Dagblaðið Vísir - DV - 15.08.1997, Síða 12

Dagblaðið Vísir - DV - 15.08.1997, Síða 12
12 FÖSTUDAGUR 15. ÁGÚST 1997 Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF. Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI11,105 RVÍK, SÍMI: 550 5000 FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999 GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777 Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/ Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605 Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF. Filmu- og plötugerð: tSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF. Áskriftarverð á mánuöi 1800 kr. m. vsk. Lausasöluverð 160 kr. m. vsk., Helgarblað 220 kr. m. vsk. DV áskilur sér rétt til að birta aösent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgialds. Víðerni allra landsmanna Tafimar, sem orðið hafa á friðlýsingu vatnasviðs þjóð- garðsins á Þingvöllum, stafa af hagsmunagæzlu fjögurra sveitarfélaga, sem liggja að svæðinu. Þær eru forsmekk- ur vandamálanna, sem munu skapast, ef aðliggjandi sveitarfélög fá lögsögu á miðhálendi íslands. Miðhálendið er ein helzta auðlind þjóðarinnar og sam- kvæmt dómsúrskurðum að mestu leyti ekki í eigu neins aðila, ekki ríkis, ekki sveitarfélaga og ekki einstakra bú- jarða. Umhverfisráðherra stefnir að því, að fjörutíu sauðfj ár-sveitarfélög fái lögsögu yfir þessu svæði. Hagsmunir sveitarfélaganna fjörutíu hafa lengst af tengst upprekstri sauðfjár og ofbeit á þessu svæði. Þeir eru algerlega andstæðir þjóðarhagsmunum, sem fyrst og fremst tengjast nýtingu hins ósnortna víðemis sem upp- sprettu endurnæringar og gjaldeyristekna. Ferðamannaþjónusta skiptir okkur meira máli en sauðfjárrækt. Ferðamenn skapa verðmæti, en sauðfé eyðir þeim. Erlendir ferðamenn em svo mikilvægir, að tekjur af núverandi og fyrirhugaðri stóriðju og orkuver- um tengdum þeim blikna í samanburði við þá. Enn er tími til að koma í veg fyrir lögsögu sveitarfé- laganna fjömtíu. Alþingismenn stjómarflokkanna verða að fara að átta sig á skaðræðisáhrifum núverandi um- hverfisráðherra og byrja að vinda ofan af þeim, áður en kemur að skuldaskilum í næstu þingkosningum. Bezt væri, ef kjósendur í Reykjavík og í Reykjanesum- dæmi stilltu þingmönnum sínum upp við vegg og segðu við þá: „Þið hafið löngum leyft ótrúlegustu dreifbýlis- hagsmunum að vaða uppi. Nú er nóg komið. Við sem kjósendur segjum ykkur öllum upp störfum.“ Fyrirhuguð lögsaga fjömtíu sauðfjár-sveitarfélaga á miðhálendinu er kjörið tækifæri fyrir kjósendur í öðr- um sveitarfélögum til að byrja að segja: „Nei, takk, nú verður ekki gengið lengra.“ Mismununin í máli þessu er svo augljós, að ekki verður unnt að verja hana. Við væntanlega og nauðsynlega stefnubreytingu er brýnt, að miðhálendið verði gert að sameign þjóðarinn- ar allrar, en ekki íjömtíu sveitarfélaga. Það verður bezt gert með lögsögu ríkisins, sem er eini aðilinn í landinu, sem hefur umboð fyrir alla landsmenn. Ennfremur er brýnt, að ráðamenn fari að átta sig á, að tekjur þjóðarinnar af margvíslegu raski á miðhálendinu vegna orkuvera og stóriðju em ekki nema hluti af tekj- um þjóðarinnar af ferðamönnum, sem fremur vilja sjá ósnortið víðerni en stíflugarða og raforkulínur. Hingað til hefur Landsvirkjun hagað sér eins og hún eigi miðhálendið. Hún hefur lagt þar línur kmss og þvers. Hún hefur búið til steindauð miðlimarlón með