Dagblaðið Vísir - DV - 25.09.1997, Blaðsíða 4

4
FIMMTUDAGUR 25. SEPTEMBER 1997
Fréttir
Steingrímur Hermannsson seðlabankastjóri segist ekki sjá sér fært að greiða ferðir úr eigin vasa:
Bankinn kostar ferðir
Þjóðina vantar skilning á mikilvægi umhverfismáia.
„Það er óumdeilanlegt að efnahags-
málin eru verkefni Seðlabankans, á
breiðum grundvelli. Spurningin er
hvort umhverfismálin eru þáttur í
efnahagsmálum og hvort þau eru þar
áhrifavaldur. Ég er þeirrar skoðunar
og hef verið lengi og held að það sé
vaxandi fylgi við þá skoðun um heim
allan að erfiðleikar í umhverfismálum
ásamt fólksfjölgun muni verða helstu
áhrifavaldar i efnahagsmálum á
næstu árum og áratugum og það sem
takmarkar hagvöxt einna mest. Ég hef
því talið mikilvægt að þeir sem sinna
efnahagsmálum séu vel upplýstir um
það sem er að gerast í umhverfismál-
um. Þegar ég kom í Seðlabankann
reyndi ég að sinna umhverfismálum
eins og ég gat.
Það var i fyrra sem ég var beðinn
um að taka að mér að vera formaður
virtrar stofnunar í Bandaríkjunum
sem heitir The Millenium Institute,
en það er launalaust starf. Stofnunin
er ekki rekin í hagnaðarskyni heldur
fyrir styrki, til dæmis frá Rockefeller.
Ég sagði strax að ég yrði að ræða
þetta við formann bankaráðsins sem
ég gerði. Ég gerði Þresti Ólafssyni
grein fyrir því að ég tæki þetta aðeins
að mér væri hann því ekki mótfallinn.
Ég sagði að ég yrði að fara þrjár ferð-
ir til Bandaríkjanna á ári. Þröstur
sýndi þessu mikinn skilning og gerði
engar athugasemdir svo ég tók að mér
formennskuna og hef gegnt henni í á
annað ár.“
Kom á óvart aö geröar voru
athugasemdir
Nú hafa verið gerðar athugasemdir
vegna þessara ferða?
„Satt að segja kom það mér á óvart
að endurskoðandi bankans gerði at-
hugasemd við þetta, eða kom með
spurningu öUu heldur, um hvort þetta
væri eðlilegt og gert með vitund
bankaráðsins. Ég tók þá saman
skýrslu sem fiaUar um umhverfismál
og efnahagsþróun. Þannig að ég vil
satt að segja halda því fram að af-
skipti mín af umhverfismálum séu
með fuUri vitund bankaráðsins og án
athugasemda frá því. Satt að segja
þykir mér bankaráðið hafa sýnt mik-
inn skilning á þessum málum og
skilning á því að hér sé um hlut að
ræða sem verður að sjálfsögðu að
fylgjast með.“
Geröi formanni grein fyrir
feröunum
Kom fyrirspurn endurskoðand-
ans ekki vegna þess að hann vildi
vita hvort rétt væri að Seðlabank-
inn borgaði fyrir formennsku
þína i The MiUenium Institute?
„Jú, en bankinn kostar ferðir
bankastjóra sem eru tengdar hans
starfsemi. Spurning er hvort umhverf-
ismálin eru tengd efnahagsmálum.
Efnahagsmálin eru jú verkefni
Seðlankans. Þess vegna vUdi ég ganga
úr skugga um að bankaráðið hefði
svipaðan skilning á því og ég og ég tel
að svo sé. Eftir að ég gerði formanni
bankaráðs grein fyrir þessu og fékk
engar athugasemdir tók ég að mér for-
mennsku i þessari stjórn. Ég gerði for-
manni bankaráðsins grein fyrir að ég
færi þrjár ferðir á ári á vegum bank-
ans á stjórnarfundi í Bandaríkjun-
um.“
Var þá Þresti Ólafssyni ljóst að
Seðlabankinn myndi greiða fyrir
ferðirnar vegna formennsku þinn-
ar i The Millenium Institute?
„Já, ég hefði satt að segja ekki séð
mér fært að taka þetta að mér hefði ég
orðið að greiða ferðakostnaðinn sjálf-
ur. Þetta er ólaunað starf og þó ég hafi
mikinn áhuga á þessum málum þá
hefði ég ekki treyst mér til þess. Það
var öllum fufikomlega ljóst."
Gott aö ég fór
Mér hefur verið sagt að þú og
eiginkona þín hafið farið til Rio á
umhverfismálaráðstefnu?
