsilöggjöfinni sé miklu
meira,“ segir Jóhanna m.a. í greininni.
brota og einungis kveðið á um
sektargreiðslu í 6 dómum af þess-
um 179 að upphæð 424 þúsund
krónur.
Hvaða aðhald er í slíkum dóm-
um þegar aðeins í 6 dómum af 179
er heildarfjárhæð sekta 424 þús-
und krónur á 10 ára tímabili? Það
veldur vissuleg vonbrigðum að í
skýrslunni kom fram að ekki eru
nein áform uppi um að þyngja
refsingu vegna kynferðisbrota eða
gera ráðstafanir til að refsiramm-
anum verði beitt þannig að hann
hafi meiri varnaðaráhrif. Þetta
staðfestir einmitt það sem haldið
hefur verið fram að þeir sem ger-
ast sekir um kynferðislega mis-
notkun, t.d. gegn börnum, sleppi
við mjög vægar refsingar. Má í því
sambandi nefna nýlegan dóm
Hæstaréttar þar sem bótafjárhæð
til bams sem misnotað hafði verið
af föður sínum var lækkuð um
helming. Ástæðan var sú að faðir-
inn væri hvort eð er framfærslu-
skyldur gagnvart barni sínu. Þetta
er fráleitt. Spyrja má hvort brotið
sé ekki jafnalvarlegt þegar það
beinist gegn eigin afkvæmi. Ef
eitthvað er ætti það að vera litið
alvarlegri augum.
Alþingi taki í taumana
Það er óskiljanlegt að dómsvald-
ið skuli jafnan beita lágmarksrefs-
ingu, jafnvel í mjög alvarlegum
brotum, þó svigrúm í refsilöggjöf-
inni sé miklu meira. Alþingi ber
skylda til að fara yfir alla dóma-
framkvæmd í þessum málaflokk-
um og búa svo um hnútana að
refsilöggjöfin verði virk og dóm-
arnir veiti meira aðhald gegn svo
alvarlegum brotum.
Jóhanna Sigurðardóttir
Aukin harka á vinnumarkaði
Félagsmálaráðherra, Páll Pét-
ursson, sá sig knúinn til þess að
keyra í gegn lög á Alþingi sem
skerða réttindi og starfsemi laun-
þegahreyfingarinnar en breyta að
sjálfsögðu í engu fáræðisvaldi at-
vinnurekenda. Þetta gerir hann
væntanlega vegna þess að verka-
lýðshreyfingin hefur hagað sér svo
illa undanfarin þjóðarsáttarár
með hvers kyns upphlaupum og
kröfum - eða hvað, ráherra?
Ég er bankastarfsmaður og fell
því undir lög um starfsmenn
banka í eigu ríkisins, nr. 34 1977,
og samkomulag og samskiptaregl-
ur sem samningsaðilar hafa gert á
grundvelli þeirra laga. í þessum
lögum og samkomulagi eru í ýms-
um atriðum stífari reglur um að-
komu félagsmanna að gerð kjara-
samninga, vinnuáætlun og að-
komu sáttasemjara en eru í hinum
nýju lögum Páls Péturssonar. M.a.
þarf a.m.k. 50% þátttöku í at-
kvæðagreiðslu til áð fella sáttatil-
lögu. En munurinn er sá að aðilar
voru sáttir við lögin og samkomu-
lagið um útfærslu samningagerðar
var gert með fullum stuðningi
beggja aðila. Þannig eru aðilar
sáttir við að vmna að gerð kjara-
samninga samkvæmt þessum sam-
skiptareglum.
Lélegir ráðgjafar
Með lagasetningu Páls er verið
að ganga erinda annars aðilans,
þ.e. atvinnurekenda. Slík lagasetn-
ing og þvingun aðgerða mun
aldrei skila öðru en deilum og ei-
lífum árekstrum vegna fram-
kvæmdar lag-
anna. En Páli er
kannski vor-
kunn. Hann
þekkir lítið til
samningamála
og samskipta á
vinnumarkaði
og hefur því mið-
ur valið sér með
eindæmum lé-
lega ráðgjafa. Ég
verð að viður-
kenna að ég
bjóst aldrei við þessari aðfór að
frjálsri félagastarfsemi frá ráð-
herra úr félagshyggjuflokki, þar
sem fólk á að vera í fyrirrúmi.
Tilefni skrifa minna er að nú
virðist það vera regla í stjórnun
fyrirtækja að sýna launþegum
aukna hörku ef þeir leita réttar
síns, að ég tali nú ekki um ef þeir
eru svo ósvífnir að óska eftir
hærri launum.
Ríkisstjórn íslands hefur valið
að skipa sér í flokk með öðrum at-
vinnurekendum og stutt hörkuna
með lagasetningu þar sem
hörkunni verður ekki viðkomið
með öðrum aðferð-
um. ÖIl verkalýðs-
hreyfingin sameinuð
í andstöðu sinni við
lagasetningu Páls og
Friðriks lét í eyrum
ráðherra sem
hjáróma rödd tveggja
eða þriggja manna á
Ingólfstorgi. Er hægt
að ímynda sér meiri
hroka, sjálfbirgings-
hátt og lítilsvirðingu
hjá einum manni?
Ég ætla ekki að
skipta mér af pólitík-
inni sem býr að baki
þessari auknu hörku,
enda hef ég megn-
ustu óbeit á þvi þegar
flokkspólitík og
flokkshollusta truflar
skynsemi manna,
hvort sem er á ^lþingi eða í verka-
lýðshreyfingunní.