breytilegu vatnsyfirborði og viljað kaffæra alþjóðlega viðurkennd náttúruundur á borð við Þjórsárver. Frá því að Landsvirkjun var fyrst leyft að leika laus- um hala hefur tvennt gerzt í senn. í fyrsta lagi hefur orð- ið hugarfarsbreyting, sem felur í sér, að fólk tekur ósnor- ið víðemi fram yfir stóriðju. í öðm lagi hafa menn áttað sig á, að tekjudæmið er annað en ætlað var. Við þetta bætist, að íslenzka ríkið hefur tekið á sig fjölþjóðlegar skuldbindingar um minnkaða losun skað- legra lofttegunda á borð við þær, sem koma frá stóriðju. Erfitt verður að standa við skriflegu loforðin nema kúvending verði í umhverfismálum landsins. Undanfarin ár hefur orðið veruleg hugarfarsbreyting þjóðarinnar í umhverfismálum. Þeirrar breytingar þarf nú að fara að sjá stað í stjómsýslu og lagasetningu. Jónas Kristjánsson Frá þingi Noröurlandaráðs 1990. Höfundur segir aö ákveöin félagsleg réttindi þeirra sem fiytja á milli Norður- landanna hafi falliö úr gildi viö gildistöku EES-samningsins. Glötuð félags- leg réttindi? töku EES-samningsins. Ef einhverjar breytingar hefðu orðið mætti rekja þær til breytinga á lög- um í einstökum ríkjum Norðurlanda. IJölmargir íslendingar hafa hins vegar aðra reynslu. Mér vitandi hefur ekkert Norður- landanna lagt af greiðsl- ur fæðingarorlofs. Samt sem áður hafa margir lent í vandræðum í þeim efnum þegar flutt er milli Norðurland- anna. Nýlegt dæmi. Kona sem á von á barni í haust hefur fengið þau svör að hún fái hvorki greitt fæðingarorlof hér „Lítið hefur verið gert til að auð- velda almenningi að leita upplýs- inga á einum stað hvað varðar réttindi hans innan Evrópska efnahagssvæðisins og innan Norðuriandanna þar sem þrátt fyrir aiit ríkja sérákvæði í sumum efnum.“ Kjallarinn Margrét Frímannsdóttir formaöur Alþýðubanda- lagsins Ég hef áður lýst því yfir að staða ís- lendinga innan Evrópu, með aðild að Evrópska efna- hagssvæðinu (EES), sé metnaðar- laus. Samningur- inn er um margt ófullkominn og lít- ið virðist gert í því af hálfu íslenskra stjórnvalda að reyna að laga það sem augljóslega er íslendingum til erf- iðleika, en við virð- umst hafa tapað áður umsömdum réttindum við fram- kvæmd samnings- ins. EES-samning- urinn hafði marg- vísleg áhrif á stöðu almennings á Evr- ópusvæðinu. Sum áhrif hans voru til bóta, en önnur eru mjög neikvæð. Þannig virðist EES-samningurinn hafa leitt til minni réttinda íbúa Norð- urlandanna sín í milli en áður var. Þessi neikvæðu áhrif koma t.d. fram þegar einstak- lingar reka sig á vegg í samskipt- um við velferðarkerfi einstakra Norðurlanda. Ekki réttur til fæðingarorlofs Norðurlöndin höfðu áöur samn- ing um gagnkvæm félagsleg rétt- indi, t.d. hvað varðar töku fæðing- arorlofs. Við gildistöku EES- samn- ingsins féll þessi samningur úr gildi. Þar með féll réttur þeirra sem flytja búferlum til Norður- landanna niður að hluta. í fyrir- spurnum sem ég lagði fyrir félags- málaráðherra og heilbrigðisráð- herra á Alþingi vetm-inn 1995-96 fullyrtu ráðherrarnir að ekki hefði verið dregið úr gagnkvæmum rétt- indum Norðurlandabúa með gildis- á landi né í Danmörku, þangað sem hún er að flytja með fjölskyldu sinni. Fjölskyldan flytur vegna starfa heimilisföðurins rétt áður en von er á baminu. Danir telja sig ekki eiga að greiða konunni fæð- ingarorlof, og hjá Tryggingarstofn- un hefur hún fengið þau svör að hún missi réttinn til orlofsins með Qutningi