„Það er ekki rétt. Ég hef farið þang-
að á eina umhverfismálaráðstefnu en
konan fór ekki með. Það var svoköU-
uð Rio + 5. Þetta kom þannig til að ég
var beðinn um að taka að mér að
stjóma fundi sem fiaUaði um tengsl
fiármálastofnana og umhverfisþróun-
ar. Ég hafði ekki mikla löngun tU að
ferðast tU Rio einn mins liðs. Ég
ræddi þetta við umhverfisráðherra og
spurði hvort einhver færi á vegum
ráðuneytisins. Hann sagðist ekki hafa
mannskap tU þess og skrifaði mér síð-
an bréf þar sem óskað var eftir að ég
færi. Ég held að það sé regla að ef ráð-
herra óskar eftir að fundir séu sóttir
þá sé það gert. Svo ég fór og stjórnaði
fundinum. Það var gott að ég fór því
ég var eini íslendingurinn á ráðstefn-
unni og lenti i umræðum um ísland.“
Ef við snúum okkur aftur að
þeim athugasemdum sem voru
gerðar vegna þátttöku Seölabank-
ans í fundarferðum þínum.
„Endurskoðandinn segir eðlUegt að
þetta sé gert með vitund bankaráðsins
og því skrifaði ég skýrsluna. Þröstur
Ólafsson hefur ekki gert neinar at-
hugasemdir við mig. Bréfið til ráð-
herra, sem ég las um í DV, kom mér
alveg á óvart og ég hef ekki séð það.“
Yfirheyrsla
Sigurjón M. Egilsson
Hefði verið eðlUegra að sýna
þér það áður en bréfið var sent tU
ráðherra?
„Það hefði verið eðlUegt að gera at-
hugasemdir við mig, til dæmis í
bankaráðinu. Það var ekki gert og
þvert á móti því Þröstur sýndi þessu
mjög ríkan skilning og við ræddum
um mikilvægi þessara mála. Þetta
kom því mjög flatt upp á mig.“
Umhverfismálin komu meö
mér
Þessi áhersla á umhverfismál
innan Seðlabankans, var hún til
staðar þegar þú komst tU starfa
eða kom hún með þér?
„Það má segja að hún hafi komið
með mér. Þáttur umhverfismála í
efnahagsþróun fer stöðugt vaxandi.
Alþjóðabankinn hefur tekið þessi mál
mjög upp á sína arma og heldur marg-
ar ráðstefnur um þessi mál. Ég held
að við þurfum að gera miklu meira í
umhverfismálum og hefðum átt að
vera byrjaðir mikið fyrr.“
SkU ég þig þannig að þér finnist
vanta meiri skilning á umhverfls-
málum hér á landi, jafnt í Seðla-
bankanum sem annars staðar?
„Já, mér þykir það. Á sama tíma og
menn eru að samþykkja stóriðju í
Eyjafirði virðist mér sem þeir geri sér
ekki grein fyrir hnattrænum tak-
mörkunum."
Þú ert þeirrar skoðunar að
þetta sé mál allra og Seðlabank-
ans líka?
„Já, þetta er mál allra. Er það rétt
sem vísindamenn segja að hitastig
sjávar hækki um tvær tU þrjár gráður
á næstu öld? Það þýðir ekki aðeins
fimmtíu sentímetra hækkun yfirborðs
sjávar heldur spá þeir því að
Golfstraumurinn breyti um stefnu og
fari sunnar. Það mun leiða til ísaldar
á norðurhveli og við erum því að
leika okkur að náttúruöflum sem við
ráðum ekkert við. Ég er ánægður með
ýmislegt sem hér er að gerast, tU
dæmis átak í skógræktinni, það er
mjög gott og vinnur gegn þessu. Ég vU
nefna það að Seðlabankinn hefur
sinnt þessu en bankinn gaf eina mUlj-
ón í fyrra til Landgræðslunnar en hún
heyrir ekki undir verkefni bankans.
Bankinn hefur í áraraðir stundað
skógrækt í Holtsdal og ég er mjög
sammála því.“
VUt þú að stofnanir eins og
Seðlabankinn og aðrar af helstu
stofnunum landsins víkki sitt
sjónarhorn og horfi til mála sem
ekki heyra beint undir þær?
„Margar þeirra þurfa að víkka sitt
sjónarhom. Ég hef rætt þetta við for-
stjóra Þjóðhagsstofnunar, Þórð Frið-
jónsson, og sagt við hann að þeir þurfi
að leggja miklu meiri vinnu í það sem
kaUað er heUdarbókhald í efnahags-
málum. Þar á að vera með nýtingu
náttúruauðlinda og spiUingu þeirra.
Hann er kominn með mann sem er að
skoða umhverfismálin. Þá er hægt að
spyrja hvort það sé verkefni Þjóðhags-
stofnunar."
Hef eflaust mátt gera betur
Ert þú sár yflr þessum athuga-
semdum?
