Dagblaðið Vísir - DV - 01.11.1997, Blaðsíða 11

13 V LAUGARDAGUR 1. NÓVEMBER 1997
11
Barnfóstra dæmd sek
Réttarhöldin yfir bresku barn-
fóstrunni Louise Woodward eru
að baki. Bandarískur kviðdómur
hefur dæmt hana seka fyrir morð
að yfirlögðu ráði. Dómari mun að
öllum líkindum dæmda Louise í
ævilangt fangelsi í kjölfar niður-
stöðu kviðdómsins sem er sam-
kvæmt refsiramma. Þá á hún kost
á reynslulausn eftir 15 ár en þá
verður hún 34 ára. Niðurstaða
kviðdómsins er að flestra mati
réttarhneyksli. I kjölfarið velta
menn fyrir sér hvort alvarlegir
ágallar séu á bandarísku réttar-
kerfi.
Sjónvarpsráttarhöld
Réttarhöldin yfir hinni 19 ára
Louise Woodward hafa vakið
mikla athygli. Þeim hefur verið
sjónvarpað beint bæði í Bretlandi
og Bandaríkjunum. Þetta er í
fyrsta skipti sem réttarhöldum
þar sem breskur þegn er sakaður
um morð er sjónvarpað beint þar
í landi. í Bandaríkjunum njóta
sjónvarpsréttarhöld sívaxandi
vinsælda. Skemmst er að minnast
réttarhcddanna yfir fótboltahetj-
unni og kvikmyndaleikaranum
O.J. Simpson sem öll heimsbyggð-
in fylgdist með. Einn af verjend-
um hinnar ungu bamfóstru er
einmitt Barry Scheck sem tók þátt
I að verja O.J. Simpson.
Louise Woodward er fædd og
uppalin í bænum Elton á
Englandi. Verjendur hennar hafa
lýst henni sem guðhræddri fyrir-
myndarstúlku sem hafi staðið sig
vel í skóla. Louise var haldin æv-
intýraþrá og sótti um sem bam-
fóstra, eða au pair, á heimili
Eappen-hjónanna sem búa í
grennd við Boston. Au pair em
ungmenni, oftast stúlkur, sem
vinna fyrir uppihaldi á heimili er-
lendis með húsverkum og bama-
gæslu og fá jafnframt tækifæri til
að kynnast landinu og læra málið.
Til þess var Louise komin til
Bandaríkjanna. í Bandaríkjunum
er það mjög vinsælt að ráða bam-
fóstm frá Englandi og hefur það
verið skýrt með þeim hætti að
Bandaríkjamenn séu svo hrifnir
af ímynd hinnar fjörmiklu og
traustu bresku barnfóstru úr
kvikmyndinni Mary Poppins.
Alvarlegir áverkar
Eappen-hjónin em bæði lækn-
ar. Þau áttu tvo unga syni, sá
yngri, Matthew, var 9 mánaða og
sá eldri, Brandon, tveggja ára þeg-
ar Louise réðst i vist til fjölskyld-
unnar í nóvember á siðasta ári.
Þegar Louise hafði dvalið á
heimilinu í 11 vikur var yngri
drengurinn fluttur í ofboði á
sjúkrahús með aívarlega höfuðá-
verka. Hann var settur í öndunar-
vél og lést nokkrum dögum síðar.
Gmnsamlegir áverkar fundust á
höfði Matthews og var Louise sök-
uð um aö vera völd að dauða
hans. Henni var gefið að sök að
hafa hrist bamið og slegið höfði
þess í baðherbergisgólfið á heim-
ili hjónanna með þeim afleiðing-
um að hann höfuðkúpubrotnaði
og það blæddi inn á heilann. Sak-
sóknarinn í málinu lýsti Louise
sem áhugalausri bamfóstm sem
aðallega hefði haft áhuga á nætur-
lifinu í Boston. Til marks um
þetta hefði hún falsað persónu-
skilríki sín til að komast inn á
skemmtistaði og brotið bann hjón-
anna um að nota símann. Hún
hefði hreinlega verið orðin þreytt
á stöðugum gráti barnsins og
misst stjóm á sér.
Louise neitar því alfarið að
hafa lagt hendur á bamið. Hún
segir aö Matthew litli hafi verið
mjög undarlegur þennan dag og
sofið mikið. Hún hafi komið að
honum er hann virtist eins og i
Laugardagspistill
Elín Hirst
dái og reynt að hrista hann til að
vekja hann.
Sekt vafamál
Það þykir renna stoðum undir
framburð Louise að læknar héldu
því fram við réttarhöldin að
áverkar á höfði bamsins gætu
verið allt að þriggja vikna gamlir.