lögheimilis til Danmerk- ur. Hjón sem Quttu heim eftir nokk- urra ára nám í Danmörku eignuð- ust barn skömmu eftir heimkom- una. Þau fengu ekki greitt fæðing- arorlof. Þau urðu réttlaus vegna Qutnings milli landa. Þetta hefði ekki gerst fyrir gQdistöku EES- samningsins. Réttur þessa fólks er því enginn þrátt fyrir að heQbrigð- isráðherra hafi sagt á Alþingi að „þegar um sé að ræða tímabund- inn rétt tQ bóta í peningum, t.d. sjúkradagpeningum eða fæðing- ardagpeninga, greiðist bætur frá landinu þar sem viðkomandi var í vinnu þegar veikindi komu upp og samkvæmt lögum þess lands, jafh- vel þó viðkomandi sé búsettur í öðru landi“. Þetta gQdir hins vegar ekki hvað varðar sjálft fæðingaror- lofið. Skortur á upplýsingum Einstaklingar eru mjög vamar- lausir þegar stofnun eins og Trygg- ingastofnun vísar í miQiríkjasamn- inga og fríar sig skyldu tQ bóta. Hvert eiga slíkir einstaklingar að leita? Þó EES-samningurinn haQ lagst yQr samvinnu Norðurlanda sem þróast hafði í áratugi, náði hann ekki að eyða öQum ávinningi Norðurlandasamstarfsins. En á mörgum sviðum, hvort sem um er að ræða einstaklinga eða fyrirtæki, verða íslendingar varir við það að þeir eru annars Qokks innan Evrópska efnahagssvæðis- ins. Ríki Evrópubandalagsins (EB) setja þegna EES-ríkjanna skörinni lægra en sína eigin. Þetta er langt í frá viðunandi staða. íslensk stjómvöld hafa því ekki marga kosti. Annaðhvort er að fá fram úr- bætur á EES-samningnum og sjá 01 þess að þau réttindi sem hann á að gefa séu tryggð eða segja honum upp og leita annarra leiða í sam- skiptum landsins við Evrópu. Nú- verandi staða er ekki viðunandi. MQliríkjasamningur sem tekur þann sjálfsagða rétt af fólki að fá greitt fæðingarorlof getur ekki verið góður samningur. Samning- ur sem leiðir tQ þess að Alþingi er breytt í afgreiðslustofnun og gert að afgreiða lög sem sett em ann- ars staðar án þess að geta breytt þeim svo nokkra nemi, getur held- ur ekki verið góður samningur. ís- lendingar verða að hugsa Evrópu- málin upp á nýtt og gera það án fordóma með hagsmuni lands og þjóðar að leiðarljósi. Margrét Frímannsdóttir Skoðanir annarra Hneisa fyrir þjóðina „íslendingar ættu að varast að skjóta sig í fæt- urna. YfirgengQegt verðlag getur auðveldlega komið i veg fyrir að ferðamenn sjái nokkra af faQegustu stöðum íslands. Hvað Flugleiðir varðar tel ég að tímabært sé að Qugfélagið fái samkeppni í miQi- landaQuginu. Verðið er hreint út sagt hneisa fyrir þjóðina.“ Breski útvarpsmaðurinn James Proctor f Mbl. 14. ágúst. Kveinstafir fá samhengi „Ef forstjóri óskabams þjóðarinnar er með 2 mQlj- ónir á mánuði er það ágætis viðmiðun fyrir aðra for- stjóra; kveinstaQr opinberra starfsmanna fá sam- hengi þegar bornir saman við rauiQaun ríkisfor- stjóranna; kvennabaráttan fær bærQega viðspymu þegar í ljós kemur að konur finnast ekki í hátekju- störfum." Stefán Jón Hafstein í Degi-Tímanum 14. ágúst. Sendið tékka „Skattgreiðendur hljóta að gera þá kröQi að stjóm- völd hætti að skipta sér af landbúnaði og geQ inn- Qutning landbúnaðarvara frjálsan. Ef vQji er á með- al einhverra íslendinga til að styrkja óhagkvæman íslenskan landbúnað væri þeim að sjálfsögðu frjálst að gera það áfram með því að greiða hærra verð fyr- ir vöruna við búðarkassann eða hreinlega að senda uppáhaldsbóndanum tékka." Úr Vefþjóðviljanum 22. júlí.

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.