„Nei, ég er ekki sár. Ég var það
lengi í pólitík að ég er löngu hættur
að vera hörundsár. Mér þykir aftur á
móti leitt að hafa ekki komið betur á
framfæri mínum skoðunum á þessum
málum. Ég hef verið að reyna það,
með flutningi erinda og fleira, en hef
eflaust mátt gera betur.“
Er það skortur á skilningi að
ferðakostnaður bankans vegna
þín og umhverfismála er nú til
umfjöllunar?
„Mér þykir vera skortur á skilningi
hjá þjóðinni fyrir mikilvægi þessara
mála. Ég óttast að við berumst að
feigðarósi með sama framhaldi."
Dagfari
Ráðið hjá Ríkisútvarpinu
Ríkisútvarpið er virðuleg stofn-
un og ábyrg. Hún fer ekki í mann-
greinarálit og hún er hafin yfir
flokkapólitík. Fréttstofa RÚV er
hlutlaus, óvilhöll og sjálfstæð í
starfi.
Þegar auglýst er eftir fréttastjóra
hjá Ríkissjónvarpinu er verið að
auglýsa eftir einstaklingi sem get-
ur hafið sig yfir pólitískar deilur
og litið víðsýnum, yfirveguðum
augum þá atburöi sem greint er frá
í fréttum sjónvarps.
Það mun vera af þesum sökum
sem fáir fást til að sækja um svo
veigamikið og óhlutdrægt embætti
sem starf fréttastjórans er. Það
mun og vera af þessum sökum sem
útvarpsráð þurfti að gefa sér góðan
og langan tíma til að komast að
niðurstöðu um það, meö hverjum
ráðið mælti. Útvarpsráð er að vísu
skipað varðhundum stjómmála-
flokkanna í landinu, en þetta er
heiðarlegt og grandvart fólk, sem
ekki anar að neinu og vill ráða
' réttu manneskjuna sem uppfyllir
þau skilyrði sem hlutleysið setur.
Það mun og vera af þessum sök-
um sem valið stóð strax á milli
tveggja umsækjenda, Elínar Hirst
og Helga H. Jónssonar. Þau Elín og
Helgi eru bæði kennd hvort við
sinn stjórnmálaflokkinn, Elín við
Sjálfstæðisflokkinn en Helgi við
Framsóknarflokkinn en að öðra
leyti eru þau bæði ágætlega hæf og
hafa mikla reynslu í fréttastörfum
og fréttastjórn. Sem betur fór höfðu
þessi meintu tengsl umsækjend-
anna ekkert með umsóknir þeirra
að gera og heldur ekki með afstöðu
útvarpsráðs að gera. Það hafði
heldur ekkert með það að gera að
fulltrúar Sjálfstæðisflokksins í út-
varpsráði studdu allir Elínu en
fulltrúar annarra flokka studdu
Helga. Atkvæði féllu bara svona af
tilviljun og eftir vandlega athugun
á hæfni umsækjendanna. Þetta er
jú ópólitísk stofnun og ópólitískt
ráð og ópólískt embætti sem verið
var að velja í. Enda á fólk ekki að
líða fyrir það að vera í flokki.
Skárra væri það nú, þótt fólk sé í
flokki.
Þessi óhlutdræga afstaða út-
varpsráðsmanna og kvenna kemur
best í ijós í þvi svari sem fulltrúi
Kvennalistans gefur um afstöðu
sína og fylgi sitt við Helga. Fulltrúi
Kvennalistans er auðvitað kona og
Kvennalistinn er til orðinn til að
styðja konur til meiri áhrifa í þjóð-
félaginu. Margar embættisveiting-
ar hafa einmitt verið kærðar til
Jafnréttisráðs þar sem gengið hef-
ur verið framhjá hæfum konum.
Fulltrúi Kvennalistans segir: í
ljósi þess ójafnræðis sem ég tel
vera á milli kynja innan Ríkisút-
varpsins og þess hversu fáar konur
gegna stöðum yfirmanna væri
freistandi að styðja eina af þeim
hæfu konum sem hér um ræðir. En
þar sem hjá einum umsækjanda,
Helga H. Jónssyni, fer saman við-
tæk menntun og lengst starfs-
reynsla allra umsækjenda í frétta-
mennsku eru vandfundin þau rök
sem mæla gegn stuðningi við
hann“.
Fulltrúi Kvennalistans lét sem
sé ekki fallast í þá freistni að kjósa
konu, kjósa Elínu. Ekki vegna þess
að Elín er í vitlausum flokki, ekki
vegna þess að hún er ekki nógu
hæf, ekki vegna þess að það vantar
einmitt fleiri konur í stöður yfir-
manna hjá RÚV. Nei, fulltrúi
Kvennalistans féll ekki fyrir freist-
ingunni um að styðja konu af því
Helga H. er betur treystandi til að
gæta hlutleysis og óhlutdrægni í
starfi sinu, þrátt fyrir að hann sé
ekki kona. Af því konur eru ekki
endilega betri þótt þær séu konur!
Dagfari