í þessari auknu hörku hefur Fé-
lagsdómur fengið aukin verkefni.
Ýmis ákvæði í samningum aðila
eru teygð og toguð, gerð um þau
ágreiningur og að lokum lendir
allt hjá Félagsdómi og tilvist hans
notuð eins og hver annar pískur.
Ágreiningurinn
fyrir Félagsdóm
í samkomulagi okkar banka-
starfsmanna við viðsemjendur
okkar um gerð kjarasamninga
stendur m.a. í 4. gr.: „Óski annar
hvor aðila, að gefnu sérstöku til-
efni, endurskoðunar á launalið
kjarasamnings á samningstíman-
um skulu aðilar þegar
í stað hefja viðræður.
Náist ekki samkomu-
lag innan 30 daga skal
ágreiningsatriðum
skotið til úrlausnar
gerðardóms...“ Þetta
ákvæði hefur staðið
óbreytt I tæp 20 ár, án
ágreinings um þá
sjálfsögðu túlkun sem
í orðunum liggur. En
viti menn. Nýja
starfsmannastefnan,
þ.e. að gera ágreining
um réttindi sam-
kvæmt samningum
aðila, teygði anga
sína inn í raðir samn-
inganefndar bank-
anna. SÍB var knúið
til að senda ágrein-
inginn fyrir Félags-
dóm og kosta til vinnu og fjármun-
um til að fá niðurstöðu dómsins
um túlkun. Að sjálfsögðu vann SlB
málið fyrir Félagsdómi en bank-
arnir töpuðu máli fyrir dómnum i
annað skipti á fjórum árum.
Er ekki kominn timi til að snúa
af þessari óheillabraut, sem sam-
skipti atvinnurekenda og launa-
manna virðast vera á, og snúa sér
í staðinn sameinuð að því verkefni
að nýta þekkingu okkar, tíma og
fjármuni til að tryggja öllum
landsmönnum mannsæmandi lífs-
viðurværi?
Friðbert Traustason
„Tilefni skrifa minna er að nú
virðist það vera regla í stjórnun
fyrirtækja að sýna launþegum
aukna hörku ef þeir leita réttar
síns, að ég tali nú ekki um ef
þeir eru svo ósvífnir að óska
eftir hærri launum
Kjallarinn
Friðbert
Traustason
formaður Sambands
íslenskra bankamanna
Meö og
á móti
Hjálmar Arnason
alþingismaöur.
Að verja Kolbeinsey
Ekki
spurning í
mínum huga
„í mínum
huga er það
ekki spurning.
Ég tel það vera
algert ábyrgð-
arleysi af okk-
ur sem sjálf-
stæðri þjóð ef
við látum Kol-
beinsey hverfa.
Og fyrst menn
eru sammála
um að það sé hægt að verja eyj-
una á að gera það. Það hljóta all-
ir að sjá að hagsmunirnir sem
eru í húfi eru gífurlegir. Þeir eru
svo miklir að það væri hand-
vömm og ábyrgðarleysi gagnvert
þjóðinni að láta efnahagslögsögu
okkar minnka um þúsundir fer-
kílómetra. Það hljóta eiginlega
allir að sjá að í rauninni þarf
ekki frekari rök fyrir því að
verja eyjuna. Og þó að það kosti
einhver hundruð milljóna, jafn-
vel milljarða króna að styrkja
hana þá eru það minni hagsmun-
ir fyrir meiri. Við erum að tala
um veiðistofna á þessu svæði,
sem við værum í raun að færa
öðrum þjóðum ef við verjum
ekki eyjuna. Og við erum ekki að
færa þeim þessa stofna bara til
einnrar vertíðar eða svo. Nei, við
værum að afsala okkur þeim um
aldur og ævi. Þess vegna erum
við að verja ef til vill fleiri hund-
ruð milljarða króna verðmæti
með því að kosta einum til þrem-
ur milljörðum króna í að varð-
veita Kolbeinsey um alla framtíð.
Ég tel því engan minnsta vafa á
því að við eigum að leggja mikið
í sölurnar til að verja eyjuna."
Það er ekki
sama hvað
það kostar
„Það má
segja að það
fari eftir verð-
inu hvort
verja eigi Kol-
beinsey eða
ekki. Ef hægt
er að verja eyj-
una fyrir ein-
hverja millj-
ónatugi eða
jafnvel hund-
ruð milljóna getur verið að það
sé rétt að gera það. En ef kostn-
aðurinn við að verja hana fer
upp í einhverja milljarða króna
þá tel ég ekki rétt að gera það. í
þessu máli eins og öllum öðrum
málum sem kosta peninga verða
menn að bera saman efnahags-
lega hagsmuni sem eru í húfi og
það sem kostað er til. Menn
verða að taka tillit til þess sem
þeir ætla aö kosta til og þess sem
er að tapast ef eyjan er ekki var-
in. Ég geri mér alveg grein fyrir
því að hér er um tilfinningamál
að ræða. Menn vilja auðvitað
ógjaman sjá landhelgi íslands
minnka. En efnahagslögsagan er
auðvitað efnahagslögsaga og hún
snýst um fjárhagslega hagsmuni.
Og ef okkar fjárhagslegu hags-
munir af stærri lögsögu eru ekki
svo miklir þá er ekki réttlætan-
legt að eyða milljörðum króna í
að verja þessa hagsmuni. Það
gefur að minum dómi augaleið.
Fyrir mér snýst þetta um hvað
það kostar mikla peninga að
verja Kolbeinsey hvort við
ráðumst í það verk eða ekki.“
' -S.dór