Einnig fannst spmngið bein í úln-
lið sem gæti bent til þess að Matt-
hew hefði orðið fyrir slysi. Ekki
hefði verið upplýst í réttarhöldun-
um hver raunveruleg orsök fyrir
dauða Matthews var. Einnig
þyrfti að rannsaka hugsanlegan
hlut foreldra að málinu. Þá hefur
verið bent á þann möguleika að
tveggja ára bróðir Matthews hefði
getað skaðað bróður sinn. Einnig
vekur furðu að enginn hafi tekið
eftir áverkunum á höfði Matthews
hvorki Louise né foreldrarnir sem
bæði era læknar.
Með þessum framburði lækn-
anna töldu verjendur Louise
Woodward að fram hefði komið að
mikill vafi léki á sekt hennar. Þar
með væri tryggt að Louise yrði
dæmd saklaus og höfð í heiðri sú
meginregla í réttarfari að allan
vafa skuli túlka sakborningi í
hag.
Tóku áhættu
Verjendur Louise tóku þvi þá
áhættu undir lok réttarhaldanna
að setja kviðdómnum afarkosti.
Annaðhvort skyldi hún dæmd sek
eða saklaus fyrir morð að yfir-
lögðu ráði í stað þess að kviðdóm-
ur gæti annaðhvort dæmt hana
fyrir morð eða manndráp af gá-
leysi. Ákvörðunin var tekin þar
sem verjendur Louise töldu ljóst
að ekki hefðu komið fram nægi-
legar sannanir í málinu til þess að
hún yrði dæmd sek.
í kjölfar dómsins yfir Louise
hafa verjendur hennar lýst því
yfir að þeir muni berjast fyrir því
að réttlætið nái fram að ganga í
þessu máli þó það taki þá ævina.
Þeir segjast ekki efast um sak-
leysi hennar. Louise hafi gengið
undir lygapróf hjá færasta sér-
fræðingi Bandaríkjanna og staðist
það með prýði. Ekki fékkst hins
vegar leyfi til að leggja fram nið-
urstöðumar í réttarhaldinu.
Alþýðudómstóll
Á þjóðveldisöld voru kviðdóm-
ar starfandi á íslandi. Margar ald-
ir em síðan það kerfi var aflagt.
Hér á landi em dómar nú kveðnir
upp af dómurum sem hafa til þess
reynslu og menntun auk þess að
haifa lög og dómafordæmi til að
styðjast við. í bandaríska kvið-
dóminum em í raun leikmenn að
störfum sem dómarar. Kviðdómur
er því nokkurs konar alþýðudóm-
stóll þar sem hinn ákærði verður
að eiga örlög sín undir fólki úti í
bæ.
Erfitt er að útiloka að annarleg
sjónarmið, eins og til dæmis kyn-
þáttafordómar, hafi áhrif á niður-
stöðu kviðdóms. í þessu sambandi
má velta því fyrir sér hvort sú
niðurstaða kviðdóms að sýkna
O.J. Simpson hafði eitthvað með
það að gera að hann var þjóðhetja
í Bandaríkjum vegna frækilegra
íþróttaafreka.
I máli Louise Woodward sátu 12
manns i kviðdómi. Niðurstaða
kviðdómsins verður að vera sam-
hljóða. Lög i Bandaríkjunum leyfa
að dómarinn taki sér vald sem 13.
kviðdómarinn og breyti niður-
stöðu hans. Það gerist þó afar
sjaldan. Kviðdómendum er haldið
algerlega einangruðum frá um-
heiminum á meðan á réttarhöld-
um stendur. Þeir mega ekki fylgj-
ast með fjölmiðlum og mega ekki
ræða efnisatriði málsins nema í
sínum hópi.
Fjölmiðlafár eins og kringmn
mál Louise Woodward skerðir
mjög möguleikann á hlutlægu
mati kviðdómsins. Ekki er hægt
að tryggja einangrun hans. Sem
dæmi var tekið að á hóteli því
sem kviðdómendur í máli Louise
Woodward dvöldu á meöan á rétt-
arhöldunum stóð hefði verið fjöldi
sjónvarpstækja bæöi á göngum og
í anddyri á meðan kviðdómendur
voru í fjölmiðlabanni. Á meðan
kviðdómurinn gerði upp hug sinn
varðandi sekt eða sakleysi Louise
Woodward komu foreldrar
drengsins fram í tilfinninga-
þrungnu viðtali í beinni útsend-
ingu á sjónvarpsstöðinni CBS og
sögðust vissir um að hún hefði
banað syni þeirra. Kviðdómurinn
var þeim